Tom Langerak is nu ruim twee jaar bestuurslid. “Bijna de gehele accommodatie is ons eigendom. We zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en kunnen op het gebied van duurzaamheid dus veel zelf bepalen. In het verleden hebben we al energiescans gemaakt, deze zomer krijgen de laatste velden ledverlichting en we hebben veel leidingen geïsoleerd. Ook liggen er zonnepanelen op het clubgebouw en wordt met andere panelen een zonneboiler opgewarmd. En nu willen we af van die witte plastic bekertjes, waar je in de rust of na de wedstrijd je drinken in krijgt. Dat zijn er honderden op een zaterdag, dus reken maar uit hoeveel bekertjes dat per jaar zijn.”
Grote stromen plastic bij verenigingen
Jennifer van Dijk werkt als adviseur onder andere voor het programma VANG Buitenshuis van de afdeling Afval Circulair van Rijkswaterstaat (RWS, zie kader). Recent richt dat programme zich ook op de sportsector. Eind juni organiseerde RWS de eerste bijeenkomst Afvalpreventie en -scheiding met een aantal sportclubs en gemeenten. Van Dijk: “Het initiatief uit Rotterdam past heel goed in onze ambities. In de sportbranche is behoefte aan initiatieven die makkelijk uitvoerbaar en toepasbaar zijn. En die een kop en een staart hebben, omdat de sport veel werkt met vrijwilligers.
Een plasticvrije vereniging is een heel mooi streven, zeker omdat je bij sportclubs grote stromen plastic afval ziet. Het voorkomen van afval is natuurlijk het beste, maar als er toch plastic afval ontstaat, kun je dat het beste scheiden en laten recyclen. De hoeveelheid wordt volgend jaar naar verwachting wel minder als er statiegeld komt op kleine plastic flesjes.”
Idee van een voetbalvader
“We zijn er ons vaak niet van bewust om hoeveel plastic het gaat”, vertelt Van Dijk. “Totdat we het letterlijk zien. Dat geldt voor sportclubs, maar ook voor mijzelf. Toen ik de presentatie van V.O.C. zag, waren de cijfers over de plastic bekertjes echt een eyeopener.”
Het plasticvrije idee van sportclub V.O.C. – die naast de voetbaltak ook een cricketafdeling heeft – kwam van voetbalvader Coen Koomen. Koomen: “Toen ik hier kwam, was een van de eerste dingen die mij opviel de bekertjes van wegwerp plastic. De kinderen krijgen tijdens de rust één bekertje limonade. Daarnaast worden er ook bekertjes alleen maar kapot gescheurd. Die gaan zo de prullenbak in of belanden op de grond. Dat kan gewoon niet. Het moet helemaal niet ingewikkeld zijn om dit te verbeteren.”
Wegwerpplastic vrij
Koomen klopte met het idee aan bij het bestuur. Bestuurslid Langerak: “Dat hebben we meteen opgepakt en ons de vraag gesteld: hoe kunnen we dat plasticvrije initiatief verder vormgeven? Dat is best lastig, want als vereniging heb je gewoon heel veel plastic. Bekertjes, rietjes, flesjes AA-Drink, die heel populair zijn onder de jeugd en dan te bedenken dat we 850 jeugdleden hebben. Maar bijvoorbeeld ook koffiecupjes. Neem je voetballend Nederland, dan praat je over 60 miljoen bekers per jaar, die in de pauze van een voetbalwedstrijd gebruikt worden. Dat zijn 600.000 zakken afval.”
Langerak: “Wij als V.O.C. kunnen plasticvrij willen worden, maar we hebben ook te maken met allerlei partijen zoals tegenstanders die iedere week naar ons sportpark komen. Hoe communiceer je dit initiatief? Je moet beseffen dat het een gedragsverandering is en dat kost tijd. En wat zijn duurzame alternatieven? Daarom is het belangrijk dat je eerst een visie ontwikkelt en begint met het zetten van kleine stapjes. Het is dus niet iets dat je zomaar doet.”
Alternatief voor de plastic bekertjes
De eerste stap die V.O.C. nu zet op weg naar een wegwerp plasticvrije vereniging, is dus het afschaffen van de plastic bekertjes. Het is een kleine stap, maar wel een stap die iedereen kan zetten. We vragen onze leden om een bidon te gebruiken. “Voor de tegenstanders kiezen we in eerste instantie voor kartonnen bekertjes, gemaakt van maiszetmeel. Die zijn composteerbaar en bio-afbreekbaar. Wel is het de bedoeling dat ook zij vanaf 2021 een bidon gebruiken. Daarnaast zijn we bezig met Dripl. Dat is een automaat, waaronder je je bidon kunt houden om een verantwoord en lekker drankje te krijgen.”
De eerste aanzet is er dus. Nu is het volgens V.O.C. zaak om de woorden om te zetten in daden. “Inmiddels hebben wij al diverse mails aan de leden en sportverenigingen verzonden. Via de gemeente helpt Rotterdam Sportsupport ons en onze leden dragen de boodschap van plasticvrij in 2022 ook uit.”
Afvalscan
Van Dijk heeft tot slot nog een aanvulling: “Er zijn sportclubs die een energiescan laten doen en met de uitkomsten aan de slag gaan. Vanuit VANG Buitenshuis zetten we nu gezamenlijk met de sportclubs en de gemeenten in, op het maken van een zogenaamde afvalscan. Binnenkort gaan we kijken welke thema’s daarin moeten. Een voordeel is dat zo’n scan praktisch en niet duur is en dat iedereen bezig is met afval. Ons gezamenlijke doel is en blijft zo min mogelijk afval en wat we hebben aan afval zo goed mogelijk scheiden en recyclen.”
Lees hier meer over duurzaamheid bij V.O.C. en over het plasticvrij initiatief.
Programma VANG Buitenshuis
Rijkswaterstaat (RWS) is beheerder van het wegennet, vaarwegennet en watersysteem en voert belangrijke leefomgevingstaken uit. Afdeling Afval Circulair is een onderdeel van de RWS Leefomgeving en doet dienst als kenniscentrum over afval en circulaire economie. Het programma VANG Buitenshuis (VANG staat voor Van Afval Naar Grondstof) ondersteunt organisaties bij het verminderen van de hoeveelheid afval.
VANG Buitenshuis jaagt initiatieven aan, stimuleert kennisdeling en faciliteert bijeenkomsten. Als het gaat om afvalpreventie en -scheiding zijn ze actief in verschillende branches zoals horeca, onderwijs, cultuur en bedrijfsleven. En recent ook in de sport. Daarin spelen onder andere het Ministerie van VWS, de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) en NOC*NSF een belangrijke rol. Ze hebben de Routekaart Verduurzaming Sport opgesteld.