Interview Declan Hill, strijder tegen matchfixing in het voetbal

De Canadese onderzoeksjournalist is ten tijde van het interview (november 2017) net terug uit New York. Hij schrijft over een grote rechtszaak die in New York is gestart tegen een aantal van de hoogste (Latijns-) Amerikaanse voetbalbazen. Die worden beschuldigd van corruptie (bij de verkoop van marketing- en mediarechten) en maffiose praktijken, zoals ontvoeringen en bedreigingen. Hill: “Eén van de hoge officials zou een getuige hebben gebeld en gezegd: ‘In het verleden ben ik ook aangeklaagd en de getuige in die zaak is dood. Denk daar maar eens over na’.” Hill vertelt dit verhaal om de context van matchfixing te schetsen.

Wat moet er volgens u veranderen om criminele praktijken tegen te gaan?

De activistische journalist heeft daar een duidelijke mening over: “Je hebt daar onafhankelijke agentschappen voor nodig die de sport schoon kunnen maken. Deze organisaties moeten over voldoende financiële middelen beschikken. Het onafhankelijke wereld antidoping agentschap, WADA, heeft de afgelopen twee jaar zijn waarde bewezen. Neem de rapporten die Richard McLaren in opdracht van WADA heeft geschreven over systematisch dopinggebruik in de Russische sport. Het zijn onafhankelijke rapporten, opgesteld zonder politieke bemoeienis en ze bevatten de waarheid. De reactie van het IOC is geweest om WADA te bekritiseren en om een alternatieve organisatie op te willen zetten. Dit is naar mijn mening illustratief voor de manier waarop internationale sportorganisaties met matchfixing en integriteitsvraagstukken omgaan. Voor de nationale overheden geldt dat zij boter bij de vis moeten doen: ze moeten hun antidoping-instituten veel meer geld geven en er anticorruptie-instituten van maken, hun takenpakket moet worden uitgebreid.”

Hill publiceerde zijn eerste, schokkende bevindingen over matchfixing in de sport in 2005, waarbij hij voorspelde dat ook in het Europese voetbal grote schandalen aan het licht zouden komen. In 2008 verscheen The Fix: Soccer and Organized Crime, zijn boek dat in 22 talen werd vertaald en waarmee zijn naam als deskundige/klokkenluider definitief gevestigd was. Hill is een veelgevraagd spreker en vertelt gepassioneerd en strijdlustig over zijn missie, het tegengaan van misstanden in de sport.

Praktische oplossingen voor bonden en clubs

Hij benoemt niet alleen pijnpunten, hij draagt ook oplossingen aan. Een greep uit zijn suggesties: zorg dat spelers en scheidsrechters altijd op tijd worden betaald, roep een anti-corruptie hotline in het leven, benoem een aanspreekpunt integriteit in sportorganisaties, organiseer preventie- en educatiecursussen. Deze voorlichting moet met name gericht zijn op oudere spelers, omdat uit onderzoek blijkt dat zij meer ontvankelijk zijn voor matchfixing dan jongeren. Deze sporters hebben dikwijls een gezin en tegen het eind van hun carrière zijn wat extra inkomsten nooit weg. En, zo adviseert Hill aan bonden en federaties: laat wedstrijden in jouw sport monitoren door een onafhankelijk agentschap.

“Dit zijn praktische hulpmiddelen die voor iedere bond haalbaar zijn en zonder al te veel kosten kunnen worden uitgevoerd”, zo vertelde Hill eerder al tijdens het Play the Game congres in Aarhus. Daar haalde hij ook een rapport aan van Damian Voltz, de intelligence officer van de Australian Crime Commission, die voor 37 sporten de risicofactoren identificeerde die kunnen leiden tot matchfixing en doping. Op grond daarvan doet hij aanbevelingen aan bonden, door te zeggen: hier sta je sterk, daar loop je risico’s. Hill houdt van dit soort praktische middelen en oplossingen. “Daarmee kom je het verst, zowel in de strijd tegen doping als die tegen matchfixing.”

Hoe kansrijk is de bestaande anti-matchfixingindustrie?

“Er is in de sport een zelfreguleringsindustrie ontstaan, wat volgens mij een nepsysteem is. Er lopen heel veel consultants met een dubbele agenda rond. En bureaus die het debat over integriteit in de sport gijzelen, gebruikmakend van de correcte woorden en uitdrukkingen: het begrip ethiek ligt ze voor in de mond. Maar in werkelijkheid hebben ze een andere, commerciële agenda. Neem de mensen die werken voor de gokindustrie. De gokindustrie zegt bijvoorbeeld: het is belangrijk om coaches en atleten voor te lichten over de gevaren van corruptie. Ze maken voorlichtingsfilms en ander materiaal.

Maar één ding zullen ze nooit benoemen: het gevaar van gokverslaving. Als jonge atleten verslaafd raken aan gokken, opent dat de poorten naar corruptie. Waarbij je moet weten dat atleten rampzalige gokkers zijn. Het probleem van gokverslaving onder jonge atleten is veel groter dan onder de doorsnee bevolking. Hierover wordt in de integriteitsindustrie niet over gesproken. Omdat er zoveel consultants in rondlopen die door de gokindustrie betaald worden. Want dit is een smerig geheim van deze gokindustrie: veel van hun winst wordt behaald door verslaving. En daar willen ze niet over praten. Kijk maar eens of het woord ‘verslaving’ in de opleidingsprogramma’s van jonge sporters voorkomt. Je zult het niet – of nauwelijks – vinden.”

Wat gaat er wel goed in de bestrijding van het probleem?

“Ik vind dat politie- en opsporingsdiensten op lokaal niveau overal ter wereld fantastisch werk doen. Er lopen tientallen onderzoeken naar matchfixing in Europa. Wat ik vaak terugkrijg van deze speurders is: wij kunnen de sportorganisaties niet vertrouwen. Als we informatie met hen delen, wordt deze informatie gelekt, betrokkenen worden ingelicht, of er is een totaal gebrek aan interesse. Natuurlijk, er zijn lovenswaardige uitzonderingen op de regel, maar meestal falen sportorganisaties om met deze uitdaging om te gaan.”

Hoe belangrijk is goed sportbestuur in het bestrijden van matchfixing?

“Dat is van heel groot belang. En dan kom ik weer terug op de rechtszaak in New York. Hoe kan een sportfan geloof hebben in een systeem waarin veronderstelde gangsters het voor het zeggen hebben? Het idee dat criminelen in een legale context kunnen opereren is belachelijk. Goed sportbestuur is van het grootste belang. Een van de belangrijkste dingen die moeten gebeuren, is dat criminele elementen verwijderd worden. Ik wil benadrukken dat heel veel bestuurders een schone lei hebben. Je kunt je ogen er echter niet voor sluiten hoe wijdverbreid corruptie is op het allerhoogste niveau in mondiale sporten. Neem het voetbal in Brazilië, dat is absoluut schokkend.”

Welke boodschap wil je aan Nederland meegeven?

“Ook in Nederland moeten alle betrokkenen bij elkaar zitten en zeggen: wij sturen onze atleten naar de Olympische Spelen en laten ze deelnemen aan sporten waarin de corruptie diep is doorgedrongen. Zoals boksen, worstelen, judo en menig andere vechtsport. Hoe gaan wij met dat probleem om? Dit bestrijd je niet met het maken van mooie statements of clichés. Maar kom met echte oplossingen.”