Zo kun je technologische innovaties toepassen in de sportpraktijk

Podcast met implementatielessen

In een serie van zes korte podcastafleveringen spreekt host Stijn van Geene met TU Delft-collega’s Bart van Trigt, Arnoud Greidanus en Carlijn Gunst. Bart en Arnoud maken beiden deel uit van het implementatienetwerk Sport & Bewegen (SPIN) dat als doel heeft wetenschappelijk onderzoek en innovaties te implementeren in de praktijk. Bart is bezig om zijn onderzoek over blessurepreventie te implementeren bij bovenhandse sporters. Denk aan een vroegtijdig waarschuwingssysteem dat feedback geeft over blessurerisico bij bovenhandse sporters. Hij keek daarbij naar implementatie-uitdagingen van het Pitchperfect sensor systeem. Arnoud kijkt hoe een nieuw roeiblad, de Bio-row, de Nederlandse roeiers nog sneller kan laten roeien. Carlijn Gunst is projectmanager bij het TU Delft Sports Engineering Institute en is vanuit die rol bij interessante implementatietrajecten, zoals die van Bart en Arnoud, betrokken geweest.

Implementatie van sportblessurepreventie vereist maatwerk als interventie

Sporten is gezond voor het lichaam en moet dat ook blijven. In bovenhandse sporten is er een hoog risico op een blessure aan de arm. Deze blessures ontstaan meestal door overbelasting in combinatie met een explosieve beweging. Vaak hangt een blessure samen met een net iets anders uitgevoerde techniek, een te lang doorgevoerde training of een te hoog aantal herhalingen in een intensieve periode. Individuele verschillen tussen atleten spelen mee wie makkelijker een blessure oploopt. Bart ontwikkelde een blessuremodel voor werpers dat rekening houdt met het aantal gegooide worpen, de techniek en de variatie van de uitgevoerde beweging^[1].

Dit PitchPerfect-sensorsysteem meet de individuele belasting van sporters. Specifiek voor honkballers meet het de beweging van een honkballer tijdens trainingen en wedstrijden. Het blessuremodel is verwerkt in het PitchPerfect sensor systeem. Bart keek tijdens zijn implementatieonderzoek, samen met de honkbalbond (KNBSB), hoe PitchPerfect is te gebruiken en implementeren bij zowel de top- als amateurhonkballer. Belangrijke implementatielessen:

• Bij het implementeren van sensortechnologie is het belangrijk het gevoel van de sporter mee te nemen.
• Trainers en coaches moeten de toegevoegde waarde inzien van sensortechnologie. Het gebruik en de interpretatie van sensortechnologie vereist kennis, tijd en geld. Samenwerking tussen de sportpraktijk, bedrijfsleven en universiteit is hiervoor essentieel.
• Voor een goede samenwerking is het van belang om het implementatieproces  onder te brengen bij één persoon, bijvoorbeeld een implementatiespecialist. Iemand die stakeholders en  bevorderende en belemmerende factoren in kaart brengt en communiceert met alle betrokkenen. Om tot een succesvolle implementatie te komen, is het essentieel dat alle belangen van iedere stakeholder even zwaar wegen. Te vaak is er een ‘tech push’ vanuit de wetenschap: onderzoekers bedenken een technische vernieuwing, maar denken daarbij niet aan de werkelijke klantbehoefte en de toepassing.
• De ontwikkelingen van sensortechnologie gaan in een sneltreinvaart. Maar de toepassing en het opleiden van professionals in het gebruik van sensoren blijft achter. Op een enkele opleiding na, is sensortechnologie geen onderdeel van mbo-, hbo- en wo-opleidingen.

Implementatieproces van de Bio-row: een aangepast roeiblad

Een kleine aanpassing van een roeiblad vergroot de voortstuwing tijdens een roeihaal, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek^[2]. Hiermee is de roeier in staat om efficiënter zijn vermogen over te brengen naar het water, wat leidt tot een hogere bootsnelheid. Het doel van Arnouds  implementatieproject is om deze wetenschappelijke kennis toepasbaar te maken in de praktijk. Daarom ontwikkelde en produceerde hij een nieuw roeiblad-prototype, en onderzocht hij wat er nodig is om toproeiers dat blad te laten gebruiken.

Roeiers van het Nederlandse roeiteam en topclubs testten het prototype. Het doel is dat de Nederlandse roeiers op kortere termijn voordeel kunnen behalen in de topsport bij wereldkampioenschappen en Olympische Spelen. Voor een bredere groep roeiers biedt de Bio-row wellicht een kans om blessures te verminderen, doordat het aangepaste roeiblad de impact op de onderrug kan verminderen.

Belangrijke implementatielessen die Arnoud leerde:

• Een goede stakeholderanalyse is essentieel: hebben we iedereen aan boord, liggen de individuele agenda’s niet te veel uit elkaar, is er voldoende commitment, etcetera.
• Het implementatietraject is een dynamisch proces: een vooropgesteld plan houdt geen rekening met onvoorziene zaken. Breng vooraf mogelijke scenario’s in kaart, zodat het implementatieplan aangepast kan worden.
• Zorg voor goede communicatie: houd de stakeholders schriftelijk en via persoonlijk contact op de hoogte. Als het plan verandert door omstandigheden, zorg er dan voor dat de stakeholders worden geïnformeerd en betrokken om de wederzijdse verwachtingen en de beoogde resultaten bij te stellen.
• Benoem vanaf het begin dat evalueren onderdeel uitmaakt van het implementatieproces. In de praktijk blijkt dat niemand meer oog heeft voor een evaluatie nadat de implementatie en borging is gerealiseerd.

Meer weten over implementatie?

De implementatielessen en -uitdagingen van Bart, Arnoud en Carlijn kun je beluisteren in de podcast. De podcast is voor iedereen die geïnteresseerd is in implementaties in (top)sport en in implementatie in het beweegdomein. Gebruik de aanknopingspunten om zelf stappen te zetten. Wil je meer weten over sportinnovatie en- implementatie, bezoek dan de website van het TU Delft Sports Engineering Institute. Bart, Arnoud en Carlijn zijn bereid om je verder te helpen. Ook kun je je aansluiten bij het SPIN implementatienetwerk.