Swipe naar succes? Het effect van socialmediagebruik op sportprestaties

Veel sporters gebruiken social media in het dagelijks leven. In een groep van 1.120 Amerikaanse student-atleten gebruikten sporters hun telefoon gemiddeld meer dan drieënhalf uur per dag, waarvan ongeveer twee uur voor social media^[1]. Ook vlak voor een wedstrijd maken sporters gebruik van social media. Meer dan de helft van een groep jeugdspelers van voetbalacademies in Engeland geeft aan social media te gebruiken in de twee uur voorafgaand aan een wedstrijd^[2].

Mentale vermoeidheid

Het gebruik van social media vlak voor een training of wedstrijd zou kunnen leiden tot vermoeidheid en prikkelbaarheid. Van deze mentale vermoeidheid is bekend dat die sportprestaties in de weg kan zitten^[3]. Zo kan die leiden tot slechtere duurprestaties, onnauwkeurige voetbalpasses en slechtere cognitieve functies zoals aandacht, alertheid en reactievermogen. Ook pikken sporters mogelijk minder goed informatie op uit de omgeving. Sporters die vlak voor een training of wedstrijd gebruikmaken van social media, zouden dus in theorie slechter kunnen presteren.

Effect op sportprestatie

In de praktijk is er nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van social mediagebruik op sportprestaties. Een Braziliaanse onderzoeksgroep onder leiding van Leonardo Sousa Fortes probeert dit gat sinds een aantal jaar te dichten. In verschillende studies keken Fortes en collega’s naar het effect van eenmalig en herhaaldelijk socialmediagebruik op onder andere passing- en beslissingsgedrag, kracht- en duurprestaties^[4-8].

Passing- en beslissingsgedrag

In een van deze studies werd het passinggedrag van voetballers tijdens een oefenwedstrijd geanalyseerd. Hieruit bleek dat spelers die voorafgaand aan de wedstrijd eenmalig 30 of 45 minuten social media gebruikten, minder goede passes gaven dan spelers die geen social media gebruikten^[4]. In een andere studie beïnvloedde herhaaldelijk social mediagebruik de ontwikkeling van beslissingsgedrag bij volleyballers^[5]. Zo bleek dat spelers die voorafgaand aan trainingen (20 trainingen gedurende vier weken) social media gebruikten, niet vooruit gingen in beslissingsgedrag. Spelers die in dezelfde tijd een documentaire keken, verbeterden wel.  

Op basis van deze resultaten adviseren de onderzoekers om vlak voor training en wedstrijden weg te blijven van social media. Dit advies is misschien wel iets te voorbarig, omdat een aantal kanttekeningen te plaatsen zijn bij deze studies. Zo zat er in de studie met de voetballers maar vijftien minuten tussen het moment dat de telefoons werden weggelegd en de wedstrijd begon. In de praktijk duurt een warming-up vaak langer, en is het negatieve effect van social mediagebruik mogelijk al uitgedoofd voordat de wedstrijd begint.

De onderzoekers suggereren dat de spelers slechtere beslissingen namen door mentale vermoeidheid, alleen hebben ze dit niet specifiek onderzocht. De volleyballers die social media hadden gebruikt voor de trainingen voelden zich wel mentaal vermoeider na vier weken, alleen zou het interessant zijn als de onderzoekers ook hadden gekeken naar mentale vermoeidheid vóór en na socialmediagebruik.

Mentale vermoeidheid en beslissingen van boksers

In een studie met amateurboksers keken Fortes en collega’s wel naar mentale vermoeidheid^[6]. Boksers die social media gebruikten, namen slechtere beslissingen en ervoeren meer mentale vermoeidheid. Ook reageerden de boksers na het gebruik van social media langzamer op de Stroop-taak – een veelgebruikte test om mentale vermoeidheid te meten. Dit is een aanwijzing dat socialmediagebruik wel degelijk een negatief effect kan hebben.

Kracht- en duurprestaties

Het gebruik van social media heeft waarschijnlijk geen invloed op krachtprestaties. Zo sprongen boksers, volleyballers en zwemmers even hoog, ongeacht of ze van tevoren social media hadden gebruikt^[5,6,8]. Ook had socialmediagebruik geen effect op de snelheid en het aantal herhalingen tot 20 procent snelheidsverlies bij verschillende krachtoefeningen^[7]. Deze bevindingen zijn niet geheel verrassend, omdat mentale vermoeidheid geen effect lijkt te hebben op kortdurende maximale inspanningen.

Over het effect van socialmediagebruik op de ontwikkeling van duurprestaties zijn de resultaten niet eenduidig. Bij volleyballers had het geen effect op de ontwikkeling van uithoudingsvermogen, terwijl de voortgang van zwemmers op een duurprestatietest wel werd belemmerd^[5,8]. Bij de zwemmers verminderde socialmediagebruik bovendien de voortgang op de 100 meter en 400 meter vrije slag, terwijl het geen invloed had op de 50 meter vrije slag. Deze resultaten lijken in lijn met de literatuur naar mentale vermoeidheid, waarin negatieve effecten gevonden zijn voor langdurige inspanningen maar niet voor kortdurende inspanningen.

Conclusie

Hoewel meer kwalitatief goed uitgevoerde studies nodig zijn naar het effect van social mediagebruik op sportprestaties, lijkt het verminderen van de tijd op Instagram, Facebook of TikTok voorafgaand aan training en wedstrijden geen overbodige luxe. Niet alleen kan socialmediagebruik zorgen voor mentale vermoeidheid, ook kan het bijdragen aan de hoeveelheid stress die sporters ervaren^[9]. Hoe lang sporters zich moeten onthouden van social media voorafgaand aan training en wedstrijden is niet onderzocht, maar Fortes en collega’s adviseren een tijd van minimaal twee uur voor de training of wedstrijd^[8]. Hierbij is belangrijk om te vermelden dat socialmediagebruik niet alleen maar negatieve effecten met zich meebrengt. Het kan ook leiden tot sociale verbondenheid, communicatie, welzijn, leren en sociale/emotionele support^[10].