Multisport en late specialisatie zijn belangrijke voorspellers voor duurzaam sportsucces

Dat zijn de belangrijkste bevindingen van een overzichtsstudie naar de ontwikkeling van jeugd- en volwassen topsporters. (Talent)coaches en ouders dienen er rekening mee te houden dat vroeg specialiseren in de doelsport de manier is om succes te behalen in de jeugdjaren, maar de uiteindelijke ontwikkeling naar de wereldtop bij de senioren hindert.

Ruim 9.000 atleten

De studie is de grootste meta-analyse tot dusver naar talentontwikkeling. De auteurs – werkzaam in de sport-, economische en psychologische wetenschappen – namen 71 onderzoeken met in totaal 9.241 sporters mee in hun overzicht. 

De resultaten zijn in lijn met een studie onder Duitse topsporters. Daarin ontdekten onderzoekers dat de absolute wereldtop bij de senioren zich gemiddeld bijna drie jaar later in hun doelsport had gespecialiseerd – namelijk op vijftienjarige leeftijd vergeleken met twaalf jaar – dan hun leeftijdsgenoten die net tekort kwamen om het podium te halen. De consequentie is dat internationale topatleten pas op latere leeftijd tot volle wasdom komen en hun hoogste niveau bereiken.

De huidige studie bevestigt dat volwassen wereldtoppers uiteindelijk minder uren in hun doelsport maken dan degenen die blijven steken op het niveau van de nationale top. De late specialisatie plus het feit dat beduidend meer tijd in andere sporten wordt gestoken, draagt hier onmiskenbaar aan bij. Maar in beide gevallen – doelsport plus andere sporten – is het van belang dat er wordt getraind onder begeleiding van een coach of trainer. Oefenen in spelvorm met leeftijdsgenootjes zonder coach lijkt niet van invloed op het verloop van een sportcarrière, zo concluderen de auteurs.

Stagnatie na snelle start

Maar de resultaten van de nieuwe studie leveren ook munitie voor de voorstanders van vroeg specialiseren. Zij stellen – de ‘10.000 uren van Ericsson’ indachtig – dat zoveel mogelijk doelbewuste training noodzakelijk is om de absolute top te bereiken. Want degenen die bij de junioren het hoogste podium halen, zijn juist op vroege leeftijd met hun doelsport gestart en hebben daar veel tijd en energie ingestoken. Het zorgt voor een snelle progressie in de eigen sport maar gaat ten koste van het beoefenen van andere sporten. 

Uiteindelijk stagneert hun ontwikkeling en gaat de voorsprong van een jeugdkampioen op zijn leeftijdsgenoten verloren. Waarom dit precies gebeurt, daar geeft deze studie geen direct antwoord op. Zoals al eerder beschreven, is talentontwikkeling complex en spelen bijvoorbeeld mentale aspecten en sociale steun ook een rol bij het uitgroeien van jeugdig talent tot wereldtopper. Afgaande op bevindingen in de literatuur suggereren de auteurs dat een vroege specialisatie in de sport en het daarmee gepaard gaande buitensporige aantal trainingsuren in de doelsport op de langere termijn zijn weerslag vindt in een hoger risico op blessures en burn-out. Ook vergroot het de kans dat een kind voor een ‘verkeerde’ sport kiest vergeleken met een junior die de tijd heeft genomen om meerdere sporten uit te proberen. Ten slotte is het moeilijker voor een sporter op jonge leeftijd om gemotiveerd te blijven trainen als de progressie in de doelsport gaat afvlakken.

Een te vroege specialisatie in één sport is daarom weinig efficiënt en duurzaam, betogen de auteurs. Dat is bij de multisport benadering die wereldtoppers in hun jeugd hebben gehad wel het geval. Want hoewel hun progressie in de beginjaren wat achterblijft, is de uiteindelijke opbrengst als die wordt afgezet tegen het aantal geïnvesteerde uren in de doelsport een stuk groter.