Voor beleidsadviseurs van sport, welzijn of sociaal domein is het handig om een overzicht te hebben van wandelaanpakken, zodat je die kunt inzetten. Wandelen kan juist door die laagdrempeligheid voor inactieve mensen letterlijk een eerste stap zijn om in beweging te komen en een opstap zijn naar andere beweegvormen. Voor de gemeente kan inzetten op wandelen handig zijn voor beweegstimulering, gezondheidsbevordering of het tegengaan van eenzaamheid.
Checklist voor duurzame inzet van wandelgroepen
In de regio West-Achterhoek is een checklist ontwikkeld voor het duurzaam inzetten van wandelgroepen. Die is onderdeel van het project ‘De Pas Erin’, gefinancierd door ZonMw. Deze checklist is tot stand gekomen door literatuuronderzoek en is aangevuld met inzichten uit de praktijk en beleid. Het is een overzicht van wat wel en niet werkt qua inhoud, structuur en context. De checklist is op verschillende manieren te gebruiken:
- Bij het opzetten van een wandelgroep- of initiatief
- Bij verwijzing of intake van een nieuwe deelnemer voor een wandelgroep
- Als gespreksinstrument voor een tussentijdse evaluatie
- Als gespreksinstrument voor wandelbegeleiders
Nationale Diabetes Challenge
Een voorbeeld van een laagdrempelige wandelinterventie is de Nationale Diabetes Challenge: deelnemers gaan zestien tot twintig weken lang eenmaal per week in hun eigen omgeving samen wandelen onder professionele begeleiding. Marloes Aalbers, regioregisseur sport & gezondheid bij de Bas van de Goor Foundation: “Onze deelnemers starten met wandelen omdat ze willen werken aan hun conditie, om nieuwe mensen te ontmoeten, om te ontspannen en hun gezondheid te verbeteren.”
De foundation vraagt met de Nationale Diabetes Challenge aandacht voor een groeiend probleem: in Nederland hebben momenteel 1,2 miljoen mensen diabetes[1]. Ook zijn er naar schatting ruim 1,1 miljoen Nederlanders met prediabetes, een voorfase van diabetes type 2. Bij mensen van Turkse of Marokkaanse afkomst komt diabetes twee tot drie keer vaker voor dan gemiddeld. Bewegen is voor deze doelgroepen erg belangrijk, omdat door regelmatig bewegen de bloedsuikerwaardes verbeteren. De Bas van de Goor Foundation is gestart met aanbod voor deze doelgroep.
Stapjefitter
Een ander voorbeeld van een interventie waarbij wandelen wordt ingezet als middel is Stapjefitter. Bij deze van oorsprong Woerdense aanpak gaan bijstandsgerechtigden wekelijks met elkaar werken aan een gezonde leefstijl om competenties te ontwikkelen, vrijwilligerswerk te bevorderen en fitheid te verbeteren. De doelgroep betreft re-integratiecliënten uit de participatieladder (treden 1 en 2) met een ongezonde leefstijl. Angelique Tubbing, de begeleidende buurtsportcoach van de variant in Papendrecht: “Samen met professionals werken we aan een gezonde leefstijl en worden de deelnemers begeleid naar werk. Dat voorkomt zowel zorg- als uitkeringskosten. Wij gebruiken onder andere wandelen als middel en creëren routine en een vertrouwensband om te praten. Voor ons werkt het echt goed.”
Erkende interventies
De Nationale Diabetes Challenge is door de erkenningscommissie Sport & Bewegen erkend als interventie op het niveau Effectief. Stapjefitter is erkend op het niveau Goed Onderbouwd. Alle informatie over erkende sport- en beweeginterventies, inclusief de database, is te vinden bij Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Gezond Natuur Wandelen
Wandelen wordt ook ingezet tegen eenzaamheid. Bijvoorbeeld bij Gezond Natuur Wandelen. Ronald van Zon, directeur van de gelijknamige stichting: “Bij ons begeleiden opgeleide natuurgidsen wekelijkse wandelingen in de natuur, waarbij ze ook zogenaamde natuurmomenten aanbieden. Bij deze momenten vertellen ze kort iets over de natuur. Verder is het vooral bedoeld om samen te zijn. Zowel tijdens het wandelen als na afloop, als er koffie gedronken wordt.”
Van Zon vervolgt: “Door in te zetten op niveau is Gezond Natuur Wandelen laagdrempelig. Zo bestaan er ook rollatorgroepen, na afloop vergezeld door mensen die ook daarbij niet meer kunnen meelopen. Wat mij betreft een prachtig voorbeeld van een leven lang bewegen en ontmoeten en iets waar we ook zeer trots op zijn.”
Lees ook
Overzicht wandelaanpakken
In de kennisbank van Kenniscentrum Sport & Bewegen staat een overzicht met wandelaanpakken (erkende interventies, lokale voorbeelden, overzichten en platforms, artikelen). Met dit overzicht kies je als professional een passende aanpak bij jouw wijk. Richt je je bijvoorbeeld op recreanten of juist op leefstijlbevordering? Wil je weten wat je kunt inzetten om sociaal contact te bevorderen? Of ben je misschien alleen maar op zoek naar een platform om routes te kunnen aanleggen? Het is de kunst om de som der delen in te zetten voor zowel fysieke als mentale gezondheid. Dat vraagt ook een samenwerking tussen diverse domeinen.
Wat levert wandelen op?
Wandelen is goed voor de fysieke gezondheid: regelmatig wandelen verlaagt de kans op kanker, diabetes en hart- en vaatziekten. Ook verhoogt het de levensverwachting, zo stelt de wereldgezondheidsorganisatie WHO[1], en is het goed voor de mentale gezondheid. Volgens het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid levert wandelen voor mensen zonder obesitas gezondheidswinst op[2]. Het verlaagt de Body Mass Index (BMI) en geeft de mentale gezondheid een boost. Er zijn zelfs studies die wandelen een ‘miracle cure’ (wondermiddel) vinden[3]. Doordat het ontzettend laagdrempelig is en iedereen die voldoende mobiel is het op ieder moment kan doen, zouden overheden daar volgens het Engelse Living Streets meer op in moeten zetten bij het ontwerpen van de leefomgeving.
Bronnen
- World Health Organization. Regional Office for Europe. (2022). Walking and cycling: latest evidence to support policy-making and practice. World Health Organization. Regional Office for Europe.
- Haas M de (2021). Het verband tussen gezondheid en actief reizen. Den Haag: Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM).
- Lee R & Barden H. (2020). Is walking a miracle cure?. Living streets.
