Jeugdparticipatie kan op verschillende manieren: sommige jongeren denken mee, anderen organiseren liever zelf een activiteit. Vaak lopen verschillende participatievormen door elkaar heen. Bijvoorbeeld tijdens een brainstormavond in het wijkcentrum waar jongeren meepraten over welke sporten ze graag op het programma willen zien. Een deel wordt geraadpleegd tijdens de brainstorm, een kleiner groepje neemt later de leiding om de ideeën verder uit te werken. Voor participatie is er geen ‘beste’ manier: de aanpak moet aansluiten bij de behoeften van de jongeren en de omstandigheden.
Almelo
Door jongeren serieus te nemen en hen te betrekken bij activiteiten en beslissingen, kunnen ze belangrijke leiderschapsvaardigheden ontwikkelen. Jongerenwerker Moat Elmeaizi van Avedan Welzijn Almelo: “We hebben een groot zaalvoetbaltoernooi georganiseerd waarbij de jeugd eigenlijk alles regelde. Van het werven van deelnemers tot de sponsoring van het toernooi. Samen met Sportbedrijf Almelo legden wij de contacten, maar de jongeren gingen er vervolgens zelf op af.” Moat zag het zelfvertrouwen van de jongeren groeien. Een aantal van hen volgt nu een opleiding social work en loopt stage bij een District Spot.
Een uitdaging binnen veel organisaties is volgens Moat het effectief bereiken van jongeren. Buurtsportcoaches moeten bijvoorbeeld verantwoording afleggen over hun activiteiten. “Je kunt niet zomaar op een groep jongeren duiken. Zo werkt het bij ons ook niet. Wij besteden veel tijd aan het opbouwen van een goede relatie met de jongeren en zorgen ervoor dat zij zich gezien en gehoord voelen.” Moat benadrukt dat het werken met jongeren vraagt om oprechte aandacht en inzet voor hun belangen: “Vraag je altijd af waarom en voor wie je het doet.”
Den Bosch
Alex Bekkers, beleidsmedewerker Sport bij gemeente ’s-Hertogenbosch beaamt dit: “Jeugdparticipatie is geen doel op zich, maar een middel om iets te bereiken. Zo werken wij met het programma Citytrainers om de betrokkenheid van jeugd bij buurtactiviteiten te vergroten. Het programma traint jongeren om zelfstandig sport- en beweegactiviteiten te bedenken, ontwikkelen en leiden. Zo helpen ze andere jongeren in de buurt in beweging te komen, en ontwikkelen ze vaardigheden zoals leiderschap en goed communiceren.”
Jongerenwerkers en buurtsportcoaches in Den Bosch worden getraind in vaardigheden om jongeren te ondersteunen. Alex: “Deze aanpak vraagt tijd en ruimte. Alle professionals in de gemeente volgen trainingen in jeugdparticipatie. Dan weten we allemaal waar we het over hebben en hoe we dit kunnen integreren in onze werkzaamheden.” Den Bosch heeft een eigen participatiemodel ontwikkeld. “Door te investeren in jeugdparticipatie, versterken we niet alleen de banden binnen de gemeenschap, maar creëren we ook een omgeving waarin jongeren zich optimaal kunnen ontwikkelen.”
Groningen
In Lewenborg, een aandachtswijk in Groningen, is men ook druk om jongeren te betrekken bij vraag en aanbod. Om de jongeren die online actief zijn ook offline in beweging te krijgen, organiseerden de buurtsportcoaches een Fortnite-toernooi. Buurtsportcoach Dennis Verver: “Georganiseerd aanbod, maar toch een succes. Ruim twintig duo’s deden met veel plezier mee. Waar de ene helft online met de Playstations speelde, bewoog de andere helft offline in de sporthal, en omgekeerd.”
Dennis vervolgt: “Voor een nieuw sportproject starten we aan de voorkant het gesprek met de jongeren: wat zijn hun wensen en behoeften?” Hoewel er veel tijd en moeite in gestoken wordt, is het moeilijk om een groepje jongeren om de tafel te krijgen: ‘Waarom zou ik dat doen?’ of ‘Wat levert het mij op?’ vragen de jongeren zich af. Dennis: “Soms krijg ik het idee dat ze geen zin en tijd hebben om mee te denken. Het eigen belang is nog niet duidelijk. Dat zien we ook bij andere activiteiten. “We nodigen jongeren uit om met ideeën te komen, maar de ervaring leert dat we het uiteindelijk zelf moeten bedenken en organiseren.”
Bodegraven-Reeuwijk
Drifa Bakkali is sociaal makelaar bij SAM (Welzijn) in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk en herkent dit: “Op het Fortnite-toernooi dat wij organiseerden, kwamen maar weinig jongeren af. We zochten onze partners op: waarom waren de jongeren er niet?” Inmiddels staat de sociaal makelaar veel beter in contact met de doelgroep. Drifa: “We organiseren niet meer iets wat werkt in andere gemeenten, maar zoeken onze eigen doelgroep op. Een voorbeeld daarvan is in Waarder. Door overlast gaat het schoolplein hier vroeger dicht, de jeugd heeft niks te doen, gaat rondhangen, waarop buurtbewoners gaan klagen. We vroegen de jongeren: ‘Wat willen jullie?’ Hun antwoord was: een hangplek. We kijken nu samen met de jongeren hoe dit te realiseren is.”
Het vinden van jongeren om mee te denken, lijkt soms lastig. Drifa geeft aan dat het echt start met het bouwen aan een goede relatie. Niet alleen fysiek maar ook met behulp van socials als Snapchat en Instagram. Drifa: “We hebben een vragenlijst ontwikkeld met vragen als: ‘Waar ben je te bereiken’ en ‘Wat wil je graag doen’. Die is via een QR-code te scannen. De QR-code hangt op plekken waar de jeugd komt en wordt verspreid in ons netwerk. We betrekken jongeren echt bij de activiteiten waardoor zij ook weer meehelpen met het organiseren van activiteiten voor andere jongeren.”
Oosterschelderegio
Adil Fertoute, opbouwwerker bij Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio, werd door een jongerenwerker meegenomen naar een wijk waar jongeren voor overlast zorgden. “Ik luisterde naar hun verhaal en vroeg wat ze wilden. Hun antwoord was simpel: zaalvoetballen. We organiseerden twee toernooien en richtten vervolgens een zaalvoetbalcompetitie op. De jongeren bouwden hiervoor een wervende website.” Adil benadrukt hoe dit zijn perspectief verruimde: “Ik leerde van hen hoe je een website bouwt, en zij namen de verantwoordelijkheid voor het onderhoud ervan.”
“Het werd zo’n groot succes dat een collega voorstelde om de competitie te professionaliseren.” Dit leidde onder andere tot een herontwerp van de website door een commercieel bedrijf. “Veel jongeren worden nog altijd met dit aanbod bereikt, maar het succes had ook een keerzijde. Door de toegenomen professionalisering kwamen de jongeren meer aan de zijlijn te staan. De meesten zijn gestopt, maar twee van hen zijn gestart met een eigen onderneming, waarbij ze kinderen stimuleren om te gaan sporten.”
Wat wil de jeugd zelf?
Jeugdparticipatie draait om jongeren die meedoen, hun ideeën delen en invloed uitoefenen. Hun stemmen moeten worden gehoord en hun behoeften erkend. Samenwerken met jongerenwerkers en buurtsportcoaches, en gebruik van offline en online contacten, helpt om jeugd actief te laten participeren. Luister naar wat jongeren belangrijk vinden en bepaal samen hoe jeugdparticipatie het best vorm krijgt.
