“Laat sport en bewegen een onderdeel zijn van een integrale aanpak, om mensen met een beperking te ondersteunen.”
Voor gemeenten ligt er een taak en verantwoordelijkheid om mensen met een beperking te ondersteunen. Als eerste vanuit de Wmo: zodat mensen kunnen meedoen en zelfstandig kunnen blijven wonen. Ook vanuit de wet publieke gezondheid als het gaat om gezondheidsbevordering. Als het gaat om meedoen in de maatschappij en om passend werk vinden dan komt de ondersteuning vanuit de Participatiewet.
Gebruik de tools voor regionale samenwerking
Wil je binnen jouw gemeente aan de slag om regionale samenwerking op te zetten of verbeteren en vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Bekijk hier de tools en handvatten die Kenniscentrum Sport je daarvoor biedt.
Bekijk de tools op de website van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Het zijn taken en verantwoordelijkheden die op het bordje van verschillende beleidsterreinen bij de gemeente liggen. Sport en bewegen mag nog veel vaker ingezet worden als middel. Sport en bewegen kan op veel verschillende domeinen een bijdrage leveren aan het realiseren van beleidsdoelstellingen. Denk aan een betere match van de vraag met het aanbod zodat mensen met een beperking mee kunnen doen, participatie in een sportvereniging als sporter en als vrijwilliger en dat mensen met een beperking gezonder worden zodat ze zelfstandiger worden.
Een integrale samenwerking binnen de gemeente maakt het mogelijk om, ieder vanuit eigen expertise, bij te dragen aan de gemeenschappelijke doelen zodat de inwoner optimaal ondersteund wordt.
Mensen met een beperking, een belangrijke groep
Een grote groep die nog onvoldoende actief is
Als we het hebben over mensen met een beperking wordt al gauw gedacht dat het om een kleine groep gaat. Niets is minder waar: in Nederland hebben ruim 1,7 miljoen kinderen en volwassenen een matige of ernstige beperking. Daarnaast is een grote groep mensen (ongeveer 3,6 miljoen) in mindere mate beperkt. Meer feiten & cijfers vind je in dit artikel.
De sportdeelname van mensen met een beperking blijft achter bij die van mensen zonder beperking (zie figuur hierna). Onder verschillende doelgroepen is verschil te zien in sportdeelname, motieven en belemmeringen, stimulansen, en manieren om de doelgroep te bereiken. Daarnaast is dichtbij huis een passend aanbod vinden voor mensen met een beperking minder vanzelfsprekend.
Integraal denken & werken start met integraal beleid
Binnen de gemeentelijke afdeling Sport is al langer bekend dat sport en bewegen bijdraagt aan bijvoorbeeld fysieke en psychische gezondheid, meedoen in de maatschappij en het opbouwen van een sociaal netwerk. Daarmee draagt sport bij aan bredere gemeentelijke doelen. Je kunt de kracht van sport en bewegen benutten door de (integrale) samenwerking aan te gaan met andere beleidsterreinen. Denk aan samenwerking met collega’s van het domein:
- Participatie & Wmo; Zet sport en bewegen op de agenda van sociale wijkteams. Medewerkers krijgen inzicht in het belang en mogelijke effecten van sport en bewegen en weten naar naar wie men cliënten kan doorverwijzen als het gaat om passend sportaanbod om te participeren.
- Gezondheidszorg: organiseer met de GGD een gezamenlijk beweegproject gericht op een structurele actieve leefstijl voor mensen met een beperking.
Door samenwerking met andere domeinen ontstaat een breder verbinding met het lokale netwerk. Hier kan een buurtsportcoach een belangrijke factor zijn om deze verbinding te stroomlijnen, te faciliteren en te ondersteunen.
HOE doe je dat?
Je kunt dit doen vanuit je persoonlijke functie of visie of een visie breed gedragen vanuit een afdeling afhankelijk hoe het binnen je gemeente georganiseerd is. Wordt een integrale benadering ook gedragen door je leidinggevende/ is het een gemeentebrede aanpak? Dit zijn vragen die het waard zijn om te onderzoeken. Het (informeel) gesprek aan gaan met je collega’s is een eerste mooie stap. Verken, onderzoek waar gedeelde interesse is, waar zie je draagvlak om verder door te praten naar concrete afspraak. Het is een proces waarvan de route nooit van te voren uit te stippelen is. De onderstaande succesfactoren kunnen je helpen in de stappen die je neemt.
Integrale samenwerking start met integraal beleid. Wat zijn succesfactoren?
Werk vanuit een gedeelde ambitie
Zoek in de samenwerking naar collega’s met dezelfde ambitie gericht op de doelgroep mensen met een beperking. Ga het gesprek aan vanuit een specifiek vraagstuk of thema. Wat is de politiek situatie rondom dit vraagstuk? Wat is hun uitdaging hierin, met welke andere collega’s wordt er al samengewerkt of is samenwerking gewenst?
Om de kwetsbare groepen te bereiken hebben we zorginstellingen, wmo en participatie nodig. Met hen en met wethouders van verschillende beleidsterreinen hebben we een inspiratiesessie opgezet.
Gemeente Noordwijk
Bespreek vanuit alle invalshoeken wat er nodig is om het vraagstuk op te lossen. Welke bijdrage kun je leveren, welke belangen spelen een rol en welke ideeën hebben jullie voor de organisatie en het proces? Spreek aan het begin van de samenwerking belangen en verwachtingen helder uit naar elkaar. Deze mogen verschillen, maar moeten de gezamenlijke ambitie niet in de weg staan.
Bouw aan goede samenwerking
Maak heldere afspraken over de gezamenlijke aanpak en kom ze na. Duidelijke afspraken zijn ook nodig over de taken en rollen in de aanpak. Stel samen een transparante begroting op. Aandacht voor het proces leidt tot een soepeler samenwerking. Bespreek het proces regelmatig, zodat je op tijd bij kunt sturen maar juist ook om successen zichtbaar te maken. Dit levert positieve energie op en leidt tot meer betrokkenheid.
Inzichten en ervaringen vanuit het project ‘Bewegen naar Elkaar’:
- Gezamenlijk werken aan een project maakt gedeelde financiering mogelijk
- Wanneer binnen de gemeente vanuit meerdere domeinen in beleid wordt samengewerkt, bevordert dit de samenhang en de (integrale) samenwerking tussen (uitvoerende)partners in de wijk.
In gesprek met de beleidsambtenaar
In de aanloop naar dit artikel heeft Kenniscentrum Sport gesprekken gevoerd met beleidsambtenaren sport over hun ervaringen in samenwerking met andere domeinen op het gebied van het meer mogelijk maken van sport en bewegen voor mensen met een beperking. Uit deze gesprekken kwam een aantal drempels naar voren die samenwerking bemoeilijkt. Als je dit weet, kun je er rekening mee houden:
- Koudwatervrees: te weinig geïnformeerd (kennis) zijn over wat de ander doet, daardoor ziet men de verbinding niet of ervaart het als complex;
- Eilandcultuur: men ontwikkelt eigen oplossingen of producten ipv gebruik te maken van bestaand aanbod of expertise van andere medewerkers.
- Wat levert het op? Wat zit er voor mij in? Waarom zou ik meedoen? Vanuit domein-denken wordt samenwerking vaak als concurrentie gezien (ook budget-gerelateerd). Samenwerking wordt niet altijd als aanvulling gezien, waardoor men voor andere prioriteiten kiest.
- Resultaten zichtbaar: samenwerken leidt niet direct tot gekwantificeerd resultaat, dus ook moeilijk om te investeren.
Praktijkvoorbeelden van een integrale aanpak
Gemeente Almere, sturen op integrale aanpak
Wethouder Froukje de Jonge (Participatie, werk en inkomen): “Dat doe je als overheid door de financiering anders dan per deelgebied in te richten, door gezamenlijk met maatschappelijke organisaties einddoelen te formuleren en door beter met elkaar samen te werken. Er zijn genoeg dingen die in Almere al goed gaan. Ik denk daarbij met name aan activiteiten die via het sociale wijkteam worden georganiseerd zoals preventieprojecten en buurtbijeenkomsten. Dit zijn activiteiten die door buurt- en wijkbewoners druk worden bezocht en zeer door hen worden gewaardeerd.”
Meer voorbeelden:
- Gemeente Noordwijk heeft met wethouders van verschillende beleidsterreinen een inspiratiesessie gehouden.
- Gemeente Beek ging aan de slag met het ontwikkelen van een sportzorgconcept.
- Sportief Capelle heeft een alliantie opgezet met verschillende organisaties uit de domeinen zorg en welzijn, gesteund door de gemeente.
Dit artikel is geschreven door Kenniscentrum Sport, in samenwerking met de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG), voor het programma Grenzeloos actief.
Lees meer:
- Factsheet Kracht van Sport: “Succesvolle samenwerking tussen organisaties uit sport en sociaal domein” (Oranjefonds)
- Erkende interventies gericht op sportstimulering voor mensen met een beperking
- Artikel: over hoe samenwerking in de praktijk mogelijkheden biedt om mensen met een beperking te stimuleren te sporten en bewegen.
- Artikel: Integraal beleid om sport en bewegen te stimuleren
