De erkende interventie Respons is gebaseerd op eeuwenoude principes en waarden uit de vechtsporten, gecombineerd met actuele pedagogische visies en werkvormen. Niet de situatie zelf, maar de wijze waarop je ermee omgaat, staat centraal in de zeven Respons-lessen. De lessen worden gegeven op school, tijdens buurtsportactiviteiten of als nieuw aanbod op een vechtsportclub.
Respons is ontwikkeld door een team van onderwijskundigen, pedagogen en zelfverdedigingssportexperts. Tijdens de Respons-lessen worden leerlingen getraind in het weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht reageren op dreigende situaties (zoals pesten of groepsdruk). Ook wel de flexibele respons genoemd. Ze leren situaties zelf te beoordelen en de juiste reactie te geven op gebeurtenissen die een andere (flexibele) reactie (respons) vragen. Ze leren omgaan met pesten en groepsdruk (basisonderwijs), omgaan met agressie en geweld (voortgezet onderwijs) en omgaan met onveiligheid (mbo). Na afloop van de lessenreeks kunnen leerlingen bij een vechtsportclub verder sporten.
Erkende interventie
Respons is een erkende interventie op het niveau Goed Beschreven, die door bewezen succes in de landelijke database staat.
Implementatie van de interventie
Eigenaar van Respons is het Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij (NIVM). Programmamanager Wouter Schols vertelt: “Respons hebben we ontwikkeld om actuele thema’s in het onderwijs aan te pakken via beweeglessen die jeugd leren omgaan met lastige situaties.” Het programma Respons is afgestemd op de doelgroep en speelt in op de populariteit van vechtsporten. Een belangrijk element is plezier in de lessen. Verdere thema’s die naar voren komen in de lessen zijn positief leren omgaan met negatieve gevoelens, samenwerken en grenzen durven aangeven.
Schols: “We hebben de afgelopen jaren de interventie aangepast naar een overdraagbare interventie voor lokale uitvoerders (gemeente, onderwijs, sport). Tot een aanpak die beschikbaar is voor iedereen die laagdrempelig de pedagogische kracht van vechtsport wil gebruiken aan de hand van een landelijk erkend programma.”
Waarom het werkt
De interventie richt zich vooral op de beïnvloedbare factoren die bijdragen aan het weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht handelen in pestsituaties. Door middel van (bewegings)principes, ontleend uit de vechtsport, worden leerlingen fysiek weerbaarder gemaakt. Door principes uit assertiviteitstraining en een sterke lichaamstaal worden sociale competenties vergroot. De vaste opbouw van lessen, waarin het probleemoplossend denken en sociale informatieverwerking centraal staan, zorgt voor een ontwikkeling van cognitieve competenties. Respons draagt bij aan het vergroten van emotionele competenties door middel van discussie, feedback, modeling en coaching. Doordat leerlingen de Respons opdrachten met elkaar uitvoeren leren zij van elkaar en zijn zij een voorbeeld voor elkaar.
Werkzame Elementen
Het Mulier Instituut heeft de werkzame elementen uit Respons beschreven:
- Vaste opbouw van de lessen (met centraal het probleemoplossend vermogen en sociale informatieverwerkingsproces)
- Gebruik van discussie, feedback, modeling en coaching (voor het herkennen en omgaan met emoties)
- Groepsopdrachten en/of opdrachten in tweetallen gericht op onderling contact en vertrouwen, leren van elkaar
- Oefenen van uit de vechtsport afgeleide technieken (balans, houding, ademkracht, verdedigingstechnieken)
- Assertiviteitstraining en de focus op sterke lichaamstaal
Vechtsporten populair
Vechtsporten zijn de afgelopen jaren steeds populairder geworden. “De Respons-lessen vliegen sport van twee kanten aan: vanuit het bewegen zelf en vanuit wat de sport met je kan doen. Hierdoor zijn de lessen zowel interessant voor de jongeren die het leuk vinden om te sporten als voor de jongeren die steviger in hun schoenen willen leren staan of willen werken aan hun persoonlijke ontwikkeling”, aldus Schols. “Nog niet overal hebben de vechtsporten het juiste imago en ook de pedagogische mogelijkheden zijn nog niet bij iedereen bekend. En juist ouders, leerkrachten en scholen wil je overtuigen van de maatschappelijke kracht van je programma.”
Praktijkvoorbeeld Friesland
Sportclub F en F The Inner Way verzorgt dit schooljaar op 30 primair onderwijs scholen (620 leerlingen) en 4 voortgezet onderwijs scholen (202 leerlingen) in Friesland de Respons-interventie. Voor het verzorgen en bekostigen van de Respons-lessen werken ze onder andere samen met de gemeenten. Voor het afstemmen, inplannen en lesgeven hebben ze contact met de scholen.
Gert-Jan Pels (Sportclub F en F) vertelt dat de docenten het prettig vinden om Respons in te zetten, omdat het een fijne opbouw van lessen heeft, maar ze tegelijkertijd door interactie met de leerlingen elke les op maat kunnen maken voor wat er speelt binnen een groep. “De docenten krijgen positieve, maar ook heftige reacties van leerlingen te horen gedurende de lessen. Aan het einde van de trajecten was er vooral positieve feedback, zoals “Ik heb geleerd hoe ik steviger in mijn schoenen kan staan” en “Ik weet nu veel beter hoe ik mijn grenzen kan aangeven”.” Leerlingen gaan elkaar beter begrijpen en leren hun grenzen beter kennen. Ook buiten de Respons-lessen kunnen docenten terugvallen op de theorie achter de lessen.
Meer informatie over de Respons-interventie is te verkrijgen via de website van het NIVM.
Waarde van vechtsport voor jongeren
De waarde van vechtsport voor jongeren is de laatste jaren steeds beter in kaart gebracht. Meer informatie hierover vind je ook in het onderzoeksproject ‘Vechtende jongeren. Vechtsport als pedagogische interventie’.
Meer lezen
- Sport is van betekenis voor kwetsbare jongeren
- Kickboksen brengt Pandor Jeugdzorg makkelijker in gesprek met jongeren
- Hoe werf je moeilijk bereikbare jeugd voor sport en bewegen? De theorie (1/2)
- Hoe werf je moeilijk bereikbare jeugd voor sport en bewegen? De praktijk (2/2)
- Boksclub Bemmel heeft plek in de jeugdzorgketen veroverd
