Over deze serie
Dit artikel maakt onderdeel uit van een reeks artikelen over volwassenen, armoede en sport. Lees ook het achtergrondartikel met feiten en cijfers over sport- en beweegdeelname van mensen met inkomensarmoede en de belemmeringen die zij ervaren. Ook lees je daarin meer over het in 2020 opgerichte Volwassenenfonds Sport & Cultuur, waar je je als gemeente bij kunt aansluiten. En lees ook de praktijkvoorbeelden uit Harderwijk en Oost Gelre.
Anouk Harle (beleidsmedewerker Armoede en Schulden) en Myrthe Sterk (beleidsadviseur Gezondheid, Sport & Jeugd) werken bij de Limburgse gemeente Sittard-Geleen, die een kleine 92.000 inwoners telt. Anouk heeft ervaring met de praktijk, want hiervoor werkte ze in de uitvoering en begeleidde ze mensen met meervoudige problemen. Gemeente Sittard-Geleen zet sterk in op het creëren van een inclusieve samenleving en sloot zich aan bij het Volwassenenfonds.
Even zoeken naar hoe je 18-plussers goed kunt helpen
Anouk vertelt ons over de koers van de gemeente: “Voor het beleidsplan armoede en schulden 2022-2026 spraken we veel netwerkpartners. Hieruit kwam naar voren dat we de bestaande regelingen en dienstverlening, zoals Sam& en het Jongerenloket, moeten koesteren, vergroten én versterken.”
Daarbij zet Sittard-Geleen niet alleen in op jeugd. Anouk: “We faciliteren ook volwassenen met een laag inkomen om te participeren, door bijvoorbeeld het betalen van het lidmaatschap van een sportvereniging. Deze ambitie hangt samen met een ander belangrijk speerpunt van onze gemeente: een inclusieve samenleving, waarin positieve gezondheid, veerkracht en kansengelijkheid van elke burger belangrijk zijn.”
Anouk merkt op dat het even zoeken was naar manieren om 18-plussers goed te voorzien. Toen kwam het Volwassenenfonds op hun pad. “We hebben de tijd genomen om goed te overleggen over of we zouden aansluiten, want we wilden iedereen meekrijgen en een breed draagvlak creëren. De bekostiging en inhoudelijke koers die we varen met het Volwassenenfonds is intern inmiddels sterk geborgd vanuit drie beleidsdomeinen: armoede-, sport- en cultuurbeleid”, aldus Anouk.
1 miljoen mensen
In Nederland hebben ruim 1 miljoen mensen geen geld om te sporten, of om deel te nemen aan culturele activiteiten. Gemeenten kunnen zich sinds 2020 aansluiten hij het Volwassenenfonds Sport & Cultuur. Dit fonds zorgt ervoor dat het lesgeld of de materialen betaald worden, voor volwassenen die leven rond het bestaansminimum.
Intern en extern draagvlak creëren
“Het is relatief ‘makkelijk’ om vanuit de beleidskant een nieuwe regeling te bedenken, zoals het aansluiten bij het Volwassenenfonds,” erkent Anouk. “Maar het belangrijkste is dat je zowel intern als extern draagvlak creëert. Intern bedoel ik dan de verschillende beleidsdomeinen en extern gaat het om onze inwoners en netwerkpartners. Draagvlak creëren doe je door al deze partijen nauw bij je besluitvorming te betrekken.”
Anouk vertelt dat het Volwassenenfonds met intermediairs werkt, die 18-plussers voor het fonds aanmelden. “De mensen die nu als intermediairs optreden, zijn vanaf het begin af aan betrokken geweest bij de gemeentelijke aansluiting bij het fonds. Denk aan professionals vanuit MEE Zuid-Limburg en Partners in Welzijn. Deze mensen hebben dagelijks contact met onze inwoners en komen bij hen over de vloer. Maar ook vanuit andere domeinen zijn partners aangehaakt, zoals de woningcorporaties en de Kredietbank Limburg. Ook daar hebben zich intermediairs gemeld die een waardevolle schakel vervullen richting de doelgroep.”
De rol van combinatiefunctionarissen
De recente aansluiting bij het Volwassenenfonds past in de lijn van het huidige sportbeleid van Sittard-Geleen. Ook nauw betrokken bij de aansluiting is stichting Ecsplore. Dit is de uitvoerende partner van de gemeente op het gebied van educatie, cultuur en sport. De combinatiefunctionarissen van deze stichting ondersteunen inwoners op het gebied van een gezond, vitaal en sociaal leven en verwijzen door naar passend aanbod.
Myrthe: “Voor volwassenen die meer willen bewegen en bijvoorbeeld ook met overgewicht kampen of eenzaam zijn, bieden wij ‘Meer bewegen voor ouderen’ of de leefstijlinterventie ‘healthyLIFE’ aan. Hierdoor kunnen kwetsbare volwassenen laagdrempelig kennismaken met bewegen, los van een lidmaatschap van een vereniging”, zegt Myrthe. “De combinatiefunctionarissen weten wat er in een bepaalde wijk speelt. Zij signaleren ook als er iets speelt waar samenwerking voor nodig is, zoals bij de inrichting van wijken en buurten.
Zorg dat (groot)ouders in de speeltuin mee kunnen bewegen met hun (klein)kinderen.
Myrthe
Sport en bewegen aantrekkelijk maken voor volwassenen
“Voor jongeren in lage SES-wijken is al veel verschillend sport- en beweegaanbod”, vertelt Myrthe. “Voor volwassenen kijken we naar mogelijke uitbreiding van beweegapparaten van de speeltuinen, zodat bijvoorbeeld (groot)ouders ook mee kunnen doen. Ook zijn we met sportverenigingen in gesprek over de ontwikkeling van apps hoe we volwassenen meer kunnen laten sporten in openbare ruimtes, of op plekken waar volwassenen elkaar ontmoeten. En we zijn met de verenigingen in gesprek over hoe we volwassen die zich enigszins aangetrokken voelen tot sport, laagdrempelig van het aanbod kunnen laten genieten zonder dat ze direct vastzitten aan een club.”
Intermediair moet sportuitval voorkomen
Ondanks bovengenoemde voorbeelden, erkennen zowel Myrthe als Anouk, blijft het een uitdaging om alle inwoners te bereiken en structureel te laten participeren door bijvoorbeeld een lidmaatschap van de sportvereniging. Anouk: “Jongerencoaches die voor het Jongerenloket werken, kunnen jongvolwassenen attent maken op het Volwassenenfonds. Bij dit loket worden jongeren tussen de 16 en 27 jaar begeleid naar school, werk, of een (tijdelijk) inkomen. Deelnemen aan sportactiviteiten kan hierin een belangrijke slagingsfactor zijn. Maar toch zien we vaak een ‘knip’ in sportdeelname van de jeugd bij de overstap naar het voortgezet onderwijs én zodra ze 18 jaar worden. Samen met de middelbare scholen en welzijnspartners onderzoeken we hoe we dit kunnen voorkomen. Alle ‘knips’ die we zien, proberen we te voorkomen door er een schakel, een intermediair, tussen te zetten. Geld hoeft dan geen reden te zijn om te stoppen.”
Overal waar 18-plussers uitvallen bij sport, proberen we een intermediair in te zetten.
Anouk
Inwoners bereiken via lokale partners
Toch pleit Anouk vooral voor het structureel betrekken van partners, om het fonds via hen onder de aandacht te brengen bij minima. “We kunnen informatie over het fonds ‘wel over de schutting gooien’, maar de kracht ligt naar mijn idee in het integraal betrekken van al onze partners op de thematiek en de waarde van sport en bewegen daarin. Met partners bedoel ik zowel onze maatschappelijke partners als de sport- en cultuurverenigingen.”
Om je bereik te vergroten, moet je samenwerken, aldus Anouk: “We leven in een complexe maatschappij met complexe vraagstukken, die vragen om een domein-overstijgende aanpak. De onderlinge samenwerking verloopt bij ons gelukkig heel natuurlijk. We hebben namelijk hetzelfde doel voor ogen voor onze inwoners. We staan voor een sociale, inclusieve, veerkrachtige en gezonde gemeente.”
Krachtige wethouders en positieve gezondheid
Anouk meent dat de combinatie van krachtige wethouders en insteek op positieve gezondheid absoluut hebben bijgedragen aan het feit dat in gemeente Sittard-Geleen sport en bewegen ‘specifiek aan tafel zit’. Myrthe vult aan: “Door samenwerking te zoeken, komt er geld uit verschillende potjes vrij. Daardoor kun je meerdere dingen tegelijk doen. Je kunt sport niet meer als los thema zien, sporten is zoveel meer dan een bal door een ring gooien.”
Door samenwerking te zoeken, komt er geld uit verschillende potjes vrij.
Myrthe
Anouk beaamt dit: “Wij en onze netwerkpartners kijken op een holistische manier naar onze inwoners. We nemen alle levensdomeinen van inwoners mee. Onze dienstverlening is erop gericht dat mensen minder stress ervaren en meer ruimte in hun hoofd hebben om dingen op te pakken die belangrijk zijn om vooruit te komen. Zo ontstaan andere perspectieven bij inwoners. In het éne geval is dat werk of opleiding, in het andere geval zijn dat sociale contacten door lidmaatschap bij een sportvereniging.”
Aanmeldingen Volwassenenfonds boven verwachting
De aanmeldingen voor het Volwassenenfonds lopen boven verwachting en blijven binnenstromen. Anouk: “Als het zo goed blijft lopen, ligt bij ons de uitdaging om het fonds te vergroten en ga ik op zoek naar potjes geld. Toevallig heb ik onlangs overleg gehad met een collega van inburgering. Zij heeft de beschikking tot participatiebudgetten. Daar kunnen we vast een mooie link mee maken. Volwassenen die vanuit hun culturele achtergrond nooit hebben gezwommen, kunnen via het fonds bijvoorbeeld op zwemles. Deze ouders zijn straks in staat om met hun eigen kinderen te gaan zwemmen.” En ze besluit: ”De betrokkenheid en bereidheid om samen te werken en het goed te doen voor onze inwoners is gigantisch groot en enthousiasmeert. En dat is wat we nodig hebben!”
Tips van de gemeente Sittard-Geleen
Zoek elkaar binnen en buiten het domein op en help elkaar inzien waarom het handig is om samen te werken. Samen bereik je meer. Bijkomend voordeel kan zijn dat je vanuit je eigen portefeuille een minder grote uitgave hoeft te doen, omdat meerdere domeinen een bijdrage leveren.
