Multiproblematiek en bewegen: lessen uit de wijk

Gezond Noord: band opbouwen met wandelen

Els Annegarn is vanuit haar rol als maatschappelijk werker de aanjager van de aanpak Gezond Noord in Amsterdam. Dit is een samenwerkingsverband van ervaringsdeskundigen, bewoners en wijkprofessionals, die medebewoners ondersteunen bij een gezonde leefstijl. Vanuit hun eigen ervaring of expertise zetten zij zich in als maatje of zij geven een workshop, cursus of activiteit.

“Ik stond als maatschappelijk werker bij de Voedselbank en vroeg me af hoe het kan dat die mensen zo weinig bewegen. Althans, zo leek het, gezien de vermoeidheid en passiviteit die ze uitstraalden. Stress was één van de factoren die ze noemden. Dit terwijl bewegen hiervoor juist goed kan werken, zo weet ik ook uit m’n eigen ervaring als ultraloper.”

“Ik besloot een groepje op te richten onder de noemer ‘Noorderpark in Beweging’. Samen gaan we nu al 14 jaar naar het park op een vast, wekelijks moment en zo vormde zich een netwerkje van deelnemers en vrijwilligers met wie we wandelen. Daarbij is iedereen welkom en dat stralen we ook zoveel mogelijk uit.”

“Doordat je een band opbouwt met de mensen, kom je erachter welke drempels zij ervaren om tot een goede leefstijl te komen. Meestal gaan er complexe verhalen schuil achter de problematieken die men ervaart. Dat vraagt om maatwerk en daarmee ook om netwerk. In de aanpak Gezond Noord zitten naast bewoners en vrijwilligers ook maatschappelijk werkers, welzijnswerkers, een beweegcoach, voedingsdeskundigen en zijn er korte lijnen met het buurtteam, de GGZ, de huisartsen en het BovenIJ ziekenhuis.. Dat maakt dat er al een stevig lokaal netwerk is waarmee we snel kunnen schakelen. Daardoor blijven mensen in ieder geval structureel in beeld en zo veel als mogelijk in beweging.”

InBeweging Utrecht: samen met de inwoner drempels slechten

Ilse Rietdijk zet zich als begeleider van InBeweging in de Utrechtse wijk Overvecht in voor mensen die wel gemotiveerd zijn om te bewegen, maar hierbij drempels ervaren. “Dat kan armoede zijn, schaamte of onvoldoende vertrouwen in eigen kunnen. De mensen worden doorverwezen vanuit en naar ons netwerk. Dit bestaat uit huisartsen, fysio’s en het sociaal team uit Overvecht.”

“Wanneer een inwoner met een fysieke klacht binnenkomt bij één van onze netwerkpartners, is er aanleiding om het te hebben over bewegen. Als de inwoner en professional samen bepalen dat het goed zou zijn om structureel in beweging te komen, dan word ik ingeschakeld. De professionals kennen mij goed, want ik zit ook bij het sociaal medisch overleg en ben dus echt onderdeel van de wijkaanpak. Samen met de inwoner loop ik dan een tijdje mee om de drempels te slechten richting het passend en beschikbaar aanbod dat past en beschikbaar is.”

“Deze aanpak vraagt om een goede structuur en ureninzet. InBeweging Utrecht doet jaarlijks een financiële aanvraag bij de gemeente om via InBeweging zo’n 120 mensen daadwerkelijk aan het bewegen te laten krijgen. Doordat de aanpak na 10 jaar een vervlochten onderdeel is van het zorg- en welzijnsaanbod in de wijk, kan ik deze rol uitstekend vervullen.”

GGZ: van leefstijl een thema maken

Patricia Niemantsverdriet startte om patiënten te laten bewegen bij haar toenmalige werkgever GGZ Westelijk Noord-Brabant het project Gezond en Fit. “Ik ben zelf overtuigd van de waarde van bewegen en vond dat hier in ons werk weinig aandacht voor was. Daarom zijn we begonnen met Gezond en Fit. Dat bestaat uit drie pijlers: bewegen, gezonde voeding en somatische screening. Bij de pijler bewegen is ook spel een belangrijk onderdeel. Dit kan ondergebracht worden bij bewegingsagogen.”

“Bij gezonde voeding ging het om het bereiden van een gezonde snack, inclusief info over wat daar wel of niet gezond aan was. De metingen – bloeddruk, pols en gewicht – deden we eens per maand en werden in het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) opgeslagen, zodat ook andere collega’s het gesprek over leefstijl en je lijfelijke gevolgen daarvan konden bespreken.”

“Zo werd het onderwerp leefstijl een thema bij de deelnemers. Ze gaven ook aan dat ze geleerd hebben waarom het bijvoorbeeld belangrijk is om een goede bloeddruk te hebben en om water te drinken. Door een band op te bouwen kom je erachter waar je mensen mee kunt raken en verleiden. Dat kost tijd en energie. Zeker in de GGZ is het lastig om het gesprek over bewegen te voeren. Soms heb je te maken met medicatie, die niet stimuleert om te bewegen, soms zijn mensen er gewoon niet aan toe. Mede door deze onzekerheden is het dus extra van belang om vaste locaties en vaste tijdstippen te hanteren. Ik ben inmiddels een tijdje weg bij GGZ WNB. Gezond en Fit loopt nog steeds, op diverse locaties van de instelling. Het blijft maatwerk, dus ook mijn opvolger geeft er weer zijn eigen draai aan.”

Tips van Els, Ilse en Patricia

• Zorg voor een netwerk van zowel professionals als deelnemers (inwoners, patiënten)
• Zorg voor persoonlijk contact met de deelnemers
• Zet beweging in voor het welbevinden van de deelnemers
• Zorg voor draagvlak in meerdere lagen van de organisatie of wijk
• Zorg voor continuïteit (zelfde tijd en plek en laat je aanbod altijd doorgaan)