De HandbikeBattle is een hele pittige klim, zeker op alleen armkracht. Deelnemers trainen onder begeleiding van therapeuten uit het revalidatiecentrum zo’n vijf maanden voor het evenement. De meesten zijn voor die voorbereiding nog relatief ongetraind. Het streven van de HandbikeBattle is om mensen een doel te geven om zelfstandig thuis te trainen in de handbike om zo actief en fit te worden en te blijven. Het belangrijkste doel is dat de deelnemer de finish haalt en vertrouwen krijgt in zijn eigen capaciteiten om iets te bereiken, zodat hij ook andere doelen durft na te streven.
Onderzoek
Sinds 2013 vindt bij de HandbikeBattle onderzoek plaats om erachter te komen wat de effecten zijn van deelname aan (het traject voor) de wedstrijd. Deelnemers worden zowel fysiek als mentaal gemonitord tijdens het traject. De resultaten hiervan hebben de volgende doelen:
- Resultaten (individueel) terugkoppelen aan de revalidatiecentra en deelnemers zodat zij deze kunnen gebruiken voor het opstellen van de training.
- Meer kennis verwerven over effecten van handbiketraining op mentale en fysieke uitkomstmaten en de samenhang daartussen.
- Deze nieuwe kennis implementeren in de centra.
Het onderzoek heeft vier meetmomenten en begint bij de start van de trainingsperiode (T1) met een medische screening, maximale inspanningstest en vragenlijsten. Het tweede meetmoment is na de trainingsperiode, net voor de HandbikeBattle (T2), met opnieuw een maximale inspanningstest en vragenlijsten. Tussen het eerste meetmoment en het tweede meetmoment vindt trainingsmonitoring plaats. Het derde meetmoment (T3) ligt zo’n vier maanden na de battle (alleen vragenlijsten), het vierde een jaar na de wedstrijd (maximale inspanningstest en vragenlijsten).
De maximale inspanningstesten meten de zuurstofopname en het vermogen. De piek in de zuurstofopname (VO2piek in liter per minuut) en het piekvermogen (POpiek in watt) worden bepaald aan het einde van de test en zijn maten voor fitheid. De vragenlijsten bevatten vragen over onder meer pijnklachten, zelfvertrouwen en kwaliteit van leven.
De resultaten uit het onderzoek geven een goed beeld van de trainingsbelasting gedurende vijf maanden voor de HandbikeBattle. Ook is veel informatie verkregen over het optimaal uitvoeren van de maximale inspanningstesten en hoe die informatie het beste is te gebruiken om een trainingsprogramma voor te kunnen schrijven.
Effecten op fitheid
Eén van de doelen van de HandbikeBattle is om mensen door middel van handbiken actief en fit te krijgen. Lukt dat? Daarvoor is de situatie na de trainingsperiode vergeleken met de situatie ervoor. De POpiek was gemiddeld toegenomen van 122W naar 141W (16%). De VO2piek nam toe van 1.98 l/min naar 2.11 l/min (7%). De fitheid neemt dus toe in de trainingsperiode. De body mass index (BMI) was afgenomen van 24,1 kg/m2 naar 23,6 kg/m2 (2%) en de buikomvang van 90,9 cm naar 87,2 cm (4%). De deelnemers waren dus afgevallen. De uitademkracht was toegenomen van 91,8% naar 95,3% (4%). Het aantal deelnemers met milde tot erge pijn aan spieren en gewrichten was gelijk gebleven (81% versus 79%). De conclusie: trainen voor de HandbikeBattle leidt op groepsniveau tot verbetering in fitheid en gezondheid[1].
Effecten op kwaliteit van leven
Eerdere studies tonen het verband aan tussen fitheid en kwaliteit van leven. Wie fitter is, geeft een hogere kwaliteit van leven aan. Ook is het zo dat mensen met een hogere kwaliteit van leven over het algemeen fitter zijn. Oorzaak en gevolg zijn hier niet altijd duidelijk. Hoe zit dat met de deelnemers van de HandbikeBattle? Zij worden over het algemeen fitter, maar neemt hun kwaliteit van leven ook toe?
Voor het antwoord daarop is de situatie na de trainingsperiode vergeleken met de situatie ervoor. Het bleek dat de kwaliteit van leven vóór de trainingsperiode al redelijk hoog was. De kwaliteit van leven liet ook een toename zien na de trainingsperiode. Daarna werd gekeken of de toename in kwaliteit van leven een verband over de tijd liet zien met de stijging in fitheid. Dat bleek het geval. De conclusie: deelnemers die over de trainingsperiode een grote stijging laten zien in fitheid, hebben over het algemeen ook een grote toename in kwaliteit van leven[2].
Effecten op de lange termijn
Het ultieme doel van de HandbikeBattle is dat de actieve leefstijl blijvend is. Daarvoor is de situatie voor de trainingsperiode vergeleken met de situatie daarna en één jaar na deelname aan de battle. Op groepsniveau was een duidelijke verbetering te zien in fitheid tijdens de trainingsperiode. Eén jaar na deelname was dat niveau nog stabiel: op groepsniveau was geen stijging of daling te zien van de fitheid ten opzichte van T2 (net na de trainingsperiode). Tussen de deelnemer waren wel individuele verschillen. Sommigen zullen een jaar na de battle zelfs nog fitter zijn omdat ze hard zijn blijven trainen, waar anderen minder fit zijn[3].
Vervolgonderzoek
Het vervolgonderzoek rond de HandbikeBattle richt zich op de relatie tussen fitter worden en activiteiten in het dagelijks leven. Ook komt de focus te liggen op belasting-belastbaarheid tijdens de trainingsperiode. De onderzoeksgroep bestaat uit de volgende onderzoekers:
- Ingrid Kouwijzer, promovenda, revalidatiecentrum Heliomare, Wijk aan Zee, en Centrum voor Bewegingswetenschappen UMCG, Groningen (promoveerde 18 januari 2021)
- Linda Valent, senior onderzoeker, revalidatiecentrum Heliomare, Wijk aan Zee
- Sonja de Groot, senior onderzoeker, revalidatiecentrum Reade, Amsterdam, en Centrum voor Bewegingswetenschappen UMCG, Groningen
- Lucas van der Woude, hoogleraar, Centrum voor Bewegingswetenschappen en Centrum voor Revalidatie UMCG, Groningen
- Marcel Post, hoogleraar, revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht, en Centrum voor Revalidatie UMCG, Groningen
Het HandbikeBattle-onderzoek is uitgevoerd met financiële ondersteuning van HandicapNL, Heliomare, Universitair Medisch Centrum Groningen, Stichting Handbike Events, Stichting Beatrixoord Noord-Nederland en Stichting Mitialto.
Meer informatie
- Meer informatie over de HandbikeBattle en de resultaten van het onderzoek zijn te vinden op de website van de Handbikebattle
- Een papieren versie van de Nederlandstalige brochure met de uitkomsten van het onderzoek is gratis op te vragen via onderzoek@handbikebattle.nl
Bronnen
- Hoekstra SP, Valent LJM, Gobets D, van der Woude LHV, de Groot S. Effects of four-month handbike training under free-living conditions on physical fitness and health in wheelchair users. Disabil Rehabil. 2017;39(16):1581-1588.
- Kouwijzer I, de Groot S, van Leeuwen CMC, Valent LJM, van Koppenhagen CF, HandbikeBattle Group, van der Woude LHV, Post MWM. Changes in quality of life during training for the HandbikeBattle and associations with cardiorespiratory fitness. Arch Phys Med Rehabil. 2020;101(6):1017-1024.
- Kouwijzer I, Valent LJM, Post MWM, Wilders LM, Grootoonk A, HandbikeBattle Group, van der Woude LHV, de Groot S. The course of physical capacity in wheelchair users during training for the HandbikeBattle and at one-year follow-up. Am. J. Phys. Med. Rehab. 2020. Online ahead of print.
