Zo implementeert gemeente IJsselstein JOGG in de wijken

IJsselstein heeft ruim 34.000 inwoners en is sinds 2011 JOGG-gemeente. Haar credo: Hoe meer organisaties een gezondere leefstijl onderdeel van hun visie maken hoe groter het effect. Tot juli 2017 werkte Christijan Jansen van Jorksveld bij de gemeente als buurtsportcoach en was Marja van Rooijen de JOGG-regisseur. Inmiddels is JOGG ondergebracht bij welzijnsstichting Pulse in het project Buurtsportcoaches Vitaal IJsselstein. Christijan is samen met JOGG meeverhuisd van de gemeente naar Pulse. Hij is nog steeds buurtsportcoach, maar nu dus bij Pulse. Daarnaast trekt hìj nu de JOGG-kar. Christijan onderhoudt contact met de beleidsadviseur Sport bij gemeente IJsselstein over de JOGG-doelstellingen.

Buurtsportcoaches maken IJsselstein vitaal

Binnen de gemeente IJsselstein zijn 11 buurtsportcoaches via de subsidieregeling buurtsportcoach/combinatiefunctionaris in dienst. Christijan is één van die coaches, de overige zijn te vinden bij de voetbalverenigingen, het basisonderwijs, Kunst Centraal, het Cals College, de korfbal-, volleybal-, en worstelvereniging en de kinderopvang. Deze coaches zitten regelmatig om de tafel en werken samen in Buurtsportcoaches Vitaal IJsselstein. Zij leveren een bijdrage aan het gezond opgroeien van kinderen door het aanbieden en stimuleren van sport en bewegen.

Inzetten op bewegen

Toen Christijan en Marja enkele jaren terug als JOGG-team om de tafel zaten, was één ding duidelijk: de inzet op bewegen had de hoogste prioriteit. Christijan ligt toe: “Het viel op dat veel kinderen te weinig bewegen en niet lid zijn van een sportclub, met name in lage ses-wijken. Daar spelen financiële problemen. Soms durven kinderen niet mee te doen vanwege overgewicht. Of ze zijn niet gewend aan de sportclubregels.” Het team besluit zich te richten op alle basisschoolleerlingen in IJsselstein met extra aandacht voor leerlingen in de lage ses-wijken. “We willen kinderen tussen de 4 en 12 jaar kennis laten maken met verschillende sporten en verleiden om lid te worden van een sportclub.”

Om dit te realiseren organiseert het JOGG-team samen met buurtsportcoach Danielle van Basten van Stichting Pulse drie tot vier keer per jaar een sport en spel olympiade op een schoolplein van een basisschool. Promotie verloopt via Facebook, mond-tot-mondreclame, posters op school, het uitdelen van flyers door docenten en de wekelijkse krant Zenderstreek. “We hebben er voor gekozen om het elke keer op een ander basisschoolplein te houden. Op plekken waar veel scholen en BSO’s zitten, komen we elk jaar. En als in een bepaalde wijk veel partners mee willen doen, zetten we daar een olympiade op.”

Direct na schooltijd worden verschillende sporten aangeboden waar niet alleen de leerlingen van de desbetreffende school, maar basisschoolleerlingen uit alle wijken aan mogen meedoen. “De eerste olympiade was aftasten, maar al doende leerden we en merkten we dat er steeds meer opkomst is. Zo’n olympiade bleek ook een ultieme ontmoetingsplek. Kinderen zijn lekker bezig, sportclubs werven leden, maar ook ouders ontmoeten elkaar. Coaches raken in gesprek met ouders en kunnen naar het welzijn van het kind informeren en tips geven. De sportverenigingen uit de buurt en de buurtsportcoaches geven clinics. Wij zorgen voor een lekker muziekje op het plein”, zegt Christijan.

Samenwerken van lokale partijen: van de buurt door de buurt

Bovengenoemde aanpak heeft succes, sportverenigingen merken dat hun ledenaantallen toenemen na de olympiades. Het uiteindelijke doel is dat het een evenement van de buurt door de buurt wordt en dat partijen, zoals een kinderopvang, een school en een voetbalvereniging, dit samen organiseren. Aankomende week is daar een mooi voorbeeld van: “Kinderopvang Smallsteps neemt het voortouw en organiseert de olympiade. Smallsteps betrekt er andere partijen bij, zoals voetbalverenging IJFC, City Run Bash, dansscholen Dansja en Dolstra en korfbalverenging Fortissimo. Ik, als buurtsportcoach van Pulse, faciliteer de olympiade alleen nog maar met bijvoorbeeld mond-tot-mond reclame. En dat is waar ik naar toe wil.”

Dat de buurt of een organisatie zelf initiatief neemt, zoals in het voorbeeld van Smallsteps, komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het kost enorm veel tijd en moeite. Christijan: “Ik woon sinds mijn achtste in IJsselstein, voetbal er en heb er verschillende banen gehad. Ik ken inmiddels behoorlijk wat mensen en dat is in deze baan heel gunstig voor je werk. Om gedreven mensen te vinden heb je écht een netwerk nodig. Binnen Smallsteps heb ik twee van die mensen gevonden. In plaats van dat ik hen opbel om een evenement te organiseren, bellen zij mij op met plannen en ideeën. Dat is wat ik wil, maar nogmaals, daar je moet veel tijd en energie steken in het creëren van een gedreven netwerk. Een netwerk dat uiteindelijk zelf actie onderneemt en initieert.”

“Je hebt gedreven mensen nodig, mensen die echt willen, om iets te bereiken met JOGG.”

Christijan

JOGG in lage Ses-wijken gemeente IJsselstein

Een ander JOGG-initiatief dat Christijan in gang zette, is het in beweging krijgen van jongeren in lage ses-wijken. Er is bewust voor lage ses-wijken gekozen, omdat hier een doelgroep zit die minder sport om redenen die ik al eerder noemde, zoals financiële problemen of omdat ze niet durven vanwege overgewicht. Deze kinderen komen minder vaak in aanraking met sportverenigingen of verlaten de sportclub al dan niet gedwongen. “Op een sportclub gelden regels en kinderen worden soms harder aangepakt. Dat gaat niet altijd goed. Toch wil ik juist deze doelgroep aanspreken. Welzijnsstichting Pulse trekt nu elke vrijdagmiddag de wijk IJsselveld in en biedt daar sport en spel aan.” Het werven van kinderen kost tijd en moeite: “Jongerenwerkers spelen in dit traject een grote rol. Zij kennen de wijk en komen in aanraking met de kinderen en hun ouders. Zij nodigden de kinderen uit om op vrijdagmiddag te komen sporten en bewegen en ik hing posters op in flats. Zo bereikten we veel kinderen”, vertelt Christijan. Nu is er een soort vaste groep kinderen die elke vrijdagmiddag komt meedoen.

De samenwerking tussen gemeente, welzijnswerk en jongerenwerkers werpt zijn vruchten af. De gemeente faciliteerde met geld en menskracht. Jongerenwerkers nodigden de kinderen uit. En het lokale Welzijnswerk biedt sport en spel aan. Ook evalueren de partijen regelmatig. “Ik had niet gedacht dat we uiteindelijk een vaste club kinderen zouden bereiken en ben er dus heel blij mee. De volgende ambitie is deze groep stabiel houden, of een groeiend aantal kinderen bereiken. Komen er kinderen niet opdagen, dan sturen we er de buurtkinderen op af, dat werkt”, lacht Christijan. “Lage Ses-wijken verdienen speciale aandacht, maar we verdelen onze aandacht over heel IJsselstein, zodat mensen weten wie de buurtsportcoaches zijn, wat JOGG is en wat sport en bewegen voor je kan betekenen.”

Impuls tot samenwerken met scholen

De ingang van JOGG tot scholen is lastig, maar is toegenomen nu twee buurtsportcoaches op basisscholen actief zijn. De werkdruk op scholen is vaak te hoog om zelf aan de slag te gaan met nieuwe impulsen op beweeg- of voedingsonderwijs. Deze coaches schreven daarom een vakleerplan voor scholen dat meer structuur biedt in het sportonderwijs. Het plan biedt handvatten, initiatieven en structuur.

Eén van de speerpunten in het plan is het geven van twee weken clinics aan de leerlingen nadat ze zes weken regulier sportonderwijs volgden. Zo komen kinderen niet alleen in aanraking met de bekendere sporten als hockey en voetbal, maar ook met freerunnen en dans. Uiteindelijk is het de bedoeling dat elke basisschool dit gaat toepassen. Tot nu toe zijn de scholen enthousiast. Basisscholen en verenigingen plaatsen aankondigingen van clinics of doen verslag ervan op de Facebookpagina van Vitaal IJsselstein. Het is een investering van de gemeente en de schoolstichtingen samen.

Een langdurige succesvolle samenwerking

Behalve Welzijnsstichting Pulse en de 11 buurtsportcoaches zijn er talloze partijen die zich inzetten voor het gezond opgroeien van kinderen door bewegen en sporten. Sportverenigingen als de dansschool en de voetbalvereniging en diverse kinderopvangcentra doen enthousiast mee met het organiseren van de olympiades. In de publieke private sector is er bijvoorbeeld een goede samenwerking met supermarkten Plus, AH en Jumbo. Zij sponsoren regelmatig activiteiten. Een familie sponsorde 500 springtouwen die aan scholen en kindercentra zijn gegeven. De serviceclubs Lions, Rotary en de Ronde Tafel sponsorden drie watertappunten.

“Hoewel we heel gedreven mensen binnen IJsselstein hebben, kost het tijd om een relatie op te bouwen”, zegt Christijan. “Dat hebben we in de loop van de jaren opgebouwd door eerst op bedrijven en mogelijke partners af te stappen. Je begint met vragen om een kleine sponsoring. Met een beetje geluk is het een succes en bouwt het zich uit.” Veel credits gaan naar de voormalige JOGG-coach Marja van Rooijen, aldus Christijan. “Zij heeft zich de afgelopen jaren druk ingezet op het gebied van publieke private partners. Een energiek en gedreven vrouw die vaak nog in haar vrije tijd relaties stond te onderhouden. Ik heb veel van haar geleerd en pluk daar nu de vruchten van.”

Tips voor andere gemeenten:

• Ook al zijn er twijfels over het organisatorische gedeelte van sport- en spelevenementen: gewoon doen! Als je niet probeert weet je ook niet of het een succes wordt.
• In IJsselstein werkte het het beste om een olympiade direct na schooltijd te organiseren. Dat trok de meeste kinderen. Misschien is de zaterdagmiddag voor een andere gemeente geschikter. Probeer en ervaar.
• Neem feedback van ouders en kinderen serieus; je leert ervan en je kunt je aanbod daarop afstemmen.
• Zoek die ene gedreven medewerker binnen de organisatie waar je mee gaat samenwerken.
• Nuttig en handig is als je JOGG-uitvoerders (al) een groot netwerk hebben of dat ze het leuk vinden om een groot netwerk op te bouwen.
• “De gemeente IJsselstein heeft vertrouwen in mij”, vertelt Christijan. “En dat is belangrijk, want zonder vertrouwen en zonder dat mensen achter je staan, lukt het niet.”
• Wil je je doelgroep binnen boord houden, luister dan naar ze. Je moet ook niet altijd je eigen wil willen opleggen in lage ses-wijken. “Elke vrijdagmiddag een verplichte bootcamp werkt niet”, aldus Christijan. Speel daarom in op de behoeften en interesses van kinderen, bied sport en spel op een leuke ongedwongen manier aan.
• Onderschat de rol van de jongerenwerkers niet. Zij zijn een belangrijke schakel bij het benaderen en binnenboord houden van je doelgroep.
• Het blijft een uitdaging om een groep jongeren bij elkaar te krijgen of publiek te trekken voor een evenement. Ga met verschillende partners om de tafel zitten en bekijk hoe je het aantrekkelijk kan maken. Voetbal trekt altijd wel. Maar iets vernieuwend, zoals freerunnen of worstelen, kan ook heel verfrissend en uitdagend werken.

“We zitten nu met JOGG in een overgangsfase. De gemeente heeft ervoor gekozen om JOGG op te laten gaan in Buurtsportcoaches Vitaal IJsselstein. Voordat we weer met alle partners om de tafel gaan zitten, ga ik eerst de buurtsportcoaches bij elkaar roepen. Sparren, reflecteren en nieuwe evenementen opstarten. Met de doelstellingen van JOGG uiteraard in ons achterhoofd!”, besluit Christijan.

Meer lezen

• Bekijk hier de resultaten van de JOGG Monitor
• Vind publicaties over JOGG in de Kennisbank Sport en Bewegen
• Vind sport- en beweegaanpakken op Kenniscentrum sport- en bewegen.