Positieve effecten van sport en bewegen
In 2021 waren er in Nederland ruim 1,6 miljoen mensen met artrose bekend bij de huisarts. Hiervan hadden ruim 600.000 mannen en 1 miljoen vrouwen artrose. De meeste mensen werden gediagnosticeerd met knieartrose (ruim 800.000)[1].
Sporen en beweging hebben een positieve invloed op artrose. Uit onderzoek blijkt dat de functie van het gewricht toeneemt en de pijn afneemt. Het is dus een misverstand dat gewrichten slijten door beweging. Beweging stimuleert het kraakbeen om voedingsstoffen op te nemen.
Verder worden de spieren, pezen en banden rondom het gewricht tijdens beweging getraind. Dit zorgt voor meer stevigheid en stabiliteit. Ook verbetert de spierkracht en het uithoudingsvermogen, waardoor patiënten meer kunnen bewegen. Een betere spierkracht zorgt ervoor dat er minder lokale druk of stress uitgeoefend wordt op (een deel van) het gewricht[2,3,4].
Adviezen voor bewegen met artrose
In het algemeen geldt dat bewegen goed is bij de verschillende vormen van artrose. Kies voor activiteiten met een relatief lage gewrichtsbelasting (zoals zwemmen, aqua-aerobics of hydrotherapie), zodat de gewrichten minder belast worden. Voor mensen met artrose wordt geadviseerd om te bewegen volgens de algemene beweegrichtlijnen.
Knie- en/of heupartrose[4,5,7,8]
Voor mensen met knie- of heupartrose zijn fietsen (buiten of op de hometrainer), wandelen, nordic walking, roeien, yoga of de crosstrainer geschikt. Bij beperkte belastbaarheid zijn oefeningen op de stoel en Tai Chi geschikt. Wanneer gewoon fietsen te belastend is, kan een e-bike overwogen worden. Ook is het verstandig om oefeningen te doen die gericht zijn op de grote spiergroepen rondom het knie- en heupgewricht zoals de bovenbeenspieren, bilspieren en kuitspieren. In de Oefengids spier- en botversterkende oefeningen vind je diverse voorbeelden.
In het geval van een geplande operatie voor een knie- of heupprothese kan het een gunstig effect hebben op het herstelproces om de patiënt zes weken voor de operatie te laten starten met een oefenprogramma (prehabilitatie). Informeer naar de mogelijkheden bij het ziekenhuis waar de operatie plaatsvindt.
Handartrose[6]
Patiënten wordt geadviseerd om twee keer per dag oefeningen te doen voor pols- en handspieren door de handen, polsen en vingers in verschillende richtingen te bewegen. Bijvoorbeeld het buigen en strekken van de vingers, een vuist maken en weer openen en de pols de verschillende richtingen op bewegen. Bij veel pijn helpt het om deze oefeningen uit te voeren in een bak met warm water.
Contra-indicaties en waarschuwingen
In het algemeen zijn de meeste vormen van bewegen geschikt, zolang deze goed uitgevoerd worden. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen. Raadpleeg een medisch specialist in het geval dat de patiënt één of meerdere van onderstaande symptomen vertoont[7,8]:
- Warme en gezwollen (rode) gewricht(en)
- Onverklaarbare hevige pijn in één of meerdere gewrichten
- Zwelling in de lies
- Ernstige slotklachten (blokkade in knie waardoor deze niet meer gestrekt kan worden) in de knie
- (Hevige) pijn in rust en zwelling (zonder trauma)
In het geval van acute gewrichtsontsteking of verergering van de symptomen, wordt geadviseerd om het gewricht tijdelijk minder te belasten tot de ontsteking voorbij is. Soms is het nodig om tijdelijk een hulpmiddel te gebruiken bij het lopen. Is er sprake van pijn en stijfheid binnen 24 uur na het sporten? Dan is het beter om de volgende keer korter en minder intensief te bewegen. Pijn tijdens het opstarten van bewegen mag wel, op voorwaarde dat deze pijn gedurende de activiteit of training afneemt.
Het is belangrijk dat vooral jongeren met artrose, als gevolg van een gewrichtsblessure, sporten vermijden met zware druk op de gewrichten. Ook sporten waarbij onverwachte bewegingen gemaakt moeten worden, zoals racketsporten, zijn niet aan te raden, het risico op blessures is dan groter. Bij knieartrose wordt afgeraden om op de knieën te zitten (stratenmakers houding) vanwege een grote druk op het kniegewricht[7,8].
Meer weten?
- Tips en adviezen van Artrose Gezond
- Richtlijn Federatie Medisch Specialisten: Conservatieve behandeling van artrose in heup of knie
- Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF) Richtlijn artrose
- Bewust Bewegen – beweegadvies artrose
- ReumaNederland: wat is artrose?
- Wat is artrose en wat kan een fysiotherapeut voor je doen?
- Ik heb artrose en sport/beweeg al
- Flyer: Een nieuwe heup of knie: Hoe wordt u lichamelijk weer actief?
Bronnen
- VZ info. Artrose | Leeftijd en geslacht 2022. Beschikbaar via: https://www.vzinfo.nl/artrose/leeftijd-en-geslacht#:~:text=In%202021%20waren%20er%20naar,gediagnosticeerd%20met%20knieartrose%20(762.700). Geraadpleegd op 16 mei 2024.
- Kraus VB, Sprow K, Powell KE, Buchner D, et al. Effects of Physical Activity in Knee and Hip Osteoarthritis: A Systematic Umbrella Review. Medicine and Science in Sports and Exercise 2019; 51(6): 1324-1339.
- Goh SL, Persson MS, Stocks J, Hou Y, Lin J, Hall MC, Doherty M, Zhang W. Efficacy and potential determinants of exercise therapy in knee and hip osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Annals of physical and rehabilitation medicine 2019; 62(5): 356-65.
- Azeez, M., Clancy, C., O’Dwyer, T., Lahiff, C., Wilson, F., & Cunnane, G. (2020). Benefits of exercise in patients with rheumatoid arthritis: a randomized controlled trial of a patient-specific exercise programme. Clinical rheumatology, 39, 1783-1792. Katz JN, Arant KR, Loeser RF. Diagnosis and Treatment of Hip and Knee Osteoarthritis: A Review. JAMA 2021; 325(6): 568-578.
- Kraus VB, Sprow K, Powell KE, Buchner D, et al. Effects of Physical Activity in Knee and Hip Osteoarthritis: A Systematic Umbrella Review. Medicine and Science in Sports and Exercise 2019; 51(6): 1324-1339.
- Østerås N, Kjeken I, Smedslund G, Moe RH, Slatkowsky-Christensen B, Uhlig T, Hagen KB. Exercise for Hand Osteoarthritis: A Cochrane Systematic Review. J Rheumatol 2017; 44(12): 1850-1858.
- Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. Richtlijn Artrose 2021. Beschikbaar via https://www.kngf.nl/binaries/content/assets/kennisplatform/onbeveiligd/
richtlijnen/atrose-heup-knie/downloads/kngf-richtlijn-artrose-heup-knie-2018.pdf. Geraadpleegd op 16 mei 2024. - Federatie Medisch Specialisten. Conservatieve behandeling van artrose in heup of knie. 2018. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/artrose_in_heup_of_knie/behandeling_heup-_of_knieartrose.html. Geraadpleegd op 16 mei 2024.
