Het project Sociaal Vitaal bestaat uit een aantal verschillende fases. Eerst worden de deelnemers geworven, vervolgens doen zij mee aan een fitheidstest en tot slot krijgen zij een veelzijdig beweegprogramma aangeboden. Dat zijn allemaal zaken waarbij normaal gesproken fysiek contact plaatsvindt, maar door het coronavirus was die mogelijkheid uitgesloten. “Onze getrainde enquêteurs gaan langs de deuren met een vragenlijst”, legt Wijdeveld uit. “Voorheen gingen zij wel eens mee naar binnen om samen de vragenlijst in te vullen. Nu hadden zij spatschermen voor hun gezicht bij, mondkapjes, handgel en eventueel handschoenen, hielden ze altijd anderhalve meter afstand en bleven ze buiten wachten.”
Zelfde methodiek, andere uitvoering
Als uit de afgenomen vragenlijst bleek dat de ouderen niet voldoende bewogen, ontvingen zij een uitnodiging voor de fitheidstest. In de voorgaande jaren namen op één dag ongeveer 80 ouderen deel aan de test. Nu waren dat er 41. “Meer konden we ook niet hebben. We werkten met tijdsloten, want we wilden absoluut niet dat er wachtrijen zouden ontstaan. De methodiek met de enquêteurs en de fitheidstest was eigenlijk hetzelfde als tijdens de vorige uitvoeringen van Sociaal Vitaal, alleen voldeed het nu allemaal aan de maatregelen tegen het coronavirus. De beweegdocenten die de beweeglessen verzorgen, waren tijdens een speciale corona-scholing geïnstrueerd over hoe ze veilig en verantwoord les konden geven. Zo deden ze alles in kleinere groepjes en gebruikten ze geen ballen om mee over te gooien. De materialen die ze wel gebruikten, werden naderhand meteen ontsmet.”
Meer weerstand en minder vatbaar voor virussen
Een groot verschil met de fitheidstests uit de vorige jaren, is dat mensen nu kwamen om écht iets doen. “Voorheen kwamen mensen om hun fitheid te testen. Daar is het natuurlijk ook voor bedoeld, maar nu wilden de mensen méér, ze kwamen echt voor de fysieke inspanning. Je merkte dat ze wat aan hun fitheid wilden doen, zodat ze meer weerstand konden opbouwen en minder vatbaar waren voor virussen.” Ook kwamen mensen vanwege de sociale contacten, aldus een 73-jarige deelneemster: “Ik ben bang voor de eenzaamheid en wil graag bij een groepje, zodat ik vastigheid in de week heb. De kinderen komen door het coronavirus ook al niet meer langs, en nu kan toch ergens naartoe.”
Flyers en filmpjes
Van de 41 deelnemers aan de fitheidstest schreven 23 zich naderhand in voor Sociaal Vitaal-groepen. De overige 18 kozen voor een beweegaanbod in de wijk. “Een week voordat de beweeglessen van Sociaal Vitaal zouden starten, scherpte het kabinet de maatregelen aan. We namen direct contact op met de mensen die zich hadden ingeschreven. Uiteindelijk is ervoor gekozen om met een klein groepje te gaan wandelen, terwijl het merendeel van de deelnemers ervoor koos om thuis te gaan bewegen aan de hand van beweegflyers die we rondbrachten en met behulp van ‘Sociaal Vitaal bij u thuis”-filmpjes op YouTube. Gedurende deze periode met strengere maatregelen heeft de beweegdocent een warm contact met de deelnemers onderhouden, zodat zij na de gedeeltelijke lockdown nog steeds zouden willen bewegen bij Sociaal Vitaal.”
Coronacommissie
Tijdens de coronacrisis stelde de gemeente Amersfoort een coronacommissie in die erop moest toezien dat beweegactiviteiten- en programma’s binnen de geldende richtlijnen vielen. Zij beoordeelden of de organisaties doorgang mochten vinden, zo ook bij Sociaal Vitaal. “Alle protocollen voor Sociaal Vitaal zijn ontwikkeld in overleg met de Rijksuniversiteit Groningen en Stichting GALM”, legt Wijdeveld uit. “We hebben drie keer een nieuw coronaprotocol moeten laten goedkeuren door de coronacommissie. Door de wijzigende maatregelen moesten wij natuurlijk ook zaken aanpassen. In de zomer kreeg Amersfoort code rood, terwijl veel gemeenten nog code geel of oranje hadden. Eén van onze samenwerkingspartners had dan ook sterke twijfels over het project, omdat ze bang waren voor besmettingen bij de fitheidstesten.”
Vertrouwen om veilig te bewegen
Gelukkig was de gemeente Amersfoort, en de coronacommissie dus ook, een groot voorstander van de doorgang van Sociaal Vitaal. “Ze kregen van huisartsen en welzijnsorganisaties uit de wijk te horen dat de eenzaamheid en de depressieve klachten bij de ouderen toenamen. Daarom vonden zij het juist in deze rare tijden belangrijk om aandacht te hebben voor de ouderen, om hen het vertrouwen te geven dat ze nog altijd veilig konden bewegen. Ook omdat de Rijksuniversiteit Groningen en Stichting GALM al twee proefprojecten hadden gedraaid tijdens de eerste lockdown, waarbij alles goed ging, vertrouwde de gemeente erop dat wij de regels zouden naleven. Uiteindelijk vonden alle welzijnsorganisaties en wijkorganisaties het hartstikke goed dat het doorging.”
Generatiegesprekken als bijvangst
In het definitieve coronaplan schonk Wijdeveld ook aandacht aan de locatie van de fitheidstesten. Deze vonden namelijk plaats in de kantine van een school. “Ik dacht: als straks alle sportaccommodaties weer dicht moeten en de scholen nog open blijven, kunnen we beter een school gebruiken als locatie. Dat werd de kantine van de Evangelische Hogeschool.”
“Een mooie bijvangst van deze noodoplossing is het leuke contact dat we met de school onderhouden”, vervolgt Wijdeveld. “Zij zijn veel met zingeving bezig, waardoor het idee is ontstaan om hun studenten generatiegesprekken te laten voeren met de ouderen die aan Sociaal Vitaal meedoen. Dan spreken ze over hoe het is om ouder te worden, wat er vroeger nog heel gewoon was en over allerlei andere zaken uit het leven. Dat is heel interessant, dus over die generatiegesprekken gaan we komend jaar nog afspraken maken.”
Geslaagde editie
Achteraf blikt Wijdeveld tevreden terug op de corona-uitvoering van Sociaal Vitaal. Ondanks de steeds wijzigende maatregelen wist ze een verantwoorde organisatie op poten te zetten. “Het naleven van de protocollen ging allemaal goed. Door de juiste aanpassingen in de organisatie, het vertrouwen van de gemeente, de betrokkenheid van de wijkpartners en de inzet van de beweegdocent, hebben we laten zien dat we Sociaal Vitaal ook tijdens de coronacrisis op een veilige manier konden organiseren. De belangrijkste les uit de afgelopen maanden, waarin we constant moesten schakelen en op zoek moesten naar wat nog wél mocht, is dat je moet kijken naar welke mogelijkheden er zijn. Laat je niet tegenhouden door de beperkingen.”
Kijken naar mogelijkheden
Wethouder Hans Buijtelaar, verantwoordelijk voor andere het sportbeleid in de gemeente Amersfoort, beaamt dat: “Ik ben een voorstander om te kijken naar wat er mogelijk is en vind het positief dat de fitheidstest gehouden is. De mensen worden veilig getest en gaan bewegen in kleine groepjes. Zo kan het ook!”
