Hoe ga je in gesprek over gewicht en leefstijl met ouders en kinderen?

Signaleren en informeren

De eerste stap om ouders te kunnen betrekken bij het voorkomen en behandelen van overgewicht, is dat zij het gewicht van hun kind realistisch kunnen inschatten. Vaak herkennen of erkennen ouders niet dat hun kind te zwaar is. In de volgende gevallen herkent een groot deel van de ouders overgewicht bij hun kind niet of minder snel ^{[1, 2, 3]}:

• Als de ouders een lage sociaal economische positie hebben

• Als de ouders een laag opleidingsniveau hebben

• Als het kind een jongen is

• Als hun kind nog wat jonger is

In gesprek met gezinnen is het daarom belangrijk dat je in begrijpelijke taal kunt uitleggen dat er sprake is van een minder gezond gewicht of minder gezonde leefstijl. En dat dit gevolgen kan hebben voor de gezondheid en psychosociaal functioneren van kinderen. Richt je daarbij niet alleen op het gewicht, maar toon begrip voor de complexe context van gewichtsproblematiek. Leg uit dat er allerlei factoren in de biologie, psychologie en omgeving van het kind kunnen zijn die het huidige gewicht hebben veroorzaakt en/of in stand houden. En dat gezinnen lang niet altijd invloed hebben op al deze factoren.

Het gesprek starten

Wanneer gezinnen niet zelf met een vraag over gewicht en leefstijl komen, zal jij het onderwerp moeten aansnijden. De fase van gedragsverandering waarin de ouders zitten, speelt dan een rol. Zijn ze zich al bewust van het probleem? Of zijn ze er misschien zelf al mee aan de slag? Dit bepaalt hoe ouders jouw informatie ontvangen en aan welke informatie ze behoefte hebben.

Start het gesprek niet door direct over gewicht en leefstijl te beginnen. Bouw het gesprek rustig op en ga langzaam op zoek naar een gespreksopening. Je wilt gaandeweg een beter beeld van het gezin krijgen. Wie zijn ze, wat veroorzaakt hun gedrag en wat kan hen helpen?

Alternatieve gespreksonderwerpen

Mogelijk ervaren gezinnen overgewicht of obesitas niet als een probleem. Misschien zijn er dan aanverwante of onderliggende problemen, waarover je in gesprek kunt gaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een slecht gebit of een kind dat gepest wordt of zelf pest.

Zoek naar een onderwerp dat belangrijk is voor het gezin. Wat motiveert hen? Waar willen ze verandering? Wat zou hen in de weg kunnen staan? Wanneer je daarover in gesprek raakt, ontstaat er mogelijk ruimte voor de onderwerpen gewicht en leefstijl. En sluit je aan bij de ongemakken die het gezin ervaart. Speelt een kind bijvoorbeeld veel computerspelletjes en gaat het daardoor laat slapen en is het moe? Wanneer je met kind en ouders andere activiteiten zoals buiten spelen bespreekt, kun je uitleggen dat je je daar fitter van gaat voelen. Jij moet aftasten met welk onderwerp je de juiste snaar raakt.

Gebruik Argumentenkaartjes

De Argumentenkaartjes kunnen hierbij helpen. Die gebruik je om samen met een gezin op zoek te gaan naar wat belangrijk voor hen is. De kaartjes beiden een opening voor gesprek, zodat je kunt aansluiten bij de drijfveren van ouders.

Je houding

De manier waarop je de onderwerpen bespreekt, is bijna belangrijker dan de boodschap zelf. Wees je ervan bewust dat praten over gewicht en leefstijl gevoelig ligt. Een ouder die zelf een schuldgevoel heeft rondom het gewicht van zijn of haar kind, is misschien bang voor een veroordelende en beschuldigende houding van jou. Stel je daarom open en respectvol op naar de kinderen en ouders. Creëer een veilige gesprekssituatie zonder kritiek of oordeel. Kies voor een positieve en sensitieve benadering: wees motiverend en begripvol.

Vooroordelen?

De opvattingen die je zelf hebt over kinderen met overgewicht, kunnen een rol spelen in jouw gesprek met gezinnen. Wanneer je bijvoorbeeld vindt dat het gewicht van het kind de schuld van de ouders is, beïnvloedt dat je gesprek met dat gezin. Het helpt om je eigen opvattingen kritisch te bekijken.

Je taalgebruik

Gezinnen gebruiken vaak confronterende woorden voor hun eigen gewicht of dat van gezinsleden. Toch is het van belang dat jij altijd op een begrijpelijke, neutrale of positieve manier praat over gewicht en leefstijl. Zo vergroot je de kans dat de gezinnen hier zelf ook gemakkelijker en respectvoller over zullen praten.

Verwijzing naar een leefstijlprogramma

Als je de hulpvraag en de bijbehorende problemen kent, kun je over mogelijke oplossingen praten. Gezinnen verwijzen naar erkende interventies kan één van die oplossingen zijn.

Meer informatie?

• Artikel: In drie stappen naar ouderbetrokkenheid
• Artikel: Hoe werf je moeilijk bereikbare jeugd vor sport en bewegen?
• Informatie via Thuisarts.nl: overgewicht bij kinderen
• Richtlijnen: Richtlijn Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen: praten over gewicht van Federatie Medisch Specialisten. En :Nieuw beweegadvies voor volwassenen en kinderen met overgewicht of obesitas

Tools:

• Ouders Erbij! helpt jou als professional om om ouderbetrokkenheid bij beweegstimulering te vergroten
• E-learning Praten over gewicht van Kind naar Gezonder Gewicht
• Folder voor zorg-, school- en wijkprofessionals: praten over overgewicht met kinderen en ouders
• Folder: “Deze woorden over mijn gewicht vind ik goed…” van Kind naar Gezonder Gewicht
• Alles over een gezond gewicht om te delen met ouders van het Voedingscentrum