Onderzoek van Stammes uit 2013 wijst erop dat hoe meer iemand beweegt, hoe lager de kans op depressie is. Intensieve training werkt het best. Dat geldt zowel voor intensieve krachttraining als intensieve aerobe inspanning, zoals hardlopen. Hoe vaak en hoeveel bewegen het beste is, is niet te zeggen. Duidelijk is wel dat vaker sporten meer effect heeft dan minder sporten.
‘Je kunt niet piekeren tijdens het hardlopen’
Wie al depressieve klachten heeft ontwikkeld, heeft een grotere kans om daarvan te herstellen als hij regelmatig beweegt. Dat kan zelfs net zo goed werken als antidepressiva en psychotherapie. Vandaar dat er zoiets bestaat als ‘running therapy’. Onder meer psychiater Bram Bakker is daar groot voorstander van. Bekijk hier het interview waarin hij vertelt waarom hardlopen zo goed werkt. In één zin: “Je kunt niet piekeren als je aan het hardlopen bent.”
Wat zegt de wetenschap over hardlopen tegen depressie?
Niet kunnen piekeren is natuurlijk maar een van de verklaringen. Er is inmiddels ongelofelijk veel onderzoek gedaan naar de effecten van hardlopen op het verminderen van depressieve klachten. Ook de verschillende achterliggende verklaringsmechanismen worden steeds meer in kaart gebracht, waaronder ook de neurohormonale effecten van hardlopen.
Wat is de huidige wetenschappelijke stand van zaken?
Afgelopen jaar nog is door studenten van de Hogeschool Windesheim Zwolle – opleiding Psychomotorische therapie (PMT) – in samenwerking met de kernploeg evidence PMT een literatuurstudie gedaan gericht op psychomotorische therapie (PMT) bij depressie. Psychomotorische therapie is therapie waarbij lichaamsgerichte interventies, fysieke activiteit en bewegen ingezet worden.
De onderzoekers namen 21 bruikbare studies mee die gericht zijn op PMT en depressie. Hun gemeenschappelijk conclusie: de resultaten laten zien dat PMT een bruikbare en gepaste interventie is om depressie significant te verminderen. Wel moeten we deze conclusie met voorzichtigheid interpreteren in verband met de methodologische beperkingen in de studies zoals small sample size en statistische heterogeniteit.
Wat zegt de psychiater erover?
We vroegen voor dit artikel ook Frank Kruisdijk, psychiater en onderzoeker naar de effecten van bewegen op ernstige depressie en schizofrenie naar de huidige stand van zaken: “Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van hardlopen als therapie bij ernstige, klinische depressie blijkt vrij ingewikkeld. Deze doelgroep blijkt heel moeilijk (blijvend) in beweging te krijgen. Het uitvalspercentage van deelnemers aan dit onderzoek is dan ook groot: veel patiënten stoppen voortijdig met het beweegprogramma, om verschillende redenen.
De preventieve effecten van hardlopen op het ontwikkelen van een depressie / depressieve klachten zijn daarentegen inmiddels wel onomstotelijk bewezen. Ook bij milde depressies en burn-out blijkt hardlopen – en bewegen in het algemeen – te kunnen helpen om depressieve klachten te verminderen. Verder is het beweegadvies ook raadzaam voor mensen met een depressie omdat de kwaliteit van leven vermeerdert en de conditie van het hart verbetert.
Mensen die eenmaal een depressie hebben gehad, blijken ook een vergrote kans te hebben op het opnieuw ontwikkelen van een volgende depressie. Door regelmatig hard te lopen verminderen zij mogelijk deze kans op terugval, maar dat moet nog echt wetenschappelijk aangetoond worden.”
Klaar voor de start!?
In de Multidisciplinaire richtlijn Depressie lezen we dat running therapie (hardlopen) de meest onderzochte vorm van psychomotore therapie is en dat looptraining het aantal depressieve klachten kan doen verminderen. ‘Psychomotore therapie is wetenschappelijk redelijk onderzocht en blijkt effectief te zijn’. Instellingen voor geestelijke gezondheidszorg (GGZ) maken dan ook al jaren gebruik van de wetenschap dat hardlopen je depressieve klachten kan doen verminderen.
Een mooi praktijkvoorbeeld is Klaar voor de Start?!, een groepscursus die georganiseerd wordt door GGZ Noord-Holland, Amici Zorgt, Vicino NHN, Sportservice Heerhugowaard en atletiekvereniging Hera. Deze 12-weekse cursus richt zich op het verminderen van depressieve gevoelens door wandelen en/of hardlopen te combineren met gezondheidsvoorlichting. Bekijk hieronder het filmpje over ‘Klaar voor de Start?!
Runningtherapie
Zowel binnen als buiten de GGZ-instellingen wordt de laatste jaren steeds meer Runningtherapie aangeboden. Runningtherapie is het therapeutisch inzetten van een rustige duurloop onder begeleiding van een psychomotorisch therapeut of runningtherapeut als (aanvullende) behandelvorm voor mensen met psychische klachten zoals depressie. Het is een therapievorm waarbij je met je lichaam bezig bent, maar de effecten ervan zal je met name op psychisch gebied ervaren. Het is een therapievorm waarbij het praten in eerste instantie ondergeschikt is aan het bewegen. Van buitenaf bekeken kan runningtherapie lijken op een reguliere hardlooptraining, maar runningtherapie kan worden gezien als een fase tussen niet sporten/bewegen enerzijds, en deelname aan reguliere sport-/beweegactiviteiten anderzijds. Het hebben van ervaring met hardlopen is daarvoor absoluut niet noodzakelijk
Binnen GGZ-instellingen wordt deze vorm van therapie uitsluitend gegeven onder begeleiding van een psychomotorisch therapeut, daarbuiten vaak door een runningtherapeut. Runningtherapeuten hebben hiervoor specifieke scholing gevolgd bij Runningtherapie.nl of Sonneveltopleidingen en hebben zich verenigd in de Beroepsvereniging Runningtherapie Nederland.
Maar wat is de meerwaarde van hardlopen met een runningtherapeut? Roland Luykx, voorzitter van Beroepsvereniging Runningtherapie Nederland geeft in onderstaande video tot besluit van dit artikel, antwoord op deze vraag.
Meer lezen
- Sporten helpt tegen depressie
- Bewegen voor je Brein – depressie
- Vind een runningtherapeut bij jou in de buurt
- Vind publicaties over depressieve klachten in de Kennisbank Sport en Bewegen.
