Diabetes type 2 is een van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland. Ongeveer een miljoen mensen lijden eraan, elke week komen daar duizend mensen bij. Bij het ontstaan van deze vorm van diabetes speelt leefstijl – inclusief bewegen – een belangrijke rol.
Uitstellen en voorkomen van diabetes type 2
Bewegen helpt diabetes type 2 te voorkomen, de Gezondheidsraad stelde in 2017 dat het risico op diabetes type 2 voor mensen die veel bewegen bijna 20% lager is dan voor mensen die weinig bewegen[1].
Nieuw Brits onderzoek[2] schijnt meer licht op het belang van bewegen bij de preventie van diabetes type 2. Het bijzondere van dit onderzoek is dat ze bij 40.000 mensen hebben gemeten hoeveel ze bewegen. De onderzoekers concluderen dat voldoen aan de hoeveelheid matig intensief bewegen zoals de beweegrichtlijnen aangeven, type 2 diabetes met 13,5 jaar uitstelt en 7% van de gevallen voorkomt.
De resultaten vertellen nog meer: het beschermend effect is nog veel groter als mensen veel meer dan de aanbevolen 150 minuten per week bewegen. Bij meer dan 600 minuten matig intensief bewegen kan zelfs 40% worden voorkomen. Voor intensief bewegen geldt een vergelijkbare dosis-effectrelatie: langer bewegen betekent een lager risico op diabetes type 2.
Meerwaarde van metingen
Voor veel onderzoek naar effecten van bewegen is gebruikgemaakt van gegevens uit vragenlijsten. Deelnemers geven daarbij zelf aan hoeveel ze bewegen – dat is lang niet altijd betrouwbaar. Ook vallen mensen in een beperkt aantal groepen, bijvoorbeeld: laag, midden, hoog. Dit leidt in de meeste gevallen tot een onderschatting van het effect: het onderzoek laat een kleiner effect zien dan het werkelijke effect (bijvoorbeeld een reductie van het risico van 10% bij zelfrapportage van bewegen in plaats van 25% als bewegen wordt gemeten – wat dichter bij het werkelijke effect zou liggen).
Combinatie van risicofactoren
Diabetes type 2 heeft meerdere oorzaken, zoals sterk overgewicht, voedingsgewoonten en genetische factoren. Leefstijlinterventies zijn daarom vaak gericht op het aanpakken van een combinatie van risicofactoren. Het Voedingscentrum geeft meer informatie over andere risicofactoren. De Nederlandse Diabetes Federatie heeft voor mensen van 45 jaar of ouder een diabetesrisicotest.
Meer redenen om voldoende te bewegen
Voldoende bewegen helpt niet alleen diabetes type 2 te voorkomen, maar ook veel andere aandoeningen en problemen. Denk aan hart- en vaataandoeningen, inclusief hoge bloeddruk, depressieve klachten en op latere leeftijd bijvoorbeeld ernstige valincidenten. Bij mensen die al diabetes type 2 hebben, helpt bewegen de ziektelast en progressie te beperken. Door een betere regulatie van bloedglucose verlaagt bewegen het risico op extra aandoeningen die mede ontstaan als gevolg van diabetes, zoals hart- en vaat, oog- en nieraandoeningen[3]. Ook voelen mensen met diabetes type 2 die meer bewegen zich fitter.
Ondersteunen bij meer bewegen
Veel mensen die weinig bewegen vinden het lastig om zelfstandig meer te bewegen en dat ook vol te houden. Zorgprofessionals en anderen kunnen daarbij helpen. Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft daarvoor verschillende praktische hulpmiddelen, zoals:
- Beweegrichtlijnentest: voor een eerste indicatie of mensen voldoende bewegen.
- Beweegcirkel: gesprekstool waarmee professionals mensen stapsgewijs kunnen begeleiden naar meer beweging.
- Informatie over samenwerking tussen zorg en sport, met voorbeelden uit de praktijk waarbij de zorg beweegarmoede signaleert en de sport- en beweegsector vervolgens mensen helpt om te bewegen.
Bronnen
- Gezondheidsraad (2017). Physical activity and risk of chronic diseases. Den Haag: Gezondheidsraad.
- Boonpor J, Parra-Soto S, Petermann-Rocha F et al. Dose-response relationship between device-measured physical activity and incident type 2 diabetes: findings from the UK Biobank prospective cohort study. BMC Med. 2023;21(1):191.
- Kanaley JA, Colberg SR, Corcoran MH, Malin SK, Rodriguez NR, Crespo CJ, Kirwan JP, Zierath JR. Exercise/physical activity in individuals with type 2 diabetes: A consensus statement from the American College of Sports Medicine. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2022; 54(2):353-368.
