Er zijn in Nederland ongeveer 600.000 mensen met astma, van wie ongeveer 80.000 kinderen[1]. Bij mensen met astma zijn de longen altijd een beetje ontstoken. Daardoor zijn de longen geïrriteerd en gevoelig voor prikkels. De prikkels kunnen zorgen voor een astma-aanval. De spiertjes om de bronchiën verkrampen dan en trekken samen. Hierdoor worden de luchtwegen tijdelijk vernauwd. Ook wordt er meer slijm aangemaakt.
De klachten kunnen sterk wisselen, afhankelijk van de prikkels waar iemand gevoelig voor is. Denk aan rook, uitlaatgassen, stof of huisdieren. Vooral bij kinderen zijn allergieën een belangrijke oorzaak van astmatische klachten. Bij volwassenen ontwikkelt astma zich vaker geleidelijk door omgevingsfactoren, zoals rook en luchtvervuiling[2].
Sporten en astma: inspanningsastma
Bij veel mensen met astma kan ook zware inspanning een astma-aanval uitlokken. Dit staat bekend als inspanningsastma. Toch is regelmatig flink bewegen ook dan belangrijk om gezond te blijven. Vooral bij kinderen is het zaak dat ze leren hoe ze kunnen blijven bewegen met astma. Bewegen is immers belangrijk voor hun motorische en sociale ontwikkeling[2].
Een goede warming-up kan helpen voorkomen dat mensen een astma-aanval krijgen tijdens inspanning. De longen kunnen dan wennen aan de overgang van rust naar inspanning. Ook helpt het om op doktersvoorschrift voorafgaand aan het sporten een luchtwegverwijdend medicijn in te nemen. Daarnaast is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van prikkels in de sportomgeving, zoals pollen, schimmels, kou en tabaksrook[2].
Fitter en beter in het vel zitten met sport
Er is veel onderzoek gedaan naar mensen met astma en lichamelijke inspanning. Uit deze onderzoeken blijkt dat mensen met astma, ook als ze niet eerder getraind hebben, prima kunnen sporten zonder dat de symptomen verergeren. Lichamelijke training blijkt de fitheid van astma-patiënten aanmerkelijk te verbeteren: de maximale zuurstofopname neemt toe[3,4]. Lichamelijke training heeft bovendien een positief effect op de ervaren kwaliteit van leven, psychosociale klachten waaronder angst en depressie en de slaapkwaliteit[5,6]. Je wordt er dus niet alleen fitter van, maar zit ook beter in je vel.
Betere conditie
Ook mensen met astma worden dus fitter door te bewegen. Op zichzelf verbetert sporten met astma de longfunctie niet, maar wel de conditie, vanwege het effect op de spieren en hart- en bloedvaten. Ook vermindert training de kans dat inspanning leidt tot een astma-aanval. Waarschijnlijk komt dat doordat bij een betere conditie minder lucht ingeademd hoeft te worden dan bij een slechtere conditie. Dat reduceert het risico dat een astma-aanval wordt uitgelokt. Maar het is ook mogelijk dat lichamelijke oefening ontstekingsremmend werkt op de longen en dus als een astma therapie werkt[2].
Trainingsadvies sporten met astma
Astma-patiënten hebben baat bij een trainingsprogramma op maat. Dit programma kan bestaan uit gematigde tot hoog intensieve duurtraining, bijvoorbeeld in de vorm van wandelen, rennen, fietsen, balspellen of zwemmen. Ook zijn er positieve effecten gevonden voor intervaltraining en krachttraining. Bij sommige patiënten helpt het om 10 tot 20 minuten voor het trainen medicijnen te gebruiken op doktersvoorschrift. Ook een goede warming-up is belangrijk. Dat wil zeggen: het eerste kwartier rustig beginnen. Beginners doen er sowieso goed aan de intensiteit en duur van de training geleidelijk op te voeren. Twee tot drie dagen per week trainen geeft het beste resultaat[2,6].
Verergeren de klachten opeens tijdens een training? Dan is het verstandig die te onderbreken. Bij een luchtweginfectie kan de training worden uitgesteld totdat iemand een dag klachtenvrij is geweest. Daarna kan de training geleidelijk weer worden opgepakt.
Meer lezen?
- Bij gespecialiseerde fitnesscentra zijn werknemers in dienst die geschoold zijn in het omgaan met mensen met verschillende chronische aandoeningen, zie het overzicht van preventiecentrum op de website van NL Actief.
- Kijk voor meer informatie ook op de website van het Longfonds.
Bronnen
- NIVEL zorgregistraties eerstelijn
- Pedersen, B.K., & Saltin, B. (2015). Exercise as medicine – evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 25(S3), 1-72.
- Carson, K.V., Chandratilleke, M.G., Picot, J., Brinn, M.P., Esterman, A.J., & Smith, B.J. (2013). Physical training for asthma. Cochrane Databases Systematic Reviews, 9. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD001116.pub4/full
- Zhu, Q., Zhu, J., Wang, X., & Xu, Q. (2022). A meta analysis of physical exercise on improving lung function and quality of life among asthma patients. Journal of Asthma and Allergy, 15, 939-955. https://doi.org/10.2147/JAA.S369811.
- Kuder, M.M., Clark, M.C., Cooley, C., Prieto-Centurion, V., Danley, A., Riley, I., … Nyenhuis, S.M. (2021). A systematic review of the effects of physical activity on asthma outcomes. The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In practice, 9(9), 3407-3421. https://doi.org/10.1016/j.jaip.2021.04.048.
- de Lima, F.F., Pinheiro, D.H.A., & Carvalho, C.R.F. (2023). Physical training in adults with asthma: An integrative approach on strategies, mechanisms, and benefits. Frontiers in Rehabilitation Science, 4. https://doi.org/10.3389/fresc.2023.1115352.
