Bewegen in de tuin van een zorgcentrum is uitkomst voor ouderen

Het aantal 65-plussers in Nederland neemt de komende decennia sterk toe: van 3,2 miljoen in 2018 naar 4,8 miljoen in 2041^[1]. Van hen woont 6% in een verpleeghuis^[2]. Voor deze mensen is het belangrijk dat ze blijven bewegen. Dat helpt om lichamelijke en geestelijke achteruitgang tegen te gaan, is een kans om anderen te ontmoeten en kan de kwaliteit van leven verbeteren. Toch is het niet altijd gemakkelijk om deze ouderen te laten bewegen. Eén manier om beweging te stimuleren, is met de beweegtuin.

De beweegtuin: bewegen en ontmoeten

In een beweegtuin kunnen ouderen die in of nabij een woonzorginstelling wonen, bewegen in de buitenlucht. Zowel ouderen met als zonder lichamelijke of cognitieve beperking zijn welkom. In een beweegtuin staan beweegtoestellen zoals crosstrainer, heuptwister en rekstokken in een beweegvriendelijke ingerichte buitenomgeving. Professionals zoals fysiotherapeuten en buurtsportcoaches en getrainde vrijwilligers of mantelzorgers kunnen de activiteiten en oefeningen begeleiden. Niet alleen het bewegen zelf levert gezondheidswinst op. Juist ook het sociale aspect is een belangrijk element van de beweegtuin, een plek om samen te komen.

Beleeftuin in Dordrecht

Zorgorganisatie Het Parkhuis in Dordrecht heeft een heuse beleeftuin. Wat ontstond als een kleine moestuin groeide uit tot een plek met onder meer een bloemen- en theetuin en een wandelroute die de zintuigen prikkelt. Vier keer per jaar is er een feest om het wisselen van de seizoenen te vieren. Ook zijn er muziekmiddagen in de tuin en bezoekjes van de mobiele kinderboerderij. En er worden activiteiten georganiseerd met de kinderen van basisscholen, zodat jong en oud elkaar kunnen ontmoeten. Volop beleven en ontdekken dus voor de ouderen hier.

Lees meer over deze Beleeftuin

Binnen- en daktuin in Zaandam

Zorgorganisatie Penemes gooide een aantal jaar geleden het roer om en koos een nieuwe leidraad om de bewoners gelukkig oud te laten worden: de natuur. Eerst werd een binnentuin aangelegd om doorheen te wandelen, compleet met vogels en vlinders. Dat niet alleen: bewoners kunnen zelfs het dak op om van de bloemetjes en bijtjes te genieten. Het dakterras nodigt uit om te zitten of mee te helpen met tuinieren of schoonmaken. Ook zijn er kippen en konijnen, worden er activiteiten georganiseerd en is er een ‘dakboer’.

Lees meer over de binnen- en daktuin bij Penemes

Beweeg- en belevingstuin Hornerheide

Bij Proteion Hornerheide kunnen de bewoners vertoeven in de beweeg- en belevingstuin ‘Buiten Gewoon’. Boerenerf, schommel, amfitheater, bloemen: genoeg te zien, voelen, ruiken en meemaken. Bewoners kunnen groente verbouwen, kippen voeren en het muziek- en beweegpad bewandelen. Of gewoon even rustig zitten kijken vanaf het terras.

Lees meer over de beweeg- en belevingstuin bij Proteion Hornerheide

Verkeers- en beweegtuin Burgum

De verkeers- en beweegtuin in Burgum is een plein met bewegingstoestellen. Ouderen oefenen er met hun scootmobiel of rollator, terwijl kinderen de verkeersregels oefenen met hun leerkracht. Dit stimuleert ouderen om te bewegen en om mee te (blijven) doen in het verkeer. In de tuin komen jong en oud samen, verbeteren zij hun conditie en leren zij elkaars reactievermogen begrijpen om veilig en alert op straat te bewegen. “Een parel aan de rand van Burgum”, zei toenmalig burgemeester Eric ter Keurs bij de opening. Veilig Verkeer Nederland (VVN), activiteitenbegeleiding van De Friese Wouden (DFW) en fysio- en ergotherapeuten in Burgum denken er ook zo over.

Bekijk een video over de opening van de verkeers- en beweegtuin in Burgum

Plan van aanpak beweegtuin

Een beweegtuin bij een instelling, buurthuis of gezondheidscentrum kan veel opleveren. Wanneer je aan de slag wilt met een beweegtuin, dan roept dit vragen op over een plan van aanpak. Het begint met het stellen van de juiste vragen. Voor wie is de plek bedoeld? Wat is precies het doel? Wie maakt het programma en wie worden de begeleiders?

Daarna maak je een globaal plan van de inrichting van de ruimte. Denk goed na over de looproutes, welke subgebieden er zijn en hoe de tuin in verbinding staat met de omgeving. Betrek ook de buurtbewoners bij dit proces. Nadat de beweegtuin is gerealiseerd, kunnen mensen er bewegen – maar niet voordat de begeleiders getraind zijn. Denk daarbij niet alleen aan de beweegprofessionals uit het zorgcentrum, maar ook aan vrijwilligers en mantelzorgers. Goede begeleiding is essentieel om ouderen verantwoord te laten bewegen in de tuin.

Ontwikkelingen rondom beweegtuinen

Als je aan de slag wilt om ouderen meer te laten bewegen, zijn er verschillende interessante ontwikkelingen. Een trend is dat de focus verschuift van de formele beweegplek naar de informele beweegruimte. Beweegtuinen zijn speciale locaties die gericht zijn op bewegen. Maar ook bijvoorbeeld op straat worden steeds meer beweegprikkels ingericht. Een voorbeeld daarvan is de beweegroute in Helvoirt.

Een andere ontwikkeling heeft te maken met de ombouw van zorgcentra naar verpleeghuizen. Daardoor worden beweegtuinen die vooral veel toestellen bevatten minder gebruikt. Er is meer behoefte aan een invulling gericht op beleven, genieten en ontmoeten. Ook worden beweegtoestellen vaker binnen geplaatst, bijvoorbeeld in de gangen. Dit is vooral het geval wanneer bewoners van verpleeghuizen nog wel actief zijn, maar voor wie de beweegtuin buiten een stap te ver is.

Aan de slag

Zelf aan de slag met het inrichten van een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen? Neem dan contact op met Mitchell Tollenaar (specialist ouderen) en Dianne Scholte (specialist beweegvriendelijke omgeving) van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Meer lezen

• Tools voor een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen
• Bekijk hoe openbare ruimte ouderen belemmert en kansen biedt
• Ontdek welke beweegprojecten voor ouderen in de openbare ruimte worden aangeboden