Welke behandelingen zijn er voor kinderen en jongeren met overgewicht in Nederland? Het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), een samenwerkingsverband van zorgverleners en patiëntenorganisaties, heeft dat in kaart gebracht. Het resultaat is een piramide die aangeeft wat het gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico is en welke aanpak daarbij past. Dat gaat uit van het zogenoemde ‘stepped care’ en ‘matched care’. Binnen stepped care krijgen de kinderen in eerste instantie de kortste en minst intensieve behandeling. Alleen als deze onvoldoende resultaat oplevert, volgt een meer intensieve behandeling. Bij matched care wordt meteen de specialistische zorg die nodig is ingezet.
Piramide met niveaus van gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico met bijbehorende preventieniveaus en aanpak volgens stepped care en matched care bij kinderen (PON, 2014)
Aan de rechterkant van de piramide is het aanbod te vinden. De kern daarvan voor kinderen en hun ouders in de groep met een licht verhoogd risico wordt gevormd door individuele adviezen. Deze zijn toegesneden op het kind en het gezin waarvan dat deel uitmaakt. Het gaat altijd om een gezondere leefstijl, gebaseerd op de Richtlijn goede voeding van de Gezondheidsraad en de beweegrichtlijnen 2017.
Gecombineerde leefstijlinterventies, op de piramide afgekort tot GLI’s, zijn programma’s waarbij de leefstijl centraal staat. Professionals proberen deelnemers een actieve en gezonde leefstijl te laten aannemen. Het doel van een GLI is het realiseren van gezondheidswinst door: meer bewegen, gezonde voeding en gedragsverandering. GLI- kort is een kortdurende, gezinsgerichte groepsinterventie op wijkniveau. Wanneer dit als eerste stap onvoldoende blijkt bij bijvoorbeeld een matig verhoogd risico, is het tijd voor extra maatregelen. De GLI+ heeft een hogere intensiteit dan de GLI.
Heb je hulp of inspiratie nodig bij de zorg voor kinderen met overgewicht? Care for Obesity Uitgewerkte voorbeelden van gecombineerde leefstijlinterventies vind je in een rapport van Care for Obesity. Dat is een samenwerkingsverband van PON en Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG). Een GLI is de aangewezen behandeling voor te dikke kinderen. Met de informatie uit het rapport kun je beredeneerde keuzes maken voor leefstijlinterventies.
Overgewicht bij kinderen. Niet afvallen?
Kinderen met overgewicht hoeven meestal niet af te vallen. Doordat een kind in de lengte groeit, is het gewicht constant houden vaak voldoende. Als het een tijd niet zwaarder wordt, loopt het overgewicht terug. Bij op de jeugd gerichte projecten wordt vaak aandacht besteed aan bewegen, voeding, de rol van ouders en gedragsverandering. Bij de meeste aanpakken zijn medewerkers van de gezondheidszorg betrokken. Ook het onderwijs speelt regelmatig een rol.
Interessante voorbeelden voor kinderen en jongeren
- Gewichtige gezinnen in Rotterdam. Een jaar lang krijgen jongeren met overgewicht of een verhoogd risico informatie over gezonde voeding en doen ze aan sport. Hun ouders worden erbij betrokken. Gewichtige gezinnen is bovendien een erkende interventie.
- Beweegdiploma Sportenderwijs Gezond Gezin in Leiden. Kinderen van 2 tot en met 4 jaar met overgewicht of een verhoogd risico bewegen onder begeleiding. Daarna gaan ze naar de opvang en krijgen de ouders voorlichting. Na twintig lessen worden officieel erkende diploma’s uitgedeeld.
- Kicken met coach in Maastricht. Jongeren van 12 tot en met 17 krijgen na onderzoek door een arts twee jaar coaching. Ze doen elke week aan sport en krijgen informatie over gezonde voeding.
- Let’s get fit mates in Oude IJsselstreek. Jongeren van 12 tot en met 17 en hun gezinnen krijgen begeleiding uit diverse sectoren. Ze kiezen een sport uit die bij hen past. Omdat een groot deel van de doelgroep allochtoon is, wordt samengewerkt met een moskee.
Een overzicht met specifiek op kinderen gerichte interventies vind je hier.
Volwassenen
Ook voor volwassenen zijn verschillende aanpakken ontwikkeld die kunnen worden ingezet bij de (preventie van) overgewicht. Op de site Sport- en beweeginterventies kun je zoeken naar programma’s. Bewegen staat hierbij centraal. Het is vaak aangevuld met aandacht voor gezonde voeding en gedragsverandering.
Interessante voorbeelden voor volwassenen
- Beweegkuur bij Formupgrade in Arnhem. Volwassenen met overgewicht krijgen een laagdrempelig aanbod. Ze kunnen in een sportschool aan de slag onder deskundige begeleiding. Beweegkuur is een erkende interventie.
- Fitness 2.0 in Maastricht en omgeving. Volwassenen met overgewicht en andere gezondheidsproblemen betalen zelf voor fitness. De deskundige begeleiding wordt vergoed.
Integrale aanpak overgewicht in Nederland
Een alles omvattende aanpak is op lokaal niveau nodig om overgewicht tegen te gaan. De integrale aanpakken bestaan uit een mix van maatregelen voor verschillende doelgroepen en met verschillende lokale partijen. Voorbeelden van een integrale aanpak zijn de Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) aanpak en Gezonde Slagkracht. Eind 2014, begin 2015 zijn de projecten van het ZonMw programma Gezonde Slagkracht afgerond.
Woerden Actief heeft eind 2014 een ZonMw Parel gewonnen als succesvolle lokale integrale leefstijl aanpak.
Deze aanpak loopt al tien jaar en richt zich op alle doelgroepen van nul tot honderd jaar voor mensen met en zonder een beperking. In Woerden spelen buurtsportcoaches een nadrukkelijke rol. Ze zijn aangesloten bij Beweegteam Woerden. Goede samenwerking en het stapelen van financiële middelen bieden veel kansen.
Maarten Stiggelbout, mede initiatiefnemer van Woerden Actief
