Zittend op een bureaustoel, kijkend naar een computerscherm: dit is hoe werken er vandaag de dag uitziet voor miljoenen mensen met een kantoorbaan. Of dat nu letterlijk op kantoor is, of vanuit huis. Ontwikkelingen als digitalisering en automatisering hebben het aantal werkenden met een zittend beroep de afgelopen decennia doen stijgen. Gemiddeld zitten Nederlandse werknemers op een werkdag 4,4 uur tijdens het werk[4]. Er zijn echter grote verschillen tussen beroepen. Zo zitten onder andere softwareontwikkelaars, economen en vrachtwagenchauffeurs meer dan 7 uur tijdens hun werk[4]. Meer cijfers vind je in de Factsheet zitten tijdens werk 2024 van onderzoeksbureau TNO.
Minder zitten op werk: beter voor iedereen
Dit vele zitten tijdens werk vormt een risico voor de gezondheid en het welzijn van medewerkers. Onderzoek laat namelijk zien dat langdurig zitten de kans op verschillende chronische ziekten verhoogt, zoals diabetes type 2, metabool syndroom (problemen met de stofwisseling), verschillende soorten kanker en hart- en vaatziekten[5,6]. Ook het risico om vroegtijdig te overlijden neemt toe[5,6].
Gelukkig helpt het actiever inrichten van de werkdag deze negatieve gezondheidseffecten te beperken[1]. Sterker nog, actieve zit-onderbrekingen en beweeginterventies op het werk dragen niet alleen bij aan een betere gezondheid, maar kunnen ook de productiviteit verhogen[1], het ziekteverzuim verlagen[2,3] en een positief effect hebben op hoe medewerkers zich voelen[7]. Bovendien presteren medewerkers beter wanneer zij gebruikmaken van gezondheidsbevorderende interventies of zich ervan bewust zijn dat deze beschikbaar zijn[8].
Niet gek dus dat steeds meer organisaties een actieve werkdag willen stimuleren. Maar hoe pak je dat aan? Vier organisaties delen hun ervaringen.
Praktijkvoorbeeld 1: bewegen op het campusplein bij de VU
Medewerkers van de VU kunnen tijdens de werkdag meedoen met een kwartiertje tai chi, salsa of staande yoga op het campusplein. De VU koos bewust voor een positieve, laagdrempelige benadering, vertelt Mariëlle Spekreijse – projectleider van ‘VU in Beweging’. “Deze momenten vallen bewust in de middagpauze, zodat mensen het makkelijker in hun werkdag kunnen inpassen. Ook kozen we voor laagdrempelige activiteiten: niet omkleden of inschrijven, niet zweten, geen attributen nodig, het vaardigheidsniveau maakt niet uit.”
Deelnemers zijn heel enthousiast, vertelt Spekreijse. “Als belangrijkste waarde noemen zij: uit het hoofd, in het lichaam. Ze ervaren plezier, creativiteit en productiviteit.” Voor de VU als werkgever verbetert dit de zichtbaarheid en naamsbekendheid.
Ontdek hoe de VU ‘Beweging op het campusplein’ heeft opgezet.
Praktijkvoorbeeld 2: Arbo Unie vermindert zitgedrag van medewerkers met training
Arbo Unie stimuleert vitaliteit en gezondheid binnen organisaties, maar merkte dat haar eigen medewerkers veel zitten. Daarom ontwikkelde ze een training over de voordelen van minder zitten, inclusief praktische tips en handvatten. De training bestaat uit drie interactieve workshops, over deze thema’s:
- Bewustwording. Deelnemers ontdekken wat hen intrinsiek motiveert, krijgen inzicht in hun zitgedrag en leren over de voordelen van minder zitten.
- Interventies om minder te zitten. Deelnemers ontdekken hoe ze meer kunnen staan en bewegen tijdens de werkdag, met wetenschappelijk onderbouwde tips voor kleine gedragsveranderingen. Ze leren bijvoorbeeld hoe ze hun omgeving slim inzetten en maken als-dan plannen.
- Tips voor volhouden gezond gedrag. Tot slot krijgen medewerkers tools om hun nieuwe gedrag vol te houden, bijvoorbeeld door het te koppelen aan een beloning. Spelelementen, zoals een bingokaart met beweegopties, maken bewegen leuk en motiverend.
De workshops zijn verspreid over enkele maanden zodat mensen langere tijd met het onderwerp bezig zijn — belangrijk voor gedragsverandering. Deelnemers monitoren intussen met een Fitbit hun beweeggedrag en ontvangen filmpjes over beweegoefeningen.
Wil je je laten inspireren door deze training? Lees het verhaal over Arbo Unie.
Praktijkvoorbeeld 3: fietscultuur bij Triodos Bank
Fietsen naar werk: het is de gezonde én duurzame keuze. De duurzame Triodos Bank creëert daarom een fietscultuur onder haar medewerkers. Met goede voorzieningen op kantoor en een aantrekkelijke fietsregeling maakt de bank fietsen naar werk makkelijker én leuker.
Zo zijn er elektrische leenfietsen, goede omkleed- en douchefaciliteiten en een handdoekenservice. Ook is er een ruime fietsenstalling in het pand, terwijl de autoparkeerplaats bewust verderop is. Met dit soort voordelen geeft de bank fietsers het gevoel dat ze worden gewaardeerd.
Ook het mobiliteitsbeleid stimuleert duurzaam reizen. Medewerkers kunnen voor €1500 een fiets kopen, mits ze minstens de helft van hun kantoordagen fietsen. Ze krijgen bovendien volledige OV-vergoeding voor woon-werkreizen, en een fietsvergoeding voor woon-werk- en zakelijke ritten. Daarbij kunnen medewerkers kiezen voor een autovergoeding óf vergoeding van privégebruik van de OV-kaart. Dat laatste is een aantrekkelijk aanbod. Met deze en andere maatregelen stimuleert de bank naar eigen zeggen ook het fietsgebruik. Immers, mensen pakken sneller de fiets dan de auto naar een station of bushalte.
Meer tips om medewerkers te laten fietsen, zoals hoe het helpt om van het gewenste gedrag de ‘default optie’ te maken? Lees over de ervaringen van Triodos Bank.
Praktijkvoorbeeld 4: vitaliteitsplatform bij NN Group
Net als bij veel bedrijven, nam bij NN Group (NN) het thuiswerken een vlucht in de coronaperiode — met het risico op meer zitten. Daarom wilde het bedrijf medewerkers helpen om op laagdrempelige wijze meer te bewegen tijdens het werk. Als een van de oplossingen investeerde ze in een vitaliteitsplatform, vertelt Arie-Jan Cornelissen, verantwoordelijk voor HR Services NL en Health & Vitality. “Dit is een online portal met informatie rondom vitaliteit. Het is vooral gericht op bewegen, maar ook op voeding, leefstijl en werk-privébalans.” Medewerkers vinden er onder meer video’s die bewegen stimuleren: van korte deskworkouts en stretchoefeningen tot intensieve beweeglessen. Er zijn ook leertrajecten gericht op thema’s zoals krachttraining.
Om haar initiatieven rondom vitaliteit te laten slagen, zet NN bewust in op de managers. Die hebben een voorbeeldfunctie, kunnen het gesprek aangaan en medewerkers naar de juiste ondersteuning leiden. Zij zetten ook de norm door hun team ruimte te geven voor beweegoefeningen en het aanbod in overleggen te benoemen. Met trainingen stimuleert het bedrijf managers om dit te doen.
Benieuwd wat volgens NN Group heeft bijgedragen aan het succes van het vitaliteitsplatform? Lees het verhaal van NN Group.
Meer lezen
- Luister onze podcast Zo stimuleer je minder zitten op de werkvloer
- Bekijk onze website Aan de slag met bewegen op de werkvloer
- Lees het artikel over een beweegvriendelijke werkomgeving
- Ontdek meer tips om te stimuleren dat medewerkers op de fiets naar werk komen
- Lees het artikel Wat maakt veel zitten ongezond?
Bronnen
- Marin-Farrona M, Wipfli B, Thosar SS, et al. Effectiveness of worksite wellness programs based on physical activity to improve workers’ health and productivity: a systematic review. Syst Rev 2023; 12: 87.
- Tarro L, Llauradó E, Ulldemolins G, et al. Effectiveness of Workplace Interventions for Improving Absenteeism, Productivity, and Work Ability of Employees: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Int J Environ Res Public Health 2020; 17: 1901.
- Grimani A, Aboagye E, Kwak L. The effectiveness of workplace nutrition and physical activity interventions in improving productivity, work performance and workability: a systematic review. BMC Public Health 2019; 19: 1676.
- TNO. Factsheet zitten tijdens werk 2024. Geraadpleegd op: 3 maart 2025. Beschikbaar op: https://monitorarbeid.tno.nl/publicaties/factsheet-zitten-tijdens-werk-2024/
- Biswas A, Oh PI, Faulkner GE, Bajaj RR, Silver MA, Mitchell MS, et al. Sedentary time and its association with risk for disease incidence, mortality, and hospitalization in adults: a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med. 2015 Jan 20;162(2):123-32.
- Patterson R, McNamara E, Tainio M, de Sá TH, Smith AD, Sharp SJ, et al. Sedentary behaviour and risk of all-cause, cardiovascular and cancer mortality, and incident type 2 diabetes: a systematic review and dose response meta-analysis. Eur J Epidemiol. 2018 Sep;33(9):811-829.
- Giurgiu M, Timm I, Ebner-Priemer UW, et al. Causal effects of sedentary breaks on affective and cognitive parameters in daily life: a within-person encouragement design. npj Mental Health Res 2024; 3: 1–11.
- van der Put AC, Mandemakers JJ, de Wit JBF, et al. Worksite Health Promotion and Work Performance: Both Awareness and Use Matter. J Occup Environ Med 2023; 65: 949–957.
