Wat is DCD?
DCD is een motorische ontwikkelingsstoornis. Kinderen met DCD hebben moeite met het coördineren van hun bewegingen waardoor ze allerlei dagelijkse taken minder goed kunnen uitvoeren dan leeftijdsgenoten en het leren van nieuwe vaardigheden vaak langer duurt. Ondanks dat het een relatief onbekende stoornis is, wordt geschat dat DCD voorkomt bij 5 tot 6% van de kinderen. Dit betekent dat er gemiddeld in iedere klas wel een kind zit met DCD.[1], [2]
Criteria voor het vaststellen van DCD
DCD wordt officieel vastgesteld aan de hand van de volgende criteria van de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental disorders):
- Het verwerven en uitvoeren van gecoördineerde motorische vaardigheden verloopt aanzienlijk onder het niveau dat verwacht mag worden gezien de leeftijd van het kind en de mogelijkheden om de vaardigheden te leren en te gebruiken.
- De motorische moeilijkheden hebben duidelijk invloed op het dagelijks leven en belemmeren kinderen thuis, op school en tijdens sport en spel.
- De symptomen zijn er al op jonge leeftijd.
- De motorische problemen kunnen niet beter verklaard worden door een andere oorzaak, zoals een verstandelijke beperking, problemen met het zien of een neurologische aandoening.
Video’s bekijken en nadoen
Om kinderen met DCD te helpen is er een online videotheek gemaakt met video’s van dagelijkse activiteiten zoals knopen dichtmaken, water inschenken en brood smeren. De activiteiten op de video worden uitgevoerd door andere kinderen en zijn opgenomen vanuit het eerstepersoonsperspectief. De video’s sluiten daardoor goed aan bij wat kinderen zelf zien als ze de bewegingen uitvoeren. Voor alle video’s is er een linkshandige en rechtshandige versie beschikbaar.
Op de website staat beschreven hoe de video’s gebruikt kunnen worden. Belangrijk is dat kinderen goed opletten hoe de bewegingen in de video worden uitgevoerd en daarna de activiteit zelf proberen uit te voeren. Naast het kijken van de video’s, is het ook de bedoeling dat kinderen zich inbeelden dat zij de persoon in de video zijn en zich voorstellen hoe het uitvoeren van de beweging voelt. Hierbij helpt het om de voorwerpen die in de video’s worden getoond, waar mogelijk, zelf vast te houden. De website is automatisch vertaald naar het Nederlands om de video’s breder te verspreiden. Dit heeft als kanttekening dat niet alle bewoordingen helemaal kloppen.
De video’s zijn niet bedoeld als alternatief voor ergotherapie, maar als aanvulling hierop om extra te oefenen. Als professional kun je de video’s inzetten tijdens de behandeling of kinderen en ouders de opdracht geven om hier thuis mee aan de slag te gaan.
Wetenschappelijke onderbouwing
Verschillende hersengebieden laten een vergelijkbare activiteit zien als we een beweging uitvoeren, naar een beweging kijken (actie observatie) of onszelf inbeelden dat we de beweging uitvoeren (motorische inbeelding). Hierdoor kunnen het observeren en inbeelden van bewegingen bijdragen aan het versterken van hersenverbindingen die nodig zijn bij het fysiek uitvoeren van de beweging[3]. Dit heeft geleid tot de suggestie dat motorisch leren bij kinderen met DCD verbeterd kan worden door middel van actie observatie en motorische inbeelding[4].
Onderzoekers van Manchester Metropolitan University onderzochten of het observeren en inbeelden van bewegingen ook daadwerkelijk helpt bij kinderen met DCD. In hun onderzoek vergeleken zij twee groepen kinderen met DCD met elkaar die een of meerdere motorische taken leerden.
De ene groep kinderen observeerde tijdens het oefenen video-demonstraties en kreeg de opdracht zichzelf in te beelden dat zij de taak zelf uitvoerden. De andere groep oefende zonder deze video-demonstraties. Na afloop was de groep kinderen die de video’s had bekeken meer vooruitgegaan in de uitvoering van de taak dan de andere groep kinderen[5], [6].
Het gebruik van video-demonstraties kan kinderen met DCD dus helpen om motorische taken te leren. Op basis van deze resultaten hebben zij de videotheek ontwikkeld om zo meer kinderen met DCD te kunnen ondersteunen.
Meer lezen op Kenniscentrum Sport & Bewegen?
- Whitepaper Sport en bewegen voor kinderen met een motorische achterstand
- Op de website van de landelijke oudervereniging Balans is nog meer informatie te vinden over DCD
Bronnen
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostics and statistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Association.
- Blank, R., Barnett, A. L., Cairney, J., Green, D., Kirby, A., Polatajko, H … Vinçon, S. (2019). International clinical practice recommendations on the definition, diagnosis, assessment, intervention, and psychosocial aspects of developmental coordination disorder. Developmental Medicine & Child Neurology, 61(3), 242-285. https://doi.org/10.1111/ dmcn.14132
- Wright, D. J., Williams, J., & Holmes, P. S. (2014). Combined action observation and imagery facilitates corticospinal excitability. Frontiers in Human Neuroscience, 8. https://doi.org/10.3389/fnhum.2014.00951
- Steenbergen, B., Krajenbrink, H., Lust, J., & Wilson, P. (2020). Motor imagery and action observation for predictive control in developmental coordination disorder. Developmental Medicine & Child Neurology, 62(12), 1352-1355. https://doi.org/10.1111/dmcn.14612
- Marshall, B., Wright, D. J., Holmes, P. S., Williams, J., & Wood, G. (2020). Combined action observation and motor imagery facilitates visuomotor adaptation in children with developmental coordination disorder. Research in Developmental Disabilities, 98. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2019.103570
- Scott, M. W., Wood, G., Holmes, P. S., Marshall, B., Williams, J., & Wright, D. J. (2023). Combined action observation and motor imagery improves learning of activities of daily living in children with developmental coordination disorder. PloS ONE, 18(5). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0284086
