Waarom is bewegen belangrijk voor 0- 4-jarigen?
Door vroeg te investeren in gevarieerd bewegen, leg je de basis voor een actief leven en goede motorische ontwikkeling. Kinderen ervaren zo al vanaf dat ze baby zijn, dat bewegen leuk is. En ze worden er vaardig in. Kinderen die bewegen leuk vinden en motorisch een goede basis hebben, blijven ook op latere leeftijd meer bewegen en doen vaker aan sport. Veel bewegen op jonge leeftijd is belangrijk voor de bot- en spierontwikkeling, cognitieve ontwikkeling en preventie van overgewicht. Daarnaast is belangrijk om al op jonge leeftijd veel zitten – zoals bij televisie kijken – te ontmoedigen.
Zijn er richtlijnen voor bewegen van 0-4 jaar?
De Gezondheidsraad adviseert op basis van wetenschappelijk onderzoek om kinderen jonger dan 4 jaar regelmatig te laten bewegen en zo min mogelijk te beperken in hun beweeggedrag. Langdurig stilzitten, bijvoorbeeld door veel beeldschermtijd of vastzitten in een (wip)stoeltje, wordt afgeraden. Tot er meer wetenschappelijk bekend is, adviseert de Gezondheidsraad de richtlijnen van Wereldgezondheidsorganisatie WHO uit 2019 te gebruiken.
Lees meer in dit artikel: Beweegadvies voor jonge kinderen: regelmatig bewegen en weinig stilzitten
Hoe bewegen van 0- tot 4-jarigen te stimuleren?
Motorische ontwikkeling en plezier in bewegen bij jonge kinderen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders, professionals in opvang, de jeugdzorg en de beweegaanbieders. Kinderen leren op verschillende plekken (thuis, in de wijk, bij de opvang) met plezier bewegen. Steeds meer buurtsportcoaches richten zich ook op 0- tot 4-jarigen. Met hun kennis over plezierig en vaardig bewegen, kunnen ze veel betekenen voor deze jonge doelgroep. Dit kan door:
- Het opzetten van een breed beweegplan 0- tot 4-jarigen in de gemeente of wijk.
- Te kijken wat er al is: het overzicht hebben van goed bestaand beweegaanbod voor 0- tot 4-jarigen of stimuleren en opzetten van aanbod. Mogelijk zijn er (beweeg) activiteiten in het kader van JOGG of op de dagopvang.
- Belang van bewegen te benadrukken en enthousiasme te stimuleren bij ouders en andere professionals.
- Eens te praten met verschillende ouders van jonge kinderen om hun behoefte te peilen en bij hun leefwereld aan te sluiten.
- Samenwerking op dit thema te stimuleren en partijen aan elkaar te verbinden, ook in het bereiken en betrekken van ouders.
- Te kijken welke groepen ouders met jonge kinderen specifiek weinig bewegen, of niet bereikt worden met het reguliere aanbod en daarop inspelen.
- Te kijken naar de mogelijkheden om gezamenlijk met de peuterspeelzaal en het kinderdagverblijf een structureel beweegprogramma te maken.
- Het stimuleren van buitenspelen.
- In te zetten op vroege signalering bij motorische achterstanden, samen met kinderfysiotherapeuten.
- Stimuleren of opzetten van doorgaande beweeglijn richting basisschool.
- Een communicatieplan op te stellen en bepalen via welke kanalen je ouders kunt bereiken.
Daarnaast kan een buurtsportcoach bewust inzetten op het gebruik van erkende aanpakken – interventies – gericht bewegen van jonge kinderen (zie verderop in dit artikel).
Met wie kun je samenwerken?
Het is belangrijk dat professionals in de verschillende sectoren samen de waarde van bewegen en motorische vaardigheid voor kinderen van 0-4 inzien. En dat zij daar actief aan bijdragen. Jij als buurtsportcoach kunt partijen het belang van bewegen in laten zien. En je kunt andere professionals en ouders enthousiast maken. Ouders zijn natuurlijk ontzettend belangrijk, maar steeds meer kinderen gaan ook naar de professionele opvang (kinderdagverblijf, gastouders en peuterspeelzalen). Door samen te spelen met kinderen, hen aan te moedigen tot bewegen, enthousiasme te tonen voor bewegen en het goede voorbeeld te geven als pedagogische medewerker, gaan kinderen meer bewegen.
Verder zijn verloskundigen en consultatiebureaus belangrijke samenwerkingspartners voor onder andere het bereiken en motiveren van ouders. Verloskundigen begeleiden zwangeren voor, tijdens en na de bevalling. De jeugdartsen en verpleegkundigen op het consultatiebureau doen een algemene gezondheidscheck bij jonge kinderen, kijken naar de fysieke en emotionele ontwikkeling en geven de inentingen. Daarnaast ondersteunen en begeleiden zij ouders in de opvoeding. Bijna alle zwangeren en jonge ouders in Nederland bezoeken eerst de verloskundige en daarna het consultatiebureau.
Tot slot kun je natuurlijk goed samenwerken met sport- en beweegaanbieders die al ervaring hebben met de groep 0- tot 4-jarigen. Steeds meer sportverenigingen en ook commerciële partijen bieden aanbod voor zeer jonge kinderen. Van peuterdans, tot dreumesgym en babyzwemmen. Kijk binnen de gemeente welke sport- en beweegaanbieders (zowel via bijvoorbeeld gymverenigingen als commercieel) al aanbod hebben voor deze doelgroep en hoe je dit aanbod kunt versterken, uitbreiden en aanvullen.
Hoe bereik en overtuig je ouders van jonge kinderen?
In de sociale omgeving van jonge kinderen spelen ouders en het gezin een grote rol. Vaak is het lastig om ouders te bereiken. Zoek daarom samen met partners en partijen die contact hebben met ouders, naar goede manieren om ouders aan te spreken en te stimuleren te bewegen met hun jonge kind. De houding en eigen ervaringen van ouders ten aanzien van bewegen hebben veel invloed. Ouders zijn zich echter vaak niet bewust van het belang van bewegen en de rol die zij daarin spelen. Bovendien bewegen ouders zelf tegenwoordig steeds minder. Naar eigen zeggen hebben ze te weinig tijd en energie om bijvoorbeeld dagelijks met hun kinderen naar buiten te gaan, of hen met de fiets of lopend te vervoeren.
De Argumentenkaartjes kunnen een praktisch hulpmiddel zijn om met ouders in gesprek te gaan. Met deze kaartjes krijg je meer inzicht in wat ouders belangrijk vinden voor hun kind. Van daaruit werk je aan het betrekken van ouders. Je start hierbij niet bij wat je zelf belangrijk vindt, namelijk sport en bewegen, maar bij het perspectief van de ouder. Pas als je aansluit bij de eigen belevingswereld, kun je in gesprek gaan over het belang van bewegen en wat ouders nodig hebben om dit te stimuleren bij hun eigen kind. Bespreek ook wat ze lastig vinden en hoe ze bewegen kunnen stimuleren door hun hindernissen weg te nemen. Motiveer ouders om kritisch te beoordelen welke soorten activiteiten hun kinderen doen en hoeveel tijd ze zittend doorbrengen. Spelen in de zandbak gebeurt zittend, terwijl het achtervolgen van bellen (blazen) energiek is.
En een voorbeeld van online aanbod van buurtsportcoaches:
Erkende aanpakken gericht bewegen van jonge kinderen
Welke aanpakken zijn al elders succesvol ingevoerd? Bij welke organisaties kun je aankloppen voor inspiratie, tips en samenwerking? Je hoeft als buurtsportcoach niet zelf het wiel opnieuw uit te vinden. Er zijn verschillende beweegaanpakken ofwel interventies voor kinderen van 0 tot 4 jaar die zijn erkend en in Nederland breed worden uitgevoerd. Erkende aanpakken zijn beoordeeld door onafhankelijke professionals.
Gezonde Kinderopvang
De landelijke aanpak Gezonde Kinderopvang is een brede gezonde aanpak vanuit alle gezondheidsaspecten voor peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en de gastouderbureaus. Hierin wordt structureel aan een gezonde leefstijl van kinderen en deskundigheid van medewerkers gewerkt. Binnen deze aanpak is bewegen één van de belangrijke gezondheidsthema’s. Je kunt de dagopvang in jouw werkgebied stimuleren deze aanpak in te zetten.
Voorbeelden van specifieke beweeginterventies zijn Beweegkriebels en Beweeg Wijs-spelen en bewegen voor het jonge kind. Alle interventies die geschikt zijn voor de kinderopvang vind je in dit artikel.
Er zijn ook erkende interventies die vanuit de sportvereniging goed aanbod voor jonge kinderen op hebben gezet. Voorbeelden zijn Tigers op Recept en nijntje beweegdiploma. Tigers op Recept is een tweejarig programma vanuit een vechtsportclub gericht op kinderen van 2 tot en met 6 jaar met (risico op) overgewicht. In de wekelijkse begeleide Tigers lessen worden de kinderen meegenomen in de belevingswereld van Timmy en Tina de tijgers. De interventie nijntje Beweegdiploma kan worden uitgevoerd door de gymnastiekvereniging en eventueel de buurtsportcoach. Het Beweegdiploma 1 is specifiek gericht op kinderen van 2 tot 3 jaar.
Tips om concreet aan de slag te gaan:
Op zoek naar inspiratie? Hier vind je een reeks beweegspelletjes om te bewegen met baby’s, dreumesen en peuters. De beweegspelletjes zijn mede ontwikkeld door professionals in de praktijk.
Lees meer over bewegen voor 0 tot 4 jaar:
- Buitenlandse beweegrichtlijnen voor 0- tot 4-jarigen
- Erkende aanpakken die werken in de kinderopvang
- Kinderopvang en buurtsportcoach kunnen elkaar versterken
- Eenvoudige beweegspelletjes om de motorische ontwikkeling van kinderen te stimuleren
- Waarom het belangrijk is dat kinderen vanaf de geboorte starten met spelenderwijs bewegen en hoe je dit kunt stimuleren
- Vind publicaties over baby’s, dreumesen en peuters in de Kennisbank Sport en Bewegen
Heb jij als buurtsportcoach zelf ervaringen met het stimuleren van bewegen van 0- tot 4-jarigen? Wij zijn op zoek naar ervaringsverhalen! Neem contact op met Femke van Brussel, ook als je een vraag hebt of advies wilt. Wil je op de hoogte blijven? Meld je aan voor de Kennisupdate Sport, Bewegen en Jeugd van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
