Webinar: Meer bewegen, minder zitten in het voortgezet onderwijs
Week van de Motoriek | 13 november, 16.00 – 17.00 uur
Wat kan je doen om leerlingen meer te laten bewegen tijdens de schooldag? Hoe motiveer je ze en wat levert het – naast een betere gezondheid en concentratie – op? En wat is het belang van een heldere visie rondom bewegen gedurende de schooldag? Dat en meer leer je in dit webinar. Schrijf je nu gratis in >
Verkiezing Sportiefste School van Nederland
Elk jaar organiseert de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) met NOC*NSF de verkiezing voor de Sportiefste School van Nederland. Alle scholen voor voortgezet onderwijs (VO) en voortgezet speciaal onderwijs (VSO) kunnen meedoen. Doel van deze verkiezing is het waarderen van scholen en vaksecties die een buitengewoon goed of innovatief aanbod van bewegen en sport hebben voor hun leerlingen. En het inspireren van andere scholen met deze best practices.
In de VO-jury zaten: Lars Cornelissen van NOC*NSF, Eric Swinkels van Team onderwijs KVLO, Berend Brouwer als Leerplanontwikkelaar en vakexpert bewegingsonderwijs & sport SLO, Cees Gouw als docent LO Christelijk Lyceum Veenendaal (winnaar 2018).
’t Atrium
’t Atrium in Amersfoort is een openbare school voor vwo, havo en mavo in de wijk Schothorst. De school profileert zich sinds 2003 met sportklassen. Dat zorgde ervoor dat de school een stuk populairder werd in Amersfoort. Intussen komt maar liefst de helft van de leerlingen speciaal voor de sportklassen naar ’t Atrium. Robin van Uhm is vakdocent Lichamelijke Opvoeding en geeft les van de brugklas tot en met de examenklassen. Ook geeft hij het examenvak Bewegen, Sport en Maatschappij en is hij coördinator van de sportklassen. Het geheim van het succes? “Leerlingen steken elkaar aan.”
Grenzen verleggen
In de sportklassen op ’t Atrium hebben leerlingen twee uur per week extra bewegingsonderwijs ten opzichte van de minimale wettelijke eis. “Alle leerlingen die graag veel sporten en bewegen zijn welkom in die klas. Je hoeft niet heel goed te zijn in sport. Maar al onze leerlingen zijn zeer gemotiveerd!” vertelt Robin. “We maken het zo leuk en uitdagend mogelijk, met een heel breed aanbod van sporten. Als kers op de taart zijn er het ‘verplichte’ survivalkamp in de Belgische Ardennen en het wintersportkamp in Oostenrijk.”
Bekijk het jurybezoek aan ’t Atrium*
De slogan van de school – die ook een internationaal aanbod heeft – is ‘Verleg je grenzen’. En één van de manieren waarop dat gebeurt, is met bewegen en sport. “Ik kijk nu uit over ons pannaveld, waar een groepje leerlingen aan het spelen is. Ik zie stralende gezichten die – als afwisseling van alle theorie – even lekker met een bal bezig zijn. Dat regelen ze zelf, er is geen docent of scheidsrechter bij. Onze leerlingen leren een heleboel over regelen en organiseren, leiding geven en kritiek overbrengen. Dat passen ze zelfstandig toe en nemen het mee in hun dagelijks leven.”
De hele school profiteert
De hele school profiteert van de visie op bewegen, vindt Robin. “We hebben niet alleen heel veel sportmateriaal, maar we organiseren ook veel sportieve workshops voor alle leerlingen. Bewegen werkt bij ons als een positief virus”, zegt hij. “Leerlingen steken elkaar aan. Wij hebben bijna geen leerlingen met overgewicht en nauwelijks rokers. Natuurlijk zijn er ook leerlingen die een zak chips leeg eten op het schoolplein, maar ik durf te zeggen dat bijna iedereen de beweegrichtlijnen haalt.”
Een andere manier waarop de hele school profiteert, is de Atrium Move Box: een kratje met 40 beweegactiviteiten plus materiaal. Robin: “Dit is een nieuw project per ingang van het komende schooljaar. Allemaal energizers voor de reguliere lessen, die vooral goed werken in de onderbouw. Zoals potlood-darten, waarbij twee leerlingen samen een dartbord op een A4’tje tekenen. Ze laten hun potlood van steeds hoger vallen. Wie het dichtst bij de roos komt, wint. Dat doen ze staand en dus zijn ze even actief en uit hun hoofd.”
Badmintonnen met een ballon
’t Atrium probeert de visie op het belang van bewegen ook buiten de school uit te dragen. Robin: “Twee keer per jaar halen we de ouderen van het naastgelegen woon-zorgcentrum op. We drinken daar eerst koffie en gaan dan met rolstoelen en rollators richting onze gymzaal. Daar verzorgen onze leerlingen een beweegles. Bijvoorbeeld badmintonnen met een ballon, want dat gaat wat langzamer. Of rolstoelhockey. Dat is één groot feest.” De leerlingen zetten zich ook maatschappelijk in door regelmatig gymles te geven aan kleuters of leerlingen in het speciaal onderwijs.
Niet vragen, maar een plan maken
De positieve mindset rond bewegen en iedereen daarbij betrekken, wil Robin graag overbrengen op andere scholen en vaksecties. “Wil je meer doen aan bewegen op school? Vraag niet: ‘Mogen we meer aan bewegen doen?’ Kom zelf met een plan. Laat zien wat het de héle school oplevert. En breng het met enthousiasme. Dan zegt eigenlijk niemand meteen ‘nee’. Ja, het kost tijd en energie, meer dan alleen je lessen draaien. Maar het levert zo ontzettend veel moois op.”
De jury over ’t Atrium:
Wat een enthousiasme en energie! De vakgroep heeft veel voor elkaar gekregen. Niet alleen op het gebied van sport, verbinden en activiteiten, maar ook in het onderwijs in de school. Er is een duidelijke visie en een doordacht plan hoe het aanbod wordt neergezet. Er wordt op een goede manier gebruik gemaakt van de kwaliteiten en talenten binnen de vaksectie.”
Lees ook
Artikel: Bewegen is cruciaal op de twee sportiefste scholen voor voortgezet speciaal onderwijs
Montessori College
Het Montessori College in Nijmegen ligt in een bosrijke omgeving, bovenop een heuvel die de meeste leerlingen ’s ochtends op de fiets bedwingen. De school biedt vmbo-, havo- en vwo-onderwijs. Vakdocent Lichamelijke Opvoeding en sectievoorzitter Wilbert Lamers vertelt wat er bijzonder is aan de beweegaanpak op zijn school.
Les met de klas én op eigen niveau
Wilbert: “Elke week hebben alle leerlingen één gymles met hun eigen klas en één gymles op hun eigen beweegniveau. Om het niveau te bepalen, doen alle kinderen die hier komen eerst een test die hun motorische vaardigheden meet. De kinderen zitten binnen hun groep motorisch dichter bij elkaar en daardoor kunnen wij gerichter een programma aanbieden.” Alle beweegniveaus krijgen dezelfde sporten en leerlijnen, “maar op elk niveau leggen we andere accenten”.
En wat blijkt in de praktijk? Alle kinderen boeken vooruitgang op hun eigen beweegniveau. “De sportiefste kinderen dagen elkaar natuurlijk enorm uit en worden zo steeds beter”, verklaart Wilbert. “Ook de minder sportieve leerlingen zien we groeien. Die krijgen bij het volleyballen op hun eigen beweegniveau ineens veel vaker de bal. Alle leerlingen ervaren meer plezier. En dat is ons ultieme doel: alle leerlingen een leven lang plezier laten hebben in bewegen.”
Bekijk het jurybezoek aan het Montessori College*
Dwars door roosters heen
Elk kind zich laten ontwikkelen, past goed in de montessorivisie. Zoals schoolleider Stephan Haukes de jury vertelt: “We willen gezonde burgers afleveren aan de maatschappij en sport en bewegen is daar een heel onderdeel in. We willen dat onze leerlingen hun hele leven lang graag bewegen. En daarom kijken we goed samen naar wat goed bij elk kind past. Zodat ze blijven sporten en niet allemaal op hun 14de en 15de de sport inwisselen voor een bijbaantje.”
Sporten op het eigen beweegniveau helpt daarbij, legt Wilbert uit. “Ook sluiten we daarmee beter aan op de sportwereld, die overal naar niveau is georganiseerd. Het bewegingsonderwijs op school was georganiseerd naar cognitieniveau. Wij vroegen ons af: kan dat ook anders? En dat kon.” Wat niet wil zeggen dat het geen uitdaging is. Wilbert: “Wij gaan hiermee dwars door alle roosters heen. Het bleek te ingewikkeld om leerlingen alléén maar gymles op hun eigen niveau te geven.”
In gesprek met uitvallers
Ondanks de aandacht voor bewegen op school, ziet het Montessori de meeste sportuitval bij het vmbo. Daar hebben ze ook een interventie voor. Wilbert: “Die leerlingen krijgen een leefstijltest, in samenwerking met de GGD en de gemeente Nijmegen. Met de combinatiefunctionaris van de gemeente kijken we wat een leerling wél leuk vindt. En of er hulp nodig is. Wij hebben ook leerlingen waarvan de ouders lidmaatschap van een sportvereniging niet kunnen betalen. Dan denken wij mee over subsidies.”
Beleef een dynamische schooldag op het Montessori College:
Lokaal samenwerken
De school heeft niet alleen het bewegingsonderwijs goed ingericht – met een sportspecialisatie in de onderbouw en LO2 in de bovenbouw. Ook is samenwerking opgezet met externe partners. Het Montessori ontwikkelde themazalen met sportverenigingen door te kijken hoe de wensen van de sportclub en het onderwijs op één locatie zijn te combineren.
Een ander voorbeeld waarbij het Montessori samenwerkt en bewegen inzet, is met de studenten van de opleiding Psychomotorische Therapie. Die geven leerlingen die dat nodig hebben extra ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van zelfvertrouwen. Met behulp van leuke beweegopdrachten werken ze aan iemands hulpvraag.
Niet veranderen, maar toevoegen
Dit leidt allemaal tot een “sportieve vibe” op school, zegt Wibert. Een tip voor andere scholen heeft hij ook: “Begin vanuit je eigen basis en ga stap voor stap dingen toevoegen. Als je meteen alles wilt veranderen, haken collega’s en leerlingen vaak af. Niemand houdt van te veel verandering immers. Maar steeds iets toevoegen dat voor meer plezier zorgt? Dat vindt iedereen leuk. Zo krijg je bewegen meer in het dna van de school.”
De jury over het Montessoricollege:
“De school heeft een sportieve uitstraling en een mooi programma, dat goed is geborgd. De leerling heeft genoeg te kiezen en de school heeft sportaccommodaties en sportmogelijkheden in de omgeving om jaloers op te zijn. De lessen LO zijn onderwijsinhoudelijk sterk, de uitwerking van het vakwerkplan heel diepgaand.”
Contact
Heb je nog vragen, of wil je met jouw school meedoen aan de volgende verkiezingen? Neem dan contact op met Nathalie Termorshuizen van de KVLO of Eline Geschiere van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
*De jurybezoeken zijn afgelegd tijdens de coronapandemie. Daardoor weerspiegelt het filmpje niet het reguliere beweegaanbod van de scholen. Vakleerkrachten, schooldirectie en leerlingen hebben tijdens het bezoek vragen van de jury beantwoord.
Lees meer
Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen over scholen die ofwel de sportiefste schoolverkiezing hebben gewonnen of daarvoor waren genomineerd. Zie hier de andere artikelen die horen bij deze reeks:
- Zo zorgen deze vier sportieve basisscholen voor beweging tijdens en na schooltijd
- Het Calandlyceum in amsterdam: de sportiefste school van Nederland in 2021
- Voorbeelden van scholen die sporten en bewegen effectief inzetten
- Sportiefste basisschool van Nederland: ‘Veel bewegen op school moet gemeengoed worden’
- Meer sport en bewegen in het speciaal onderwijs? Zo pakken de sportiefste scholen dat aan
