Elk jaar organiseert de Koninklijke Vereniging voor Lichamelijke Opvoeding (KVLO) met NOC*NSF, Kenniscentrum Sport & Bewegen en Special Heroes Nederland de verkiezing voor de Sportiefste School van Nederland. Alle scholen voor regulier en speciaal onderwijs kunnen meedoen. Doel van deze verkiezing is het waarderen van scholen en vaksecties die een buitengewoon goed of innovatief aanbod van bewegen en sport hebben voor hun leerlingen. En het inspireren van andere scholen met deze ‘best practices’. Het ene jaar staat het basisonderwijs centraal, het andere jaar het voortgezet onderwijs. Een deskundige vakjury toetst het sport- en beweegbeleid en -aanbod.
In 2022 was het thema van de verkiezing het concept 2+1+2, waar SO de Hertog en SO De Ommezwaai allebei mee werken. Met 2+1+2 streef je naar:
- 2 uur per week bewegingsonderwijs door een vakleerkracht
- 1 uur extra bewegen onder schooltijd, bijvoorbeeld door bewegend leren, begeleid buitenspelen of Motorische Remedial Teaching (MRT)
- 2 uur naschools georganiseerd beweegaanbod, bijvoorbeeld schoolpleinsporten, aanbod door verenigingen of aanbod door de buurtsportcoach
Het is een uitdaging om beweegaanbod te organiseren dat passend is voor alle kinderen binnen het speciaal onderwijs. Want de verschillen in motoriek en gedrag onder de leerlingen zijn groot. Ook het organiseren van naschools aanbod in samenwerking met de wijk is uitdagender in het speciaal onderwijs, omdat de meeste kinderen niet wonen in de wijk van de school. Zij komen met busjes naar school, zijn afhankelijk van de breng- en ophaaltijden en stromen dus ook minder makkelijk in bij lokaal sportaanbod.
SO De Hertog: bewegend leren en kennismaken met verenigingen
Basisschool De Hertog uit Tiel won de prijs voor de sportiefste SO basisschool. Deze school is voor kinderen met psychiatrische stoornissen of ernstige gedragsproblemen (cluster 4). Uit een groot gebied komen zo’n 180 kinderen naar De Hertog. Juist die gedragsproblemen maken deelnemen aan sport en spel – zeker binnen de structuur van een sportvereniging – uitdagender. En dat terwijl deze doelgroep juist zo’n behoefte heeft aan bewegen. Aan de ene kant omdat hun motoriek vaak minder goed ontwikkeld is. Aan de andere kant omdat zij vaak meer last hebben van bewegingsonrust en concentratieproblemen.
Om de kinderen zoveel mogelijk te laten bewegen en met sport in aanraking te brengen, heeft De Hertog een breed pakket aan activiteiten. Alle leerlingen krijgen twee uur bewegingsonderwijs per week. Daarin is er veel aandacht voor sociale vaardigheden, zoals rekening houden met elkaar, overleggen, luisteren en omgaan met winst en verlies.
Een van de vakleerkrachten is Motorisch Remedial Teacher (MRT) en begeleidt een groep van ongeveer zes leerlingen bij de motorische vaardigheden, het omgaan met faalangst en emotieregulatie. Aan de hand van screening worden individuele plannen opgesteld en geëvalueerd. Daarmee is bewegen ook verweven met de zorgstructuur.
Extra is dat een van de vakleerkrachten op De Hertog ook specialist bewegend leren is. Deze collega zet bewegend leren stap voor stap uit in de school. Doel is dat alle klassen uiteindelijk minstens drie keer per week bewegend leren op het programma hebben. Ook zetten veel leerkrachten energizers in. Lees meer over energizers en bewegend leren in het basisonderwijs.
De jury vond ook de ontwikkeling van de ‘rubrics’ op De Hertog veelbelovend. Met de rubrics methodiek krijgen kinderen feedback op hun vaardigheden. De leerlingen kunnen zo goed aangeven wat ze in de lessen bewegingsonderwijs geleerd hebben. En ze zijn gemotiveerd om hun huidige niveau te verbeteren (of te behouden). Ook is er binnen de rubrics aandacht voor niveauverschillen en gedrag.
Naschoolse activiteiten op De Hertog
Ook het naschoolse beweegaanbod op De Hertog is breed en structureel. Voor de leerlingen is de reguliere setting van een sportvereniging vaak te spannend en onoverzichtelijk, geeft de school zelf aan. De kinderen hebben extra begeleiding nodig, bij voorkeur in een kleine groep met een trainer die kennis heeft van hun beperking. De gehandicapten-teams (G-teams) zijn voor de doelgroep ook niet geschikt, omdat zij daarvoor motorisch vaak (net wat) te sterk ontwikkeld zijn.
De naschoolse sportmomenten die de school voor hun leerlingen uitzet, zijn precies op maat: ze krijgen alle activiteiten aangeboden die tijdens een reguliere les ook op de planning zou kunnen staan. Dit gebeurt in een veilige en bekende omgeving, met kinderen die ze kennen, een trainer die hen goed kan begeleiden en met vaste regels en structuur. Er wordt zo dus een goede match gemaakt tussen de vraag en het aanbod.
De Hertog werkt hierin samen met de combinatiefunctionarissen van Sportfriends, het sportadviesbureau in de gemeente Tiel. Samen organiseren ze freerunning en themalessen, zoals rugby en hockey. Waar mogelijk wordt ook een trainer van de sportvereniging ingeschakeld en eventueel een bezoekje aan de sportvereniging gebracht.
Sportfriends organiseert ook een jaarlijks sporttoernooi en ondersteunt de tweejaarlijkse sportweek. In die week maken de kinderen kennis met diverse sporten in de regio Tiel. Maar de sportverenigingen maken vooral ook kennis met de doelgroep, zodat zij daar in de toekomst steeds beter hun trainingen op kunnen afstemmen.
SO De Ommezwaai: rijk aanbod en sterke samenwerking
Bewegen is breed gedragen binnen de genomineerde school SO De Ommezwaai (cluster 4) in Arnhem. Het binnenschoolse aanbod is goed en rijk, met bijvoorbeeld een dagelijks kwartiertje (hard)lopen, een Fitclub, energizers en actief meubilair.
De school creëerde bewust meer draagvlak voor bewegen. Door eerst in te haken op sportieve initiatieven van buitenaf. En vervolgens duidelijke keuzes te maken om meer bewegen te omarmen binnen de school. En dat beide steeds verder uit te breiden. Ze voegen nieuwe onderdelen toe om een dynamische schooldag te creëren.
Ook blinkt de school uit in samenwerking met verschillende partijen op verschillende manieren. Denk aan stagiaires, HAN University of Applied Sciences, CIOS, gemeente, SBV Vitesse, Special Heroes, enzovoorts. Met iedere partij wordt gekeken wat zij kunnen bijdragen aan het aanbod sport en bewegen op de school.
Ook heerst er een fijne onderlinge sfeer, aldus de jury. Er is duidelijk bezieling. Dat zie je veel en voel je in alles. ‘Er zijn voor de kinderen’, dat staat centraal.
Doe ook mee met de verkiezing
Heb je nog vragen, of wil je met jouw school meedoen aan de volgende verkiezingen? Neem dan contact op met Nathalie Termorshuizen van de KVLO of Eline Geschiere van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Lees meer
Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen over scholen die ofwel de sportiefste schoolverkiezing hebben gewonnen of daarvoor waren genomineerd. Zie hier de andere artikelen die horen bij deze reeks:
- Zo zorgen deze vier sportieve basisscholen voor beweging tijdens en na schooltijd
- Streef je naar sportief VO? Dit doen de sportiefste scholen van 2021
- Het Calandlyceum in amsterdam: de sportiefste school van Nederland in 2021
- Voorbeelden van scholen die sporten en bewegen effectief inzetten
- Sportiefste basisschool van Nederland: ‘Veel bewegen op school moet gemeengoed worden’
