Hoe bind je senioren aan je sportvereniging?

Het beleid van de Rijksoverheid richt zich met de recente akkoorden meer op de inzet van preventie, waar sport een belangrijke plek inneemt. Voor senioren ligt de focus sterk op valpreventie, ook voor de grote groep senioren die nog geen verhoogd valrisico hebben en voor wie het niet nodig is om aan een specifiek valpreventief beweegprogramma mee te doen. 

Het is belangrijk dat deze groep voldoende en gevarieerd beweegt om onder andere het valrisico beperkt te houden, onder meer met activiteiten die kracht, balans en coördinatie stimuleren. Vooral bal- en racketsporten verenigen de verschillende componenten. Regulier sportaanbod kan daarom een belangrijk onderdeel zijn of worden van de lokale ketenaanpak. De gemeente krijgt voor de uitvoering van de ketenaanpak valpreventie veel financiële middelen. In de Brede Spuk sport- en beweegwijzer lees je meer over deze regelingen.

Welke 50-plusser sport bij een sportvereniging?

De leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking verandert en het aandeel van oudere leeftijdsgroepen groeit. Hierdoor neemt de gemiddelde leeftijd van de bevolking toe. Zo was in 2019 meer dan de helft van de volwassenen 50 jaar en ouder^[1].

De verwachting is dat dit aandeel de komende jaren zal toenemen door de vergrijzing. Op dit moment is 20% van de bevolking 65 jaar of ouder^[2]. Een groot deel hiervan is vitaal, een kleiner deel is kwetsbaar. Grofweg onderscheiden we vier groepen senioren:

• Vitaal
• Licht kwetsbaar
• Kwetsbaar
• Kwetsbaar met multidomeinproblematiek

De eerste twee groepen zijn het grootst. Zij zijn – van deze vier groepen – het vaakst actief bij een sportvereniging. Deze groep senioren is over het algemeen tussen de 55 en 75 jaar oud, woont zelfstandig en is mobiel. Ook hebben ze een lager risico op vallen.

Voordelen van sporten bij een sportvereniging

Regelmatig sporten en bewegen verkleint het risico op het krijgen van allerlei ziektes en heeft positieve effecten op de fysieke, sociale, psychische en cognitieve gezondheid. Sport en bewegen is voor senioren een manier om:

• aan gezondheid te werken
• plezier te maken
• te ontspannen
• andere mensen te ontmoeten

Voor een sportvereniging kan het aanbieden van sportactiviteiten voor senioren een toename van leden en een stijging van inkomsten opleveren. Ook zijn senioren goed in te zetten voor vrijwilligerstaken en kunnen ze als rolmodel fungeren voor jongere leden.

Wat werkt voor senioren?

Verschillende personen of actoren bij een vereniging zijn betrokken bij het organiseren en uitvoeren van sport- en beweegaanbod voor senioren. Wat is er precies nodig om ervoor te zorgen dat een senior naar de vereniging komt – en blijft komen? En welke onderdelen zijn essentieel voor een goede implementatie en uitvoering van het sport- en beweegaanbod voor deze doelgroep? Dat komt aan bod in het product Begeleiding van senioren in sport- en beweegactiviteiten. Hieronder bespreken we daaruit een aantal belangrijke elementen.

Draagvlak binnen de vereniging

Het opstarten van seniorensportgroepen biedt kansen voor verenigingen en sport- en beweegaanbieders. Bestaande leden kunnen langer actief blijven en het geeft de mogelijkheid om nieuwe mensen aan te trekken. Maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Voor het creëren van deze bewustwording kun je bijeenkomsten organiseren waarin je betrokken professionals en vrijwilligers wijst op de mogelijkheden. Het is daarbij belangrijk te benadrukken dat een grote groep betreft (vergrijzing).

Zoek van tevoren uit wat de demografische gegevens van jouw gemeente zijn en hoe je als vereniging kunt bijdragen aan sociaalmaatschappelijke doelen. Ook kan het helpen om de buurtsportcoach – die in sommige gemeenten ook als verenigingsondersteuner werkt – te laten aansluiten. En het kan raadzaam zijn om het initiatief samen met andere verenigingen op te pakken, zodat je de lasten kunt verdelen.

Lidmaatschapsvormen 

De wensen en behoeften rondom lidmaatschapsvormen en contributie zijn bij senioren vaak anders dan bij andere leeftijdsgroepen. Zorg voor een laagdrempelig aanbod en laat de senior niet direct vastzitten aan een langdurig lidmaatschap. Denk hierbij concreet aan strippenkaarten of proefabonnementen. Meer tips lees je in hoofdstuk 6 van de tool Begeleiding van senioren in sport- en beweegactiviteiten.

De rol van trainers en vrijwilligers

Persoonlijke en deskundige begeleiding van senioren is belangrijk. Dit beïnvloedt direct hun sportervaring: plezier, gevoel van veiligheid en de waarde die zij aan sport en bewegen hechten. Trainers en vrijwilligers spelen hierin een cruciale rol, door hun directe contact met de doelgroep. Belangrijk is dat trainers de tijd nemen om goed te luisteren naar de wensen en behoeften van senioren en vervolgens activiteiten aan te passen naar de fysieke mogelijkheden. Ook het geruststellen en motiveren van de senioren is hierbij van belang.

Trainers kunnen samen met rolmodellen zorgen voor draagvlak voor seniorenparticipatie binnen de vereniging. De rolmodellen spelen ook een rol bij de werving van leden. Zij laten zien wat de mogelijkheden en voordelen van sport en bewegen bij een vereniging zijn, zoals fit blijven met fysieke klachten of fit blijven in het algemeen.

Ledenbehoud 

Minstens zo belangrijk als leden werven, is leden behouden. Houd rekening met de grote verscheidenheid en bied passend sportaanbod aan. Ga en blijf in gesprek over de wensen en behoeften – met regelmatige evaluatie kun je zaken tijdig aanpassen. Houd ook rekening met de verschillende motieven van senioren om te sporten. Deze hebben te maken met vitaliteit (je fit en gezond voelen) en het sociale aspect (gezelligheid, nieuwe mensen ontmoeten). Andere belangrijke elementen voor senioren zijn: 

• Minder nadruk op competitieve elementen, meer nadruk op lekker samen bewegen. Wel eigen persoonlijke prestaties en successen vieren.
• Mogelijkheid tot sociale activiteiten rondom het sportaanbod, bijvoorbeeld samen iets drinken na afloop van het sporten.
• Met leeftijdsgenoten samen, bij voorkeur met ongeveer dezelfde fysieke belastbaarheid.

Reserveer ruimte in beleid en resources

Neem senioren expliciet op in het beleid voor de langere termijn. Borging in het beleid zorgt ervoor dat er voldoende financiën, tijd en menskracht zijn om deze doelgroep te laten sporten en bewegen. Een samenwerking met bijvoorbeeld buurtsportcoach, huisarts, fysiotherapeut, wijkvereniging of ouderenorganisaties brengt kennis en expertise in de vereniging over deze doelgroep. Verenigingen hoeven niet alles opnieuw te bedenken. De genoemde regelmatige evaluatie geeft inzicht in welke mate de doelen van de vereniging worden gehaald en waar knelpunten zitten.

Lees meer

• Het sportgedrag in Nederland en de commitment, drijfveren en drempels van verschillende leeftijdsgroepen
• De belangrijkste trends en ontwikkelingen in sportdeelname 2022 
• Factsheet succesvol sportaanbod 50+ sportvereniging
• Vind erkende sport- en beweeginterventies voor senioren in onze database.
• Hoe jouw aanbod als buurtsportcoach aansluit bij de wensen en behoeften in de inspiratiesheets 65+ in beweging.
• Lokale samenwerking brengt senioren in beweging