Bewegen in de openbare ruimte: 7 sociale maatregelen om ouderen te activeren

Sociale contacten in de buurt hebben een positief effect op de ervaren veiligheid, waardoor ouderen meer naar buiten gaan en minder stress hebben. Ook is het opdoen en onderhouden van sociale contacten de belangrijkste drijfveer om te bewegen, wat zorgt voor gezelligheid en de kans op eenzaamheid verkleint. Gemeenten doen er goed aan om naast fysieke maatregelen in de openbare ruimte te investeren in sociale maatregelen om ouderen meer te laten bewegen.

Zeven tips: sociale maatregelen

Het onderzoek Fit en vitaal, bewegen in de wijk doen wij toch allemaal heeft zeven sociale maatregelen die gemeenten, woonzorginstellingen en professionals kunnen nemen om voor ouderen een beweegvriendelijke omgeving te creëren.

• Maak centrale ontmoetingsplaatsen
• Laat ouderen honden uitlaten
• Maak vaste looproutes richting supermarkt
• Laat moestuin dienen als ontmoetingsplaats
• Bied verkeerslessen aan
• Informeer en benader ouderen persoonlijk
• Stel wijkbeheerders aan

1. Maak centrale ontmoetingsplaatsen

Wanneer gemeenten centrale ontmoetingsplaatsen in de wijk creëren, zoals een dorpsplein, komt dat ouderen ten goede die sociale contacten willen aangaan en behouden. De centrale ligging van deze ontmoetingsplaatsen zorgt ervoor dat ouderen die lopend of fietsend kunnen bereiken. De meeste ouderen kunnen een afstand van 500 meter afleggen in ongeveer 10 tot 20 minuten. Ouderen met een rollator hebben een actieradius van ongeveer 400 meter. Die afstand moet natuurlijk wel fysiek af te leggen zijn.

Voor het toegankelijk maken van centrale ontmoetingsplaatsen voor ouderen, is het van belang dat er voldoende banken staan, ook langs de route ernaartoe, en er een openbaar toilet is. Hiermee wordt de belemmering om te bewegen door gezondheidsklachten, zoals incontinentie, (deels) weggenomen.

2. Laat ouderen honden uitlaten

Hondenliefhebbers kunnen soms op latere leeftijd geen hond meer verzorgen of aanschaffen. Een hondenuitlaatservice voor en door ouderen biedt daarom uitkomst. Ouderen sluiten zich aan bij een bestaande hondenuitlaatservice en gaan samen met een hondenbegeleider op pad. Dit draagt bij aan het stimuleren van het beweeggedrag van ouderen en het aangaan en behouden van sociale contacten, wat ook het beweeggedrag stimuleert.

Bekijk in deze video hoe Stichting Oopoeh ouderen aan huisdieren koppelt

3. Maak vaste looproutes richting supermarkt

Actief bewegen kan ook gestimuleerd worden door het principe van de Walking School Bus. Dit is een Amerikaans initiatief waarbij kinderen een vaste route naar school lopen. Dit principe valt bij ouderen toe te passen in de vorm van de Walking Grocery Store. Hierbij lopen ouderen een vaste route naar de supermarkt. Dit stimuleert niet alleen het actieve transport bij ouderen, maar ook het aangaan en onderhouden van sociale contacten.

Een mooie aanbeveling om het beweeggedrag van ouderen te stimuleren, is het aanleggen van een moestuin of bloementuin in de wijk. Moestuinen kunnen tegelijk dienen als ontmoetingsplaats voor andere buurtbewoners. Dit komt ten goede aan de sociale contacten en de sociale controle in de wijk – en daarmee het beweeggedrag van ouderen.

Een moestuin in een wijk aanleggen hoeft niet veel werk te zijn of veel te kosten. Vroeg-naoorlogse wijken beschikken bijvoorbeeld vaak over saaie, onbeheerde groenvoorzieningen, die als moestuin of bloementuin te benutten zijn. Of koppel verschillende soorten groen (grasvelden, bloementuinen, bomen) aan verschillende doeleinden en functies van parken en speelpleinen. Via moestuinen, schooltuinen en generatietuinen maken mensen actief kennis met andere buurtbewoners.

5. Bied verkeerslessen aan

Voor het verbeteren en behouden van de mobiliteit van ouderen is aan te bevelen om een aanbod van verkeerslessen en -trainingen te ontwikkelen. Het doel is dat ouderen met meer zelfvertrouwen in het verkeer deelnemen, mobiel blijven en een kleinere kans lopen op verkeersongelukken. Natuurlijk moet tegelijk worden geïnvesteerd in fysieke maatregelen als zebrapaden of verkeerslichten die lang genoeg op groen staan.

6. Informeer en benader ouderen persoonlijk

Voor het informeren van ouderen over bovengenoemde activiteiten is een persoonlijke aanpak aan te bevelen. Zo kunnen ouderen direct vragen stellen. Ook kan een persoonlijke benadering een vertrouwensband creëren, wat de drempel verlaagt om aan de activiteiten mee te doen.

7. Stel wijkbeheerders aan

Voor deze persoonlijke benadering is een wijkbeheerder de ideale kandidaat, omdat hij of zij veel ouderen al kent en dicht bij de buurtbewoners staat. Aanbevolen is te investeren in wijkbeheerders die zichtbaar, herkenbaar en op vaste tijden in de wijk aanwezig zijn. Hun taak is buurtbewoners (aan) te spreken, in de wijk rond te lopen en bereikbaar te zijn voor eventuele problemen of vragen. Wijkbeheerders stimuleren zo de sociale controle in de wijk, waardoor het veiligheidsgevoel versterkt en ouderen minder schroom hebben om te bewegen in de openbare ruimte.

Aan de slag

Zelf aan de slag met het inrichten van een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen? Neem dan contact op met Mitchell Tollenaar (specialist ouderen) en Dianne Scholte (specialist beweegvriendelijke omgeving) van Kenniscentrum Sport & Bewegen.