De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) formuleerde duurzame ontwikkelingsdoelen die moeten leiden tot een aantoonbaar betere wereld in 2030. Sport en bewegen spelen daarin een belangrijke rol. In 2018 presenteerde ze het Global action plan on physical activity (GAPPA) 2018-2030. In oktober 2022 verscheen de eerste rapportage die duidelijk maakt dat dat overheden meer hun best moeten doen om veel meer mensen te laten voldoen aan beweegrichtlijnen.
Wat is de Wereldgezondheidsorganisatie?
De WHO is de internationale autoriteit op het gebied van gezondheid en maakt onderdeel uit van de organisatie van de Verenigde Naties. De WHO heeft als doel wereldwijde aspecten van de gezondheidszorg in kaart te brengen. Ze coördineert activiteiten die de gezondheid van de wereldbevolking bevorderen. Het hoofdkantoor van de WHO zit in Genève. Het regiokantoor voor Europa in Kopenhagen.
Uitkomsten rapportage GAPPA 2022
Uit dit Global Status Report on Physical Activity 2022 blijkt:
- Minder dan 50% van de landen heeft een nationaal beleid voor het bevorderen van bewegen, waarvan minder dan 40% operationeel is.
- Slechts 30% van de landen heeft nationale beweegrichtlijnen voor lichaamsbeweging voor alle leeftijdsgroepen.
- Terwijl bijna alle landen melding maken van een monitoringsysteem voor lichaamsbeweging bij volwassenen, monitort 75% van de landen de lichaamsbeweging bij kinderen en jongeren en monitort minder dan 30% de lichaamsbeweging bij kinderen jonger dan 5 jaar.
- Op beleidsterreinen die actief en duurzaam transport kunnen aanmoedigen, heeft iets meer dan 40% van de landen normen voor een beweegvriendelijke omgeving waarin lopen en fietsen veiliger wordt.
In 2010 presenteerde de WHO de Global recommendations on physical activity for health. Dit zijn richtlijnen over de duur, frequentie, intensiteit, type en totale hoeveelheid beweging die personen minimaal zouden moeten halen voor een goede gezondheid. Er zijn richtlijnen ontwikkeld voor kinderen tot 17 jaar, volwassenen tot 65 jaar en voor 65-plussers.
Sinds 2018 is er dus het globale actieplan, dat landen en organisaties een raamwerk geeft voor het bevorderen van lichaamsbeweging in allerlei sectoren. Van dit plan is ook een samenvatting gemaakt. Het actieplan is tot stand gekomen nadat wereldwijd tal van landelijke overheden en stakeholders zijn geconsulteerd. Nederlandse organisaties als Kenniscentrum Sport & Bewegen en het RIVM droegen hier ook aan bij.
Wat staat er in het GAPPA?
De WHO streeft ernaar dat in 2025 de inactiviteit op wereldniveau is gedaald met 10 procent en in 2030 zelfs met 15 procent. De missie van de WHO is een gezondere wereld, dankzij actievere mensen. GAPPA onderscheidt vier strategische domeinen met daarbij diverse acties:
1. Create active societies
- Zorg voor communicatie via campagnes, events en (sociale) media om het belang van bewegen te promoten.
- Gebruik sportieve, kunst- en gezondheidsevents om het belang van bewegen onder de aandacht te brengen en om sedentair gedrag tegen te gaan.
- Train professionals binnen en buiten de gezondheidssector (vervoer, ruimtelijke ordening, onderwijs, toerisme en recreatie) om kennis en vaardigheden over bewegen bij te brengen, zodat zij een rol kunnen spelen in een inclusieve samenleving.
- Zorg voor verkeersveiligheid en toegankelijkheid voor mensen van alle leeftijden, met of zonder beperking.
2. Create active environments
- Verbind ruimtelijke ordening en vervoer zodat buurten te voet, per fiets of rolstoel goed bereikt kunnen worden.
- Zorg voor toegang tot mooie, open groene ruimtes en sportaccommodaties voor iedereen.
- Versterk beleid en ontwerprichtlijnen voor allerlei (sport)voorzieningen.
3. Create active people
- Versterk bewegingsonderwijs en zorg voor positieve ervaringen en mogelijkheden voor kennismaking met sport en spel voor jongens en meisjes.
- Zorg voor goed getrainde professionals in eerste- en tweede lijn.
- Zorg voor betere kansen en programma’s om te sporten en bewegen in parken, werkplekken en recreatievoorzieningen.
- Zorg voor programma’s op maat voor ouderen.
- Zorg voor ontwikkeling en implementatie van programma’s voor groepen die het minst bewegen.
4. Create active systems
- Zorg op landelijk en regionaal, lokaal niveau voor goed leiderschap en coördinatie.
- Zorg voor goede monitoring.
- Zorg voor goed onderzoek en stimuleer de toepassing van digitale technologie.
- Zorg voor structurele financiering.
Toepassen van GAPPA
Om overheden te ondersteunen, ontwikkelde de WHO de tool ACTIVE voor het plannen, implementeren en evalueren van het actieplan.
GAPPA draagt ook bij aan duurzame ontwikkelingsdoelen
Naast allerlei gezondheidsvoordelen draagt lichaamsbeweging ook bij aan andere doelen, zoals minder milieubelasting, schonere lucht en minder files. Deze resultaten zijn ook van belang voor het bereiken van de zogenaamde Sustainable Development Goals (SDG’s) of Duurzame Ontwikkelingsdoelen 2030. Het Global action plan geeft ook aan welke 13 SDG’s door sport en bewegen worden bevorderd.
Wat zijn SDG’s?
De Sustainable Development Goals (SDG’s) zijn 17 duurzame ontwikkelingsdoelen. Ze zijn door de Verenigde Naties (VN) vastgesteld als de nieuwe mondiale duurzame ontwikkelingsagenda voor 2030. Sport en bewegen kunnen bijdragen aan deze doelen op het gebied van armoede, onderwijs, gelijkheid en klimaatverandering.
Wordt sport als middel op waarde geschat en goed toegepast? Dit vierluik laat zien hoe je als gemeente met lokaal sportbeleid aansluiting kunt vinden bij de ontwikkelingsdoelen.
Aanbevelingen van de WHO
Naast het GAPPA verscheen in 2016 bij de WHO het visiedocument Physical activity strategy for the WHO European Region 2016–2025. Het doet de volgende aanbevelingen aan de Europese overheden:
- Stimuleren van lichaamsbeweging en verminderen van sedentair gedrag.
- Stimuleren van een veilige en beweegvriendelijke omgeving.
- Bevorderen van gelijke kansen om te bewegen en sporten voor iedereen.
- Wegnemen van barrières om te bewegen.
In 2018 verscheen een voortgangsrapport over de implementatie van deze Europese strategienota. Het rapport signaleert dat er in drie jaar Europees gezien wel vooruitgang is geboekt als het gaat om nationale beleidsacties op intersectoraal niveau en in de sectoren gezondheidszorg en onderwijs. Maar er is geen vooruitgang geboekt als het gaat om de beweegcijfers van kinderen, adolescenten en achterstandsgroepen.
Cijfers per land
Wil je weten hoe het in de diverse Europese landen staat met zaken als beweegcijfers, beleidsdocumenten en intersectorale netwerken? Per land is door de verschillende EU HEPA Focal Points een factsheet ontwikkeld. Gebundeld zijn ze te vinden in: Physical activity factsheets for the 28 European Union member states of the WhO European region: overview (2018). Ook zijn per land aparte factsheets gemaakt. Die van Nederland vind je hier: Netherlands physical activity factsheet 2018.
Lees ook
- Kennisdossier beweegvriendelijke omgeving
- Database sport- en beweeginterventies
- Monitoring en evaluatiewijzer sport en bewegen
- Factsheet Feiten en cijfers over zitgedrag
- Tipsheet sport en bewegen in het basisonderwijs
- Inspiratiesheets 65+ in beweging
- Inspiratiegids voor een inclusieve beweegvriendelijke omgeving
- Whitepaper Jeugd die in armoede opgroeit
- Whitepaper Sport en bewegen voor mensen met een beperking
