Serie beleidsvoorbeelden urban sports
Dit artikel is onderdeel van drie praktijkvoorbeelden over het maken van beleid op gebied van urban sports.
- Fase 1: beleid bedenken in Dordrecht
- Fase 2: beleid verwezenlijken in Nijmegen
- Fase 3: beleid opvolgen in Groningen en Eindhoven
In de Kennisbank Sport en Bewegen vind je een uitgebreide beschrijving van deze praktijkvoorbeelden, in de publicatie Gemeenten maken werk van Urban Sports.
Hoe maak je urban sportsbeleid?
Urban sports is een bonte verzameling van activiteiten, die behoorlijk kan afwijken van wat binnen gemeenten traditioneel gezien onder ‘sportbeleid’ valt. Het is immers geen traditionele verenigingssport met een competitie. Maar eerder een samensmelting van sport en cultuur – wat bij veel gemeenten verschillende afdelingen en budgetten zijn. Ook staat de ‘do it yourself’ mentaliteit van urban sporters vaak haaks op de gereguleerde mentaliteit van de gemeente – waar veiligheid en regels gelden.
Deze spanningsvelden zorgen ervoor dat beleid voor urban sports niet altijd past ‘in de mal’ van het reguliere sportbeleid dat je als gemeente maakt. Dus hoe doe je dat dan wel? Dat laten we zien aan de hand van het Stappenplan Beweegvriendelijke Omgeving.
Beleid maken in 3 fases en 9 stappen
Het Stappenplan Beweegvriendelijke Omgeving is onze e-learning, waarin je 9 heldere stappen doorloopt om tot duurzaam beleid voor de beweegvriendelijke omgeving te komen. Het totale proces komt aan bod, van agendering tot het borgen van beleid. Elke stap wordt afgerond met tips en handreikingen.
- Fase 1: Bedenken (agenderen, visie vormen, analyseren en doelen stellen)
- Fase 2: Verwezenlijken (organiseren, planvormen en uitvoeren)
- Fase 3: Opvolgen (monitoren & evalueren en borgen & verankeren)
Urban sports in Nijmegen: inzet van een urban buurtsportcoach
De gemeente Nijmegen is een mooi voorbeeld van de tweede fase van beleidsvorming: de verwezenlijking van beleid. Je leest hoe Nijmegen – na het initiële bedenken van beleid – aan de slag ging met de verwezenlijking ervan. Daarbij gaat het om organiseren, planvorming en uitvoering.
Het sportbeleid van Nijmegen (2022) kent een bijzondere focus. Namelijk: wat is er nodig om de ‘urban culture’ verder te ontwikkelen en te faciliteren? De gemeente pakte deze ambitie op, samen met de vertegenwoordigers van die urban culture in de stad. En vanuit deze focus worden – naast sport en bewegen – ook de sectoren gezondheid en kunst & cultuur nadrukkelijk betrokken. Nijmegen liet bovendien niet alleen de urban sports – skaten, 3×3 basketbal en freerunning – onderzoeken, maar ook de urban arts, zoals graffiti en ‘spoken word’.
Stap 5: Organiseren
Uit het onderzoek van LINES by CityLegends bleek dat er in Nijmegen al diverse kartrekkers zijn voor de verschillende urban disciplines. Een van die kartrekkers is Daryl Then, die zelf uit de breakdance en freestyle basketbal scene komt. Daryl kreeg van de gemeente een stadsbrede rol als urban buurtsportcoach. Dankzij zijn achtergrond en netwerk in de urban scene, gaat hij makkelijk verbindingen aan met de kartrekkers van andere urban sporten in de stad.
Deze Nijmeegse kartrekkers bestaan uit ondernemers, stichtingen en enthousiastelingen die het beste willen voor hun discipline. Samen vormen ze het collectief ‘Urban Street Culture (USC)’. Dit collectief formuleerde een visie en kijkt naar mogelijkheden en kansen voor urban sport en cultuur in Nijmegen. Zo realiseert de gemeente de planvorming voor urban sport dus bottom-up. En wordt er vanuit verschillende niveaus gekeken naar – en gewerkt aan – meer urban sports en cultuur in de stad.
Om te zorgen dat de beleidsmedewerkers van de gemeente bekend zijn met wat de scene doet en wenst, nodigt Daryl de beleidsmedewerkers uit om het zelf te komen beleven. In deze sessies deelt de urban buurtsportcoach zijn kennis en brengt hij beleidsmedewerkers in contact met de scene om ze na te laten denken over urban beleid. Wat is nou het verschil tussen freerun en parkour bijvoorbeeld? En hoe kan de gemeente aan de behoeften van de scene voldoen?
Stap 6: Planvorming
De sessies met de kartrekkers en de gemeente leveren een hoop wensen op voor locaties en activiteitenaanbod. De gemeente neemt deze wensen mee bij de planvorming van het nieuwe uitvoeringskader Bewegen, Ontmoeten, Spelen en Sporten (BOSS). De urban buurtsportcoach zorgt ervoor dat ook het culturele aspect van urban wordt meegenomen in de plannen.
Marieke van Kan (projectleider BOSS) is bezig met het opstellen van dit uitvoeringskader BOSS en benadrukt het belang van een goede spreiding van urban voorzieningen. “De urban sporters weten hun weg in de stad wel te vinden. In overleg met hen brengen we variatie aan in het aanbod in de stadsdelen, zodat er voor alle disciplines uiteindelijk voldoende voorzieningen zijn. We kijken naar de kansen die de openbare ruimte biedt. Zo kan op straatniveau een stoepje al interessant zijn voor een beginnende skateboarder. En straatmeubilair als een bankje of een trap, kan al kansen bieden voor freerunning.”
Een inrichting in de buitenruimte voor valpreventie van senioren kan tevens een mooie spot zijn voor parkour. We betrekken urban sporters steeds meer bij de stedelijke ontwikkelingen. Zo inspireren ze de ontwerpers om de buitenruimte zo in te richten dat (urban) sporters er uit de voeten kunnen met hun tricks en skills.
Naast de hardware investeert Nijmegen ook in software zoals kennismakingsactiviteiten, begeleiding en voorlichting. De kartrekkers hebben hun eigen urban aanbod, maar denken mee over hoe Nijmegen urban breder kan organiseren. Bijvoorbeeld op het gebied van educatie, talentontwikkeling en welzijn.
Stap 7: Uitvoeren
Niet alleen het brainstormen over, maar ook het verwezenlijken van urban sport- en cultuurfaciliteiten gaat in Nijmegen in nauwe samenwerking met de community. Marieke: “Dat proces is tijdrovend maar enorm belangrijk, omdat we iedereen willen meenemen in het invullen van de openbare ruimte. Naast de urban scene zijn dat ook omwonenden, omliggende ondernemers en andere belanghebbenden. Bewoners en gebruikers hebben soms tegengestelde belangen, maar door te praten komen er mooie oplossingen tot stand.”
Dat geldt voor het realiseren van grotere faciliteiten, maar juist ook voor kleinere objecten in de stad. “Niet iedereen wil een skatebaar stoeprandje voor de deur. De community zorgt ook zelf actief voor draagvlak bij de buurt. Door bijvoorbeeld met omwonenden te bespreken hoe het wél gemoedelijk kan. Het is mooi om de community uit te dagen om omwonenden – in het bijzonder kinderen en jeugd – te prikkelen met hun sport. Met bijvoorbeeld shows en educatie, maar vooral door het gesprek met elkaar aan te gaan.”
Gezamenlijk urban subsidiepotje
Wat betreft de financiële middelen voor uitvoering: Nijmegen is per 1 mei 2023 een pilot gestart met een subsidie urban sport & cultuur. Aangezien urban domeinoverstijgend is, dragen meerdere domeinen bij aan dit potje. “Dat was wel even zoeken”, vertelt Evelien Peetsold (adviseur vastgoed, sport en accommodaties Nijmegen). “De verschillende domeinen hebben verschillende doelen. Daar moet je elkaar wel in vinden.” Ook de kartrekkers van USC hebben zich ingespannen voor aanvullende financiering, vertelt Evelien. “Zij hebben een groot hart voor jongeren en voor hun discipline. Daar moeten we als gemeente blij mee zijn. Dat zij er zijn en dat zij dit gewoon doen. Als we hen krachtiger kunnen maken, dan doe je heel wat moois voor de stad.”
Recent werden in Nijmegen twee pumptracks gerealiseerd: een in stadsdeel Lindenholt en een onder de stadsbrug de Oversteek vlak bij skatepark Waalhalla. Ook is er een 3×3 court in Dukenburg aangelegd. Deze nieuwe voorzieningen zijn ook te gebruiken voor sporters met een beperking. Voor de toekomst zijn er ideeën om een groot skatepark te realiseren bij de Goffert.
Tips uit Nijmegen
- Maak beleidsmedewerkers bekend met urban.
- Neem het culturele aspect van urban mee in de planvorming.
- Wees je ervan bewust dat urban gaat om verschillende disciplines met verschillende behoeftes.
- Realiseer de planvorming bottom-up, dan heb je de meeste impact.
Aanbevelingen voor inrichting
- Voorkom eenzijdig aanbod bij inrichting urban sportsplekken, denk breder dan alleen rollersporten (BMX, step, skaten, inlinen) en calistenics.
- Denk bij inrichten van urban sportsplekken ook aan meiden (bijvoorbeeld dansen in de openbare ruimte) zoals een openbaar toilet en zichtlijnen op wie er het park binnenkomt.
- Zorg dat de urban sportlocatie sociaal veilig is. Dat kan door veel reuring te creëren met evenementen, maar ook zorgen dat meerdere doelgroepen van dezelfde locatie gebruik maken of door toezicht of handhaving.
- Houd ook rekening met mensen met beperking (bijvoorbeeld met een inclusieve beweegvriendelijke omgeving) en zorg voor goede toegankelijkheid. Zorg dat een centrale urban sportlocatie in de wijk goed en veilig bereikbaar is.
- Overweeg elementen als een overkapping voor schuilen tegen regen, een watertappunt, een hangplek en een openbaar toilet.
- Denk niet alleen aan het realiseren van centrale urban sportslocaties maar ook aan speelaanleidingen in de buurt, uitdagend straatmeubilair en verwijder niet alle stoepen want op deze plekken doen urban sporters hun eerste ervaringen op.
