Urban sports is steeds prominenter in sportbeleid Gouda

Context

Gouda is een compacte stad die behoorlijk volgebouwd is. Ondanks de 75.000 inwoners fiets je in een kwartier van de ene naar de andere kant van de stad. Dat betekent dat het lastig is om een nieuwe plek te vinden die je kunt inrichten voor een specifiek doel, zoals urban sports. Gouda krijgt al een aantal jaren verzoeken op het gebied van freerun, calisthenics, skaten, 3×3 basketbal. Inwoners, vooral jongeren, vragen of de gemeente niet ergens zoiets zou kunnen realiseren. Behalve gebrek aan ruimte was er geen potje om dit soort voorzieningen te realiseren. Ook zijn er vele andere belangen die de gemeente moet dienen. Want Gouda heeft dan misschien de omvang van een dorp, tegelijkertijd heeft het te maken met alle stedelijke problematieken en kansen.

Agenderen

Leon Janssen Lok is senior beleidsadviseur sport in Gouda en houdt zich bezig met zowel de sociaal-maatschappelijke-, de ruimtelijke- als de vastgoedkant van de sport. Hij is al een tijdje bezig om meer aandacht voor urban sports in het beleid te krijgen, maar ondervindt heel wat weerstand: “Waarom moeten we daarin investeren? Deze doelgroep is toch juist ongeorganiseerd? We hebben toch al een skateparkje? Freerunnen is toch bij uitstek geschikt om in de bestaande openbare ruimte te doen? Calisthenics, wie gaat dat nou doen?” Heel wat hobbels om te nemen en dus is hij begonnen met het kenbaar maken van het belang van sporten in de openbare ruimte in het algemeen en urban sports in het bijzonder. Daarbij verwijst hij naar de ontwikkeling in de grote steden en de Randstad en naar het toenemende aantal verzoeken vanuit de stad om urban voorzieningen.

In de sportbeleidsnota van 2017 stond al een paragraaf over het belang van een beweegvriendelijke omgeving en sporten in de openbare ruimte was ook opgenomen in het Sportakkoord van einde 2019. Dat gaf uiteindelijk de mogelijkheid om urban sports een plekje te geven in de gemeentelijke sportaccommodatienota (einde 2021) en in het nieuwe bestuursakkoord Geef Gouda Door (voorjaar 2022). Bij deze laatste stap was de invoering van de Omgevingswet van groot belang, want daarin zijn (1) een gezonde leefomgeving en (2) het betrekken van inwoners bij het inrichten van de openbare ruimte belangrijke aspecten. Met het Bestuursakkoord kwam er zowel eenmalig als (een wat kleiner bedrag) structureel budget beschikbaar om te investeren in een beweegvriendelijke omgeving. Dat bleek een uitstekende voedingsbodem voor wat eerste zichtbare concrete acties en om urban sports een prominente plek in het sportbeleid te geven.

Betrokkenheid creëren

“Dat er iets op papier staat is één, maar als je wilt dat het onderwerp meer gaat leven, moet je in gesprek gaan, met voor- en tegenstanders, en wil je cijfers laten zien”, zegt Janssen Lok. Vanuit het Sportakkoord heeft City Legends een onderzoek laten doen naar de aanwezigheid van en de behoefte aan urban sports in Gouda: de Urban City Scan. De resultaten hebben ze in het voorjaar van 2022 gepresenteerd aan diverse mensen van het sportbedrijf SPORT•GOUDA en gemeentelijke afdelingen als cultuur, onderwijs en ruimtelijk beleid. Bij sommige collega’s was er wat scepsis.

Volgens Janssen Lok is dat begrijpelijk. “Want het is een doelgroep waar de gemeente niet dagelijks contact mee heeft”, zegt hij. “Het gaat om jongeren die over het algemeen niet in de problemen zitten, die hun eigen weg kiezen en die weten wat ze willen. Maar andersom geldt ook dat deze jongeren meestal niet weten hoe ze in contact kunnen komen met de gemeente, welke wegen ze kunnen bewandelen om iets aan te kaarten of iets voor elkaar te krijgen. Een conclusie uit het onderzoek luidde: er zijn in Gouda meer urban sporters dan bijvoorbeeld hockeyers. Dat realiseert bijna niemand zich, maar dat is dus wel de realiteit.”

Na de zomervakantie van 2022 maakte Janssen Lok met collega’s van speelplekkenbeleid en beheer openbare ruimte een rondje door de stad. Dit was goed voor het creëren van draagvlak. “Alleen al het feit dat je met elkaar op pad bent, maakt dat je elkaar beter leert kennen, beter weet waar de anderen mee bezig zijn en wat zij belangrijk vinden. Dat heeft ervoor gezorgd dat we voortaan elke zes weken met elkaar om de tafel zitten om lopende zaken op het gebied van speelplekken te bespreken. Als er plekken zijn waar iets moet gebeuren, kijken we of we daar een sportieve upgrade kunnen doen, en verrassend vaak zijn daar prima mogelijkheden voor. Dat we in 2023 door Jantje Beton werden uitgeroepen tot Meest speelvriendelijke gemeente van Nederland, gaf natuurlijk ook een boost aan onze ambities om sporten in de openbare ruimte op de agenda te krijgen.”

In de zomer van 2023 organiseerde Janssen Lok een bijeenkomst over ‘urban’ samen met vertegenwoordigers van gro-up jongerenwerk, Brede School Gouda, De Goudse Schouwburg, SPORT•GOUDA, de hiphopscene, de freerun- en skateboardcommunity en enkele externe experts. “De jongeren waarderen dat de gemeente aandacht heeft voor hun leefstijl en hun wensen. Een uitkomst was ook dat jongeren een centrale plek in Gouda missen waar urban sports kunnen worden beoefend, een plek voor street art, muziek maken, dans en andere creatieve uitingsvormen.”

Nieuwe sportvisie en Leefstijlakkoord

Zo langzamerhand begint ‘urban’ dus een vaste plek in het beleid te krijgen in Gouda. Er was geen uitgestippeld actieplan of een opdracht van een wethouder maar het ging allemaal ad hoc en organisch. Janssen Lok heeft kansen opgepakt die zich voordeden en in de nieuwe sportvisie Met Verenigde Krachten heeft urban sports een eigen plekje gekregen, net zoals in het Gouds Leefstijlakkoord. Er wordt een duidelijke link met cultuur gemaakt. Om ‘urban’ in Gouda een vaste plaats te geven, wordt binnenkort bij SPORT•GOUDA een urban buurtsportcoach aangesteld als vast aanspreekpunt. Deze spant zich in om de verschillende urban beoefenaars regelmatig samen te brengen voor inspiratie- en kennissessies.

“De taak van deze buurtsportcoach ligt enerzijds in het mogelijk maken van evenementen, anderzijds op het gebied van samenwerken en het verkleinen van de kloof die urban sporters voelen tot een overheidsinstantie als de gemeente. Om urban meer op de kaart te zetten in Gouda komt er een jaarlijks terugkerend evenement waar zowel cultuur als bewegen een plek krijgt. Daarnaast kijken we of we vouchers kunnen uitgeven waarmee de scene zelf initiatieven kan starten.”

Mooie voorzieningen in aantocht

Er wordt hard gewerkt aan het realiseren van voorzieningen in de openbare ruimte. Vanwege de beperking van beschikbare ruimte wordt in samenwerking met SPORT•GOUDA en met de collega’s van openbare ruimte en spelen ingezet op het upgraden van bestaande plekken. Dat heeft inmiddels geleid tot:

• Vergevorderde plannen voor de upgrade van een bestaand skatepark 
• Toevoeging van een calisthenics toestel bij het aan te leggen Cruyff Court
• Het aanleggen van een Skills Garden in 2025 in de buitenruimte van een te bouwen integraal kindcentrum
• De aanleg van QR beweegroutes
• Het sportief upgraden van diverse speelplekken door ze te voorzien van kracht- en conditie-elementen
• Het voornemen tot de bouw van een freerunparcours
• Het plaatsen van een Gymboxx (tot buitensportschool verbouwde zeecontainers) bij het AZC door een ondernemer uit Gouda

Naast deze gemeentelijke inspanningen heeft een Goudse freerunner/ondernemer zijn eigen freerunhal gerealiseerd om aan kinderen les te gaan geven. Een prachtige voorziening voor Gouda. 

Tips voor gemeenten

1. Win informatie en kennis in bij collega beleidsambtenaren uit andere gemeenten of bij bijeenkomsten van bijvoorbeeld het Mulier Instituut en Kenniscentrum Sport & Bewegen. Dan hoor je interessante dingen en je ontmoet mensen van andere gemeenten. 
2. Houd regelmatig contact met vertegenwoordigers van de urban scene. Dat is echt een succesfactor. 
3. Start met kleine succesjes boeken om je trackrecord langzaam op te bouwen. Zoek naar speelruimte in je budgetten en zoek vooral naar andere budgetten binnen de organisatie en daarbuiten (fondsen, lokale ondernemers).
4. Benoem in het gemeentehuis een projectleider die de lead neemt. Er komt zoveel kijken bij het realiseren van voorzieningen in de openbare ruimte: participatie, ontwerp, bestemmingsplannen, beheertechnische zaken, andere ruimtelijke ontwikkelingen in het beoogde gebied, etcetera.
5. Investeer letterlijk en figuurlijk in urban sports als zo’n groep in jouw gemeente van een serieuze omvang is en leg dit vast in zoveel mogelijk beleidsdocumenten. 
6. Zorg dat in de gemeente niet alleen de beleidsadviseur sport verantwoordelijk is voor urban sports & culture, regel ook een aanspreekpunt binnen het sportbedrijf (bijvoorbeeld een urban buurtsportcoach). 
7. Betrek jongeren bij locatiekeuzes en het ontwerpen. Ze hebben specifieke ideeën en behoeften. Janssen Lok: “Zomaar ergens iets neerzetten, is echt weggegooid geld.”
8. Houd contact met de mensen die willen ondernemen in de gemeente.