Tijdelijk Urban Sport Park naast Utrecht CS brengt leven in de brouwerij

De tijdelijke skatebaan kun je niet over het hoofd zien als je aan de Jaarbeurszijde het Centraal Station van Utrecht uit loopt. Luc Mes is projectmanager bij de gemeente van het tijdelijke Urban Sport Park, dat samen met collega’s van sport, het wijkbureau en met steun van ondernemers uit het stationsgebied is gerealiseerd. “In de toekomst moet het gebied een mix van leven, werken en wonen vormen”, legt Mes uit. “Het stationsgebied ontwikkelt zich; in de toekomst zorgt de mix van functies rondom het Jaarbeursplein voor een levendig straatleven. Het Urban Sport Park in het stationsgebied preludeert hierop door nu al levendigheid in het gebied toe te voegen en invulling te geven aan de ambities voor gezond en duurzaam stedelijk leven.”

Hoe ontstond dit idee?

“Het opheffen van de tijdelijke bushaltes op het Jaarbeursplein, de sluiting van skatepark De Yard (op een steenworp afstand van Utrecht Centraal) en de wens voor een tijdelijke invulling, passend bij de toekomst van het gebied, vielen samen. In gesprek met collega’s ontstond het idee voor een meer urban invulling, aansluitend bij wat er nu al in het stationsgebied gebeurt. Er zijn namelijk al veel sporters die hier gebruikmaken van de openbare ruimte voor urban sporten zoals bootcamp en skaten. Zo ontstond uiteindelijk het idee voor een tijdelijk skate- en sportpark, waarbij het uitgangspunt werd zo veel mogelijk skate-elementen van De Yard opnieuw te gebruiken en te combineren met andere sportvoorzieningen, die later ook weer een nieuwe plek kunnen krijgen in Utrecht.”

Urban Sport: Heb je contact met deze groep?

“We zijn op verschillende plekken met urban sporters in gesprek gegaan, fysiek en door whatsappgroepen waar de gemeente in zit. Ook ontvingen we van twee meiden van een basisschool een brief naar aanleiding van het sluiten van De Yard. Zij vroegen de gemeente om te zoeken naar een nieuwe locatie aan de westzijde van Utrecht.

“De gemeente faciliteert sporters om meer gebruik te maken van de bestaande openbare ruimte”

Tegelijkertijd zijn deze sporters anders georganiseerd, informeler dan de meeste sporters, en daar moet je als gemeente op ingaan door direct contact te zoeken. Het is een doelgroep zonder vaste routines, die al gebruikmaakt van de openbare ruimte in de stad en bovendien verschillende behoeftes heeft. Met de tijdelijke invulling in het stationsgebied richten we ons, na consultatie van diverse sporters, op de zogenoemde ‘streetskaters’, freerunners en bootcampers. Zij gebruiken gangbaar stedelijk meubilair als het trottoir, verhoginkjes, rails en bankjes om te skaten of muurtjes om tegenop te klimmen. De diverse elementen lenen zich ook voor hardlopers die op hun rondje ook wat oefeningen willen doen. De combinatie van verschillende sporten voor diverse leeftijdsgroepen maakt dat we verwachten dat het gebied op meer tijdstippen levendig is.”

Ruimte voor urban sport in de stad is toch extreem lastig?

“Het gebied straalt door sport in deze openbare ruimte gezond en duurzaam stedelijk leven uit. Steden worden compacter en verdichten voornamelijk om het groen buiten de bebouwde kernen te beschermen en te behouden. In steden waar wonen, werken en recreëren in het centrum van de stad gebeurt lijkt er, althans: dat is mijn visie, steeds minder ruimte voor dergelijke grootschalige sportvoorzieningen. Door deze keuzes krijgen (urban) sporten het steeds moeilijker om een plaats in het centrum van een stad te verwerven. Een mogelijkheid is daarom om bij de ontwikkeling van gebieden rekening te houden met de toenemende belangstelling voor deze sporten of, zoals we nu in Utrecht proberen, materialen te hergebruiken en flexibel in te zetten. De sportcontainer die we nu op het Jaarbeursplein plaatsen kan daarna verplaatst worden naar een andere wijk, zoals Overvecht, Kanaleneiland of Leidsche Rijn, terwijl de skatebaan naar weer een andere wijk gaat. Hergebruik is de bedoeling. De komende tijd moeten we met elkaar bekijken waar deze elementen gaan landen en waar de behoeften van de gebruikers liggen.

Deze tijdelijke plek is bijzonder, net zoals skatepark De Yard, zo midden in het hart van de stad. De gemeente faciliteert sporters om meer gebruik te maken van de bestaande openbare ruimte. Zoals de hardlopers in Utrecht een rondje singel of een rondje stadseiland lopen, kunnen skaters nu ook in het stationsgebied, het Griftpark en Leidsche Rijn terecht. Nu zien we een toename in de populariteit van urban sport. Zo is skateboarden uitgeroepen tot olympische sport voor de Spelen in Tokyo 2020. Deze Olympische Spelen dragen mogelijk bij aan een verhoogde populariteit van het skaten. Dit is een ontwikkeling die we nu zien, maar deze kan over tien jaar anders zijn. Daarom is de flexibiliteit ook zo belangrijk.”

Hoe hebben jullie ingespeeld op de behoefte van de gebruikers?

“Vanuit de gemeente hebben we bijvoorbeeld contact met de verschillende skate communities, maar ook SkateOn, dat de skatevoorziening realiseert, heeft contact met diverse skaters. Via het ontwerpprogramma SketchUp en via whatsapp zijn skaters intensief betrokken geweest bij het ontwerp van de skatevoorziening. Later zijn ook de freerunners op deze manier betrokken en bij SkateOn hebben ze zelf verschillende materialen op stroefheid getest. Door de toekomstige gebruikers ook zelf inzet te laten leveren, ontstaat er direct een gevoel van eigenaarschap en verbinding met de toekomstige plek. Voor de komende periode is het afwachten wat het resultaat hiervan gaat zijn.”

Is er toezicht om vernielingen en ongelukken te voorkomen?

“Ik ga uit van positief gebruik; laten we ons focussen op de 99,9 procent die op de juiste manier gebruikmaakt van de voorzieningen en tegelijkertijd rekening houden met wat er eventueel storend of ongewenst is. Zo zitten er in het ontwerp nauwelijks hoogteverschillen of dode hoeken, om te voorkomen dat er plekken ‘uit het zicht’ ontstaan. Dit helpt de kans op overlast te beperken, omdat de gebruikers goed zichtbaar zijn en zichtlijnen niet worden geblokkeerd. Ook hebben we voor voldoende verlichting gezorgd en is er een taxistandplaats naast de voorziening, wat belangrijk is voor de veiligheid. Je kunt met het ontwerp niet alle risico’s afdekken, maar wel nadenken over wat er kan gebeuren. Zo leggen we graszoden aan en hanteren we een veiligheidszone van twee meter rondom de skatevoorziening, maar dat kan niet voorkomen dat er blessures ontstaan tijdens het sporten.

We blijven deze twee jaar met de skaters in gesprek over hoe zij het park beleven. Ook in het vervolg blijven zij betrokken. Daarom zal er prominent een e-mailadres op de locatie zichtbaar zijn voor suggesties en tips voor locaties waar we de elementen kunnen hergebruiken.”

“We blijven deze twee jaar met de skaters in gesprek over hoe zij het park beleven”

Wat kost zoiets?

“Dat is afhankelijk van de plek waar je een dergelijke tijdelijke invulling wilt realiseren en de materialen die je kunt hergebruiken. In dit geval konden we meeliften op werkzaamheden die toch al moesten gebeuren, en konden veel materialen al geplaatst worden omdat ze in de opslag lagen en daarmee al gefinancierd waren vanuit bestaande projecten. Vanwege het tijdelijke karakter hebben we geïnvesteerd in het versnellen van een aantal aspecten, bijvoorbeeld door graszoden te leggen in plaats van gras te zaaien.

“Vanwege de combinatie van verschillende sporten verwachten we dat het gebied op meer tijdstippen levendig is”

We willen dat sporters zo lang mogelijk gebruik kunnen maken van deze voorziening, in ieder geval tot de bouw van het Jaarbeurspleingebouw in 2021 start. De sportcontainer met bootcampelementen is een investering. De gemeenteraad had eerder gevraagd om te verkennen of dergelijke voorzieningen een aanwinst zijn voor Utrecht. We gaan dat nu ondervinden naast het Jaarbeursplein.”

Dit artikel verscheen in augustus 2019 in Sport Bestuur & Management