De beleidsnota ‘Samen in Beweging’ straalt overzicht uit, de zaken lijken prima op orde. Wat is de kracht van het sportbeleid? Hans Galgenbeld licht toe: “Ons beleid is recht toe, recht aan. We zijn duidelijk in wat we wel en niet doen en kunnen en leggen dat vast in een jaarlijks werkplan. We gaan niet door met dingen waar we niet goed in zijn of die niet succesvol blijken. Dat communiceren we duidelijk door ook letterlijk zichtbaar te maken wat we niet doen.”
“Ons beleid is recht toe, recht aan”
In de beleidsnota worden enkele initiatieven toegelicht die voortkomen uit de gemaakte beleidskeuzes, maar er gebeurt meer dan dat. In Hellendoorn worden nieuwe initiatieven omarmd, mits passend bij de beleidskeuzes. Dat betekent ook dat als een initiatief dat kansrijk is toch niet goed van de grond komt, de gemeente helpt. “In dat geval zet de gemeente het initiatief (mede) op en zorgt ervoor dat het een structurele plek krijgt en vervolgens wordt overgenomen door een andere partij.”
Sport en bewegen als doel én middel
Er wordt steeds vaker over sport en bewegen als middel gesproken. Ook in Hellendoorn is dit de rode draad in het beleid. Toch heeft de gemeente heel bewust gekozen voor het opstellen van een ‘eigen’ sport- en beweegnota. Volgens Hans is het belangrijk dat je niet alleen focust op sport en bewegen als middel. “Sport en Bewegen is ook nog steeds een doel op zich. Integraal werken is erg belangrijk en sport en bewegen is absoluut van waarde voor andere beleidssectoren maar het overeind houden van het ‘zelfstandige’ sport- en beweegbeleid is daarbij wel een voorwaarde. Sport en bewegen moet naar mijn idee echt een zelfstandig thema zijn en niet alleen een mogelijke aanvulling op andere beleidsterreinen. Het risico van versnippering en onvoldoende benutten van de meerwaarde van sport en bewegen is dan te groot.”
Deze opvatting is terug te zien in de manier waarop sport en bewegen een plek krijgt in de interne organisatie. Er is een zelfstandig team sport en bewegen, dat onderdeel uitmaakt van cluster Samenleving. In dit team is alles dat over sport en bewegen gaat ondergebracht. Ook alles rondom beheer van accommodaties heeft hier een plek. Tegelijkertijd weet de ‘harde kant’ binnen de gemeente het team goed te vinden en is de samenwerking goed. Een voorbeeld daarvan is de Omgevingswet. “Je moet van elkaar weten welke kansen en beperkingen er zijn op dit vlak. Het is dus van belang nu al een signaal af te geven vanuit sport- en bewegen om in beeld te komen en te blijven.”
Structurele inzet op de verbinding
René Nijhof is sinds nog niet al te lange tijd als coördinator Sport en Bewegen onderdeel van het team sport en bewegen. Zijn taak ligt nadrukkelijk op het leggen van de verbinding tussen sport en bewegen en andere beleidsterreinen. Voordat René in dienst kwam, werd sport en bewegen ook al succesvol ingezet als middel. Hans licht toe waarom René is toegevoegd aan het team. “Via een intern onderzoek kwam aan het licht dat de structurele verbinding niet gemaakt werd. Ad hoc gebeurde er veel maar om sport en bewegen als vanzelfsprekend te koppelen aan andere beleidsterreinen was meer nodig. De inzet die nodig was om eraan te blijven trekken, kon door het team niet meer geleverd worden. Ik kwam als teamhoofd nauwelijks meer aan andere taken toe. Gelukkig hebben we de ruimte gekregen om René aan te stellen. De bedoeling is dat hij ervoor gaat zorgen dat sport en bewegen als integraal middel gezien en gebruikt gaat worden. Uiteraard met als doel om inhoud te verbinden en capaciteit en financiële middelen efficiënter en effectiever in te zetten.”
René zelf was direct enthousiast over de nieuwe vacature die werd uitgezet. Hij zag een kans om zowel met sportstimulering als beleid aan de slag te gaan. René: “Omdat de functie nieuw is krijg ik de kans de dingen op mijn eigen manier te doen. Dat wordt ook gestimuleerd. Ik heb veel vrijheid en authenticiteit is erg belangrijk. Dat zit ook erg in de cultuur van de organisatie. Wat helpt is dat de mensen die hier werken binding hebben met de gemeente. Veel mensen hebben ook een link met het lokale sport- en beweegaanbod.”
Positionering sport en bewegen
René is overtuigd van de mogelijkheden die sport en bewegen biedt voor andere sectoren. Hij ziet nu al resultaten van zijn werk, intern zoeken mensen hem al op en weten ze waarvoor ze bij hem moeten zijn. Wat enorm helpt en volgens René een goede aanpak is, is de positionering van sport en bewegen in de organisatie. Dat er een team sport en bewegen bestaat en er een nota sport en bewegen is ziet hij als een goede basis. “Het team sport en bewegen is heel zichtbaar in de organisatie. De structuren daar omheen zijn ook goed. Zo is er een Schoolsportcommissie waarin structureel wordt afgestemd met het onderwijs over sport- en beweegaanbod voor de scholen. Ook zijn er intern redacties, bijeenkomsten met medewerkers vanuit verschillende beleidsterreinen, geclusterd rondom een thema, bijvoorbeeld jeugd, welzijn, gezondheid en onderwijs. Hier worden ideeën geagendeerd, er wordt geleerd van elkaar en elkaars kennis wordt benut. En initiatieven die worden opgezet zijn nooit incidenteel. Borging is altijd belangrijk.”
Hans voegt toe dat er daarnaast een Bestuurscommissie Lichamelijke Opvoeding en Sport (BLOS), bestaande uit zeven vertegenwoordigers uit de lokale gemeenschap, al sinds 1972 actief is. Voorzitter van de commissie is de wethouder belast met de portefeuille Sport en Bewegen. De commissie heeft alle bevoegdheden van het college van B&W op het beleidsterrein sport en bewegen. Er is dus al ruim 45 jaar sprake van burgerparticipatie op bestuurlijk niveau met betrekking tot de invulling van sport en bewegen en dat heeft tot op heden erg goed gewerkt. De titel Sportgemeente van het Jaar is ook daar een bevestiging van.
“Zeg niet dat iedereen met jou mee moet doen, maar geef aan dat je met anderen mee wilt doen”
De sport- en beweeg sector is overtuigd van de meerwaarde van sport en bewegen maar hoe overtuig je andere sectoren hiervan? Veel gemeenten geven aan dat het maken van de verbinding lastig is. Hans: “Laat aan de voorkant zien wat sport en bewegen is. Zet het neer als iets dat geen keuze is maar beschouw het als iets dat je simpelweg moet willen inzetten. Laat sport en bewegen niet overal een beetje van zijn maar zorg dat je er niet omheen kunt. Zeg niet dat iedereen met jou mee moet doen maar geef aan dat je met anderen mee wilt doen.” René: “Kom snel in actie en praat niet te lang. Meedenken en meehelpen is belangrijk. Heb een open houding en toon lef en creativiteit. En heel erg belangrijk: ken je netwerk! Tegelijkertijd moet je ook duidelijk zijn over de grenzen van sport en bewegen. Uiteindelijk lost sport en bewegen natuurlijk niet alles op.” Beiden zijn het erover eens dat zij en hun collega’s er niet voor zichzelf zitten, maar voor de samenleving.
Kwaliteit van sport en bewegen
Nog even naar de inhoud van jullie nota. Het percentage mensen dat regelmatig deelneemt aan sport ligt hoger dan gemiddeld in Nederland, zowel voor jeugd als volwassenen. Daagt dat nog uit? René: “Natuurlijk! Het aantal inwoners dat sport is interessant, maar minstens zo belangrijk is de kwaliteit van sport en bewegen. En daar valt echt nog wel wat te verbeteren. Daarom willen we verenigingen naar een nog hoger niveau tillen. Enerzijds helpen we ze door sterker te worden, anderzijds helpen we ze de kwaliteit van hun sport- en beweegaanbod te verbeteren. Verenigingen en de gemeente is wij. Je doet het samen.” Hans vult aan: “Ook al heb je geen ambities omdat je het goed doet, sport verandert en je hebt te maken met trends en ontwikkelingen. Je moet dus meebewegen en je beleid daarop bijstellen.”
“De kwaliteit van sport en bewegen is minstens zo belang als de kwantiteit”
Wat zijn nog uitdagingen voor de sportgemeente van het jaar 2016?
In de beleidsnota sport en bewegen is te lezen dat uitdaging in de gemeente vooral zit in het bevorderen van een gezonde leefstijl. Dat is bij uitstek een kans om de verbinding met andere beleidsterreinen te maken. De gemeente Hellendoorn wil daar de komende tijd meer op inzetten. De gezonde leefstijl moet een meer prominente plek krijgen. Er is een begin gemaakt met het rookbeleid. Hierin gaat de gemeente vrij ver, onder andere door de intentie uit te spreken dat sportparken binnen twee jaar helemaal rookvrij moeten zijn. Een uitdaging! Maar ook bijvoorbeeld gezonde voeding en voldoende water drinken moeten meer aandacht krijgen. Hier liggen zeker kansen volgens Hans en René.
Wat doet de gemeente Hellendoorn anders dan andere gemeenten? Hans: “We weten niet wat we anders doen omdat we natuurlijk niet weten hoe andere gemeenten het doen. We weten wel wat we bereiken door onze aanpak. We zijn dan ook heel blij met de titel ‘Sportgemeente van het jaar 2016’ omdat dit het resultaat is van een onafhankelijke toets door externe deskundigen over hoe de gemeente Hellendoorn het doet. Dat is voor ons belangrijk.”
“We weten niet wat we anders doen dan anderen, we weten wel wat we goed doen”
Zou de functie van René als verbinder tussen sport en bewegen en andere sectoren op enig moment overbodig kunnen zijn? Hans: “Sport en bewegen is in ontwikkeling en staat niet stil, dus het zal altijd nodig zijn. Na twee jaar stoppen betekent niet dat het is ingebed. Mensen veranderen van werkplek, het accent van andere sectoren ligt niet op voorhand bij sport en bewegen. De meerwaarde van sport en bewegen moet wat mij betreft dan ook blijvend zichtbaar gemaakt worden.”
Succesvol praktijkvoorbeeld
Een project dat het integrale beleid belichaamt is Sporten ‘t werkt! Een initiatief vanuit team Sport en team Werk en Zorg waar in eerste instantie mensen met afstand tot de arbeidsmarkt wekelijks bij elkaar kwamen om te sporten onder leiding van een ervaren trainer met kennis van de doelgroep. Een structurele plek in de week die op meerdere vlakken positief effect had op de deelnemers: sociale contacten werden opgedaan, deelnemers zaten beter in hun vel, voelde zich fysiek ook al snel beter en uiteindelijk leidde het voor een groot aantal deelnemers tot een stage, leer- of zelfs vaste werkplek. Het project kreeg door deze succeservaring een structurele plek in de begroting en bestaat nu alweer twee jaar. De groep verandert regelmatig van samenstelling maar behoudt de kracht van de originele formule die geïnspireerd is door de erkende interventie Bewegen als warming-up voor arbeidsreïntegratie.
Tips
- Kom in actie, praat niet te lang
- Ken je netwerk
- Benoem ook wat je niet doet
- Laat sport en bewegen een zichtbaar beleidsterrein zijn
- Doe mee met andere beleidsterreinen
- Wees creatief
Lees meer
- Geïnteresseerd in de nota van de gemeente Hellendoorn?
- Check het filmpje over de succesvolle inzet van sport en bewegen op bijstandsgerechtigden
- Hulp bij het opstellen van een nota? Check de Beleidswijzer!
- Vind gemeentelijke sportnota’s in de Kennisbank Sport en Bewegen.
