Download hier het volledige rapport met de opbrengsten Sport verenigt Nederland
In de verkenningsfase voor het sportakkoord stonden vragen centraal als: Welke beelden bestaan er over het sportakkoord? Welk probleem gaat het sportakkoord oplossen, en welke kansen weten we erdoor te benutten? Wat verwacht de sport daarbij van de Rijksoverheid? De verkenning kende verder de volgende vier elementen:
- Uitgebreide deskresearch
- Drie rondetafelgesprekken onder leiding van de Minister
- Twintig interviews met kansrijke initiatieven voor de sport
- Gesprekken met sportbonden
Opbrengst deskresearch
Naast een verkenning van de bestaande dossiers op het ministerie en een analyse van de recente rapporten van het Mulier Instituut, Kenniscentrum Sport en het RIVM, stonden twee onderzoeken centraal in de verkenningsfase.
- Sport Toekomst Verkenningen (STV): deze is bedoeld om discussies over de toekomst van sport en bewegen te ondersteunen. De toekomst van de sport in Nederland is belicht vanuit vier perspectieven, waarbij telkens één van de opgaven voor sport centraal staat. Conclusie is dat bij gelijkblijvend sportbeleid Nederland in 2030 voor flinke uitdagingen komen te staan. VWS is uitgedaagd om te voorkomen dat er een tweedeling in het sportbeleid ontstaat tussen presteren en meeleven enerzijds en bewegen en meedoen anderzijds.
Lees hier meer over de Sport Toekomst Verkenning en lees hier een uitgebreide analyse over Wat gemeenten moeten weten over de STV
- Beleidsdoorlichting Sport: hieruit komt naar voren dat Nederland een sterke positie heeft in sporten en bewegen. We kunnen veel aantoonbare successen benoemen, zowel in sportdeelname en prestaties, als het topsportklimaat.
Lees hier het position paper met de duiding van Kenniscentrum Sport bij de Beleidsdoorlichting
Al met al bieden de STV en de Beleidsdoorlichting Sport een samenhangend beeld: Nederland heeft een stevige uitgangspositie, sportbeleid kan op aantoonbare successen bogen, maar er is geen reden om achterover te leunen. Naast een verbreding van de toegang tot sport en bewegen voor meer Nederlanders is een continue investering nodig om sport verder te ontwikkelen. Ook om sport in toenemende mate in te zetten om andere beleidsdoelen te realiseren. Tegelijkertijd mogen we van de sport niet verwachten dat het een oplossing voor alle problemen kan bieden.
Opbrengst rondetafelgesprekken
Onder leiding van minister Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport zijn in de verkenningsfase drie ronde tafels georganiseerd om van gedachten te wisselen over de vorm en inhoud van het sportakkoord. We delen een aantal opbrengsten uit de gesprekken.
Over de inhoud van het sportakkoord:
- Breed gedeeld door deelnemers aan de rondetafels was het belang van plezier in sport. Zowel voor sportdeelname als voor de betrokken vrijwilligers.
- De saamhorigheid die de sportvereniging brengt, staat onder druk staat. De behoeften van sporters veranderen en dat vraagt om een nieuwe manier van verenigen. Het sportakkoord kan de transitie wellicht ondersteunen.
- De kwaliteit van het bestuurlijke en technische kader vraagt aandacht. Besturen van een sportvereniging vraagt tegenwoordig andere competenties en het tekort aan
geschoolde trainers is een heikel punt. - Het belang van een positieve sportcultuur kwam meermaals aan de orde. Trainers en ouders slaan soms door in het presteren. Ook hetgeen we op en rond de velden “normaal” vinden verandert. Aan de minister werd een dringende oproep gedaan daar oog voor te hebben en daaruit voortvloeiend onderwerpen als doping, matchfixing en grensoverschrijdend gedrag in het akkoord op te nemen.
- Diverse partijen drongen aan om het bewegingsonderwijs (ook buiten het onderwijs) te intensiveren. In het licht van zowel gezonde leefstijl als motorische vaardigheid.
- Aan alle tafels werd aangegeven dat de buurtsportcoach een zeer belangrijke pion is om de verbinding te maken tussen sport en andere domeinen. Er was dan ook een brede oproep om deze regeling te continueren of uit te breiden.
- Op het vlak van sportaccommodaties ligt onbenut potentieel, dat beter benut kan worden. Samenwerking over gemeentegrenzen en sportgrenzen heen is een idee.
- Het laatste onderwerp dat een aantal maal aan de orde kwam vormde
sportevenementen. Complimenten voor de grote stappen voorwaarts, maar men bepleit nu het oprekken van het evenementen beleidskader.
Over de vorm van het sportakkoord
Vanuit de rondetafels kwam geen eenduidig beeld naar voren voor wat betreft de vorm van het sportakkoord. De vraag bleek lastig te beantwoorden welk probleem het sportakkoord gaat oplossen dan wel welke kansen via het sportakkoord benut kunnen gaan worden. Ook leefden er verschillende beelden bij de reikwijdte van het akkoord. Drie elementen werden wel breed gedeeld:
- Het belang van een overkoepelende visie met betrekking tot de sport in Nederland.
- Het belang van interdepartementale samenwerking.
- Een heldere relatie met het preventieakkoord.
Opbrengst interviews
Om nieuwe invloeden over het denken over sport in te brengen, heeft VWS met hulp van adviesgroep Rebel een twintigtal nieuwe initiatieven geïnterviewd. De lijst met kansen lees je terug in de volledige rapportage, maar dit zijn de belangrijkste clusters:
- Nederland wereldkampioen topsportevenementen
- Sport volwaardig onderdeel van het sociaal domein
- Ruimte voor sport in een veranderend Nederland
- Toekomstbestendige organisatie en financiën voor sportverenigingen
Uit de interviews komt duidelijk naar voren dat er grote kansen liggen voor de sport in andere domeinen. Het gaat dan zowel om het sociaal domein (eenzaamheid bij ouderen, integratie van vluchtelingen en het tegen gaan van overgewicht). Geïnterviewden erkennen echter ook dat de sport op dit moment lang niet altijd voldoende toegerust is om deze kansen te verzilveren. In dat licht is ook dikwijls genoemd dat de sport zelf versterkt dient te worden, wil zij (en daarmee ook Nederland) daadwerkelijk de volle maatschappelijke waarde van sport kunnen gaan benutten.
Opbrengst gesprekken sportbonden
Omdat versterken van sportbonden en verenigingen een ambitie voor het sportakkoord is, zijn in de verkenningsfase in drie bijeenkomsten de ideeën van bonden en verenigingen gehoord. Als rode draad kwam nadrukkelijk naar voren dat de georganiseerde sport onder druk staat. Twee uitdagingen die op tafel kwamen waren het innemen van een bredere maatschappelijke positie, en het bedienen van de ongebonden sporter met nieuwe diensten.
- Een bredere maatschappelijke positionering is lastig invulling te geven door verenigingen die grotendeels gerund worden door vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn lang niet altijd toegerust om in zaken als programmering voor ouderen, vluchtelingen of tieners te voorzien.
- Ditzelfde geldt voor het achterblijven van ondernemerschap in de georganiseerde sport. Commercieel denken en kijken naar nieuwe doelgroepen en behoeften heeft nooit centraal gestaan binnen de sportvereniging. Nieuwe initiatieven, te meer als daar financiën mee gemoeid zijn, kunnen lang niet altijd op draagvlak van de leden rekenen omdat dergelijke initiatieven dikwijls met hun contributie gefinancierd moeten worden.
Ondanks de logische verklaring van hetgeen gaande is, realiseren de bonden zich zeer dat het roer om moet, bij henzelf als ook bij de verenigingen die ze vertegenwoordigen. Eenvoudig is dat echter niet en ze geven aan daar hulp bij nodig te hebben. Om de transitie in de sport te steunen en te versnellen, zijn de volgende mogelijke interventies genoemd:
- Professionaliseren van bestuurders (middels scholing)
- Betere ondersteuning van vrijwilligers, trainers en coaches
- Ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen en bindingsvormen
- Inzetten van de buurtsportcoaches als verenigingsmanager bij de club
- Verbreden van het sportaanbod (multi-sport)
- Samenwerken tussen sporten rondom de accommodatie
- Inzetten van data en datatechnologie om aan te sluiten bij nieuwe behoeften
- Opzetten/vergroten van een fonds om financieel risico van nieuwe initiatieven af te dekken
De Voorzet
De opbrengsten van de verkenningsfase zijn gebruikt om een werkconferentie – De Voorzet – invulling te geven. Tijdens deze werkconferentie gingen genodigden aan 13 tafels met elkaar in gesprek over een specifieke kans voor de sport. Hen werd gevraagd om te onderzoeken of zij tot een gedeelde ambitie kunnen komen voor het betreffende thema, alsmede om met elkaar in gesprek te gaan ‘hoe’ de ambitie te realiseren.
Meer lezen over het sportakkoord
- Het volledige themadossier sportakkoord, waarin we alle beschikbare informatie over het proces delen
- Vind publicaties over het sportakkoord in de Kennisbank Sport en Bewegen.
