“Kinderen spelen overal buiten. In parken, op de stoep en op de daarvoor bestemde speelplekken. Kinderen spelen graag met andere kinderen, daarvoor zijn speelplekken een soort verzamelplek.” Anne citeert: “Totempalen noemt Lia Karsten, sociaal geograaf verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, dat. Kort gezegd; een speelplek stimuleert kinderen om te spelen. Dat is leuk voor kinderen, maar dient ook een ander doel. Spelen en bewegen bevordert de gezondheid en draagt bij aan een prettige leefomgeving in de buurt.”
Anne beveelt inrichters van de openbare ruimte aan om te voorzien in allerlei soorten speelplekken. Ze stipt aan dat een ingerichte speelplek een basisvoorziening moet zijn in een buurt of wijk. Net als sportplekken in de openbare ruimte, zoals basketbalveldjes en trimplekken. Zij zijn een waardevolle aanvulling op de niet-ingerichte plekken in een gemeente. Ingerichte sport- en speelplekken dienen hetzelfde belang: de gezondheid van de inwoners van de gemeente te vergroten.
Welke dilemma’s spelen er?
“Als gevolg van de decentralisaties, bezuinigen verschillende gemeenten fors op speeltoestellen. Zoals er ook wordt bezuinigd op sport en leefomgeving in het algemeen. Bewoners geven aan dat de grens bereikt is. Professionals die het belang van speelplekken inzien, staan voor de grote uitdaging: hoe zorg je dat gezondheidsbevorderende diensten zoals jeugdzorg en welzijn met de ontwerpers van de openbare ruimte samenwerken voor voldoende overtuigende speelplekken in deze tijd van bezuinigingen?”
Anne geeft de eerste stappen tot een oplossing. “De afdeling openbare ruimte en de afdeling maatschappelijke ontwikkeling van de gemeente koppelen hun belangen, bekijken elkaars doelstellingen en brengen oplossingen in beeld. Samen bereik je meer en kom je tot andere oplossingen om de openbare ruimte voor de jeugd leefbaar te maken.”
Wie zijn de pioniers?
De Rotterdamse norm voor buitenspeelruimte is een mooi voorbeeld hoe je rekening kunt houden met buitenspelen in de openbare ruimte. Recent heeft de gemeente Amsterdam besloten dat de buitenruimte vanuit beweeglogica ingericht moet worden.
In de meer landelijke Nederlandse gemeentes wordt al meer met bewonersparticipatie bij speelplekken gewerkt. De Branchevereniging Spelen en Bewegen laat hier op dit moment onderzoek naar uitvoeren. Het onderzoek richt zich op de rol van gemeentes, bewoners en bedrijven bij het beheer en onderhoud van speelplekken in de openbare ruimte. Uit het onderzoek is al bekend dat er grote verschillen zijn tussen stedelijke gemeentes en dorpse gemeentes.
De gemeente Geldermalsen heeft zo’n 15 jaar geleden ingezet op bewonersparticipatie en aangegeven speeltoestellen te verwijderen als er geen bewoners zijn om het beheer op te pakken. Bewoners zoeken sponsorgeld voor hun activiteiten, iets dat de gemeente niet kan krijgen. Vooralsnog lijkt een sterke sociale structuur zoals in dorpen een randvoorwaarde. Het onderzoek van de branchevereniging wordt na de zomer van 2016 gepresenteerd.
Wie let op de veiligheid van de speelplekken in de openbare ruimte?
Speelplekken in de openbare ruimte en bijvoorbeeld bij kinderdagverblijven moeten voldoen aan de eisen uit het warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen (WAS). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onderzoekt of alle betrokkenen zich houden aan de eisen en verplichtingen uit de wet. De eigenaar/beheerder moet kunnen aantonen dat er zorgvuldig onderhoud en beheer wordt uitgevoerd.
De Stichting Veilig Spelen houdt een register bij van speeltoestelleninspecteurs met een diploma. Je kunt er diploma’s halen op drie niveaus; van basis tot twee sterren. Op de website Veiligheid.nl kun je informatie vinden over speeltoestellen en speelgelegenheden om ervoor te zorgen dat het een veilige plek voor kinderen is. De informatie is bestemd voor beheerders, ontwerpers en andere geïnteresseerden.
Welke onderzoeken beveel je aan?
Tips van Anne:
- Boek: ‘Met je billen in het zand. Zien hoe de omgeving het spel van kinderen vormt’. Hierin beschrijft Elise Peters hoe de fysieke omgeving het spel van kinderen vormt.
- Onderzoek: Meer bewegen = beter concentreren op school. Jongeren die regelmatig voldoende bewegen, kunnen zich beter concentreren op school en presteren beter op taken die aandacht en concentratie vereisen. Dat is een van de resultaten van het promotieonderzoek van Martin van Dijk bij 440 leerlingen van het voortgezet onderwijs. Van Dijk pleit er dan ook voor dat scholen een actief beleid voeren om beweging te stimuleren.
- Onderzoek: Outdoor fitness in Den Haag. Een onderzoek naar het gebruik en de succesfactoren.
- Onderzoek: Fitheid in de achterstandswijk
- Overzicht van onderzoeken van lectoraat Natuur en ontwikkeling, Hogeschool Leiden
- Play report van IKEA
- Engelstalig onderzoek ‘Space, body, time and relationship experiences of recess physical activity: a qualitative case study among the least physical active schoolchildren’
