Toegankelijkheid speeltuinen
Goed ingerichte speelplekken – liefst in de eigen woonomgeving – zijn veilige ontmoetingsplekken voor kinderen. Hier worden ze door speelaanleidingen en speeltoestellen, uitgedaagd in creativiteit, fantasie, samenwerken en bewegen. Kinderen met een beperking kunnen echter niet vanzelfsprekend in hun eigen wijk buitenspelen. Het schoolplein van het speciaal onderwijs is meestal prima ingericht voor buitenspelen, maar veel kinderen met een beperking wonen verder van school af.
Bij bestaande speelplekken in de eigen buurt belemmert een ondergrond van zand bijvoorbeeld dat je – in een rolstoel – makkelijk bij een speeltoestel kunt komen. Maar er zijn meer belemmeringen. Speeltuinen zijn vaak slecht toegankelijk voor kinderen die een rolstoel gebruiken, moeite hebben met lopen of slecht kunnen zien. Bijvoorbeeld vanwege een zachte ondergrond, een smalle toegang of een matig zichtbare markering. Ook zijn niet alle speeltoestellen goed te gebruiken. Soms zijn toestellen te krap voor het samen schommelen. Of is een wip te zwak voor bijvoorbeeld een ouder, dus wat zwaarder, kind met een verstandelijke beperking. Vaak ontbreekt een rolstoeltoegankelijke draaimolen of een iets breder klimrek.
Soms zijn aanpassingen eenvoudig. Bijna ieder kind vindt het heerlijk om met zand en water te rommelen. Met een stevige vlonder of een hogere zandbak kun je ook in een rolstoel met zand en water spelen. Zeker als je je arm om een handel van de pomp kunt slaan als je je handen niet kunt gebruiken.
Speelplekken testen en aanpassen
Hoe weet je of een speelplek toegankelijk en bespeelbaar is? En wie geeft tips voor aanpassingen? Vraag het de Speeltuinbende, die stimuleert dat speelplekken in Nederland toegankelijk worden gemaakt, zodat kinderen samen kunnen spelen. De Speeltuinbende is een testteam van kinderen met en zonder beperking. In heel Nederland testen ze speeltuinen op toegankelijkheid en samenspelen. Ze hebben maar één doel: zorgen dat iedere beheerder van een speelplek in Nederland weet wat samen spelen is.
Of bekijk de richtlijnen van het Samenspeelnetwerk. De richtlijnen zijn inspirerend en bieden suggesties voor iedereen die de handen uit de mouwen wil steken om samenspeelplekken op te zetten. Of voor mensen die bestaande speelplekken willen aanpassen naar een samenspeelplek. In 2022 zijn bijvoorbeeld speeltuin De Verademing in Den Haag en speeltuin Ramplaankwartier in Haarlem beter toegankelijk gemaakt zodat kinderen samen kunnen spelen.
Inspiratie voor gemeenten
De publicatie Aan de slag met samen spelen (2019), een uitgave van Speeltuinbende en VNG/Iedereen doet mee, is een praktische inspiratiebundel voor gemeenten. In deze publicatie vind je kennis, tips en ervaringen gericht op samen spelen door kinderen in de leeftijd van 0-12 jaar. Kinderen met en kinderen zonder een (motorische) achterstand en/of beperking. “Dus eigenlijk over iedereen”, aldus de auteurs. “Want als een speelplek toegankelijk en bespeelbaar is voor kinderen in een rolstoel of met een groot lijf, dan is die dat ook voor wandelwagens, rollators, scootmobiles, mensen met een visuele beperking of grote mensen die zin hebben om te gaan schommelen.”
In de inleiding van deze inspiratiebundel refereert Rick Brink, tot begin 2021 Minister van Gehandicaptenzaken (een eretitel op initiatief van KRO/NCRV), aan zijn eigen jeugdjaren. “Ik ben op een ‘normale’ school opgegroeid, met ‘normale’ vriendjes. Dat heeft mij ten goede gevormd.” Ook samen spelen had invloed, vertelt hij. “Mijn vriendjes van toen zijn opgegroeid tot volwassenen die het heel normaal vinden dat sommige mensen net iets anders zijn dan zijzelf.”
Kinderrechten
De publicatie refereert aan het Kinderrechtenverdrag van 20 november 1989, waar artikel 23 specifiek gaat over rechten van kinderen en jongeren met een handicap of beperking. Ook verwijzen ze naar het VN-Verdrag Handicap van 14 juli 2016, waarin staat vermeld dat mensenrechten gelden voor iedereen. Dus ook voor mensen, volwassenen én kinderen, met een beperking. En dat de drempels die zij ervaren om net als anderen mee te doen in de samenleving, moeten worden geslecht.
In Nederland krijgen al deze kinderrechten aandacht. Maar het recht op (buiten)spelen – en vooral samen met kinderen die geen handicap of beperking hebben – blijkt een onderbelicht recht. Dit terwijl samen spelen en samen opgroeien aan de basis staan van een inclusieve samenleving. De inspiratiebundel schetst de achtergrond van samen spelen. Het geeft richtlijnen en tips voor het ontwerpen van een openbare samenspeelplek. De bundel sluit af met een ‘routekaart’ voor beleidsfunctionarissen die actief willen werken aan het creëren van samenspeelplekken.
SamenSpeelNetwerk
Bij het ontwerpen en inrichten van inclusieve speelplekken leer je veel door ervaringen te delen. Verschillende organisaties sluiten zich daarom aan bij het SamenSpeelNetwerk. Het doel van het netwerk is om kennis en ervaringen over samen spelen te delen, elkaar te inspireren en zo samen spelen echt te realiseren in Nederland. Het netwerk heeft drie ambities geformuleerd: (1) een inclusieve speelcultuur, samen spelen is voor iedereen vanzelfsprekend, (2) meer samenspeelplekken en (3) meer en beter toegankelijke kennis over samen spelen. In de eerder genoemde inspiratiebundel staan ook links naar voorbeeld nota’s. Zoals bijvoorbeeld het visiedocument van de gemeente Almere: Samen op avontuur, avontuurlijk spelen en gezond bewegen in Almere (2019).
Innovatieve samenspeel attributen
Aandacht voor samen spelen komt ook vanuit een andere, innovatieve, hoek. Eind 2019 zette Sportinnovator een challenge uit gericht op Samenspelen met en zonder beperking. Op 4 februari 2020 zijn de winnaars van deze Innovatiechallenge bekend gemaakt. De winnaars ontvingen voor het ontwikkelen van hun innovatie tussen de € 20.000 en € 70.000. ‘Buiten bewegen met Picoo’ en ‘Speelboog Yalp Sona’ waren de winnaars. Beide speelattributen combineren technologie en interesse in gaming met actief buitenspelen.
Picoo
Bij Picoo spelen kinderen samen met ieder een eigen ‘handheld’. Met Picoo kun je adaptief spelen, spelen op verschillende niveaus. Interactie tussen kinderen met een beperking, onderling óf met kinderen zonder beperking lijkt mogelijk. In het promotiefilmpje van Picco zie je kinderen actief samen spelen, alleen zonder kinderen met een (zichtbare) beperking.
Yalp Sona
De geluidsboog of speelboog Yalp Sona blijkt, zoals is te zien op foto’s, inderdaad ook voor kinderen die een rolstoel gebruiken goed toegankelijk. Je kunt makkelijk op de speelvloer komen en met één druk op de knop kies je een spel. De boog is in verschillende gemeenten geplaatst en ook bijvoorbeeld bij revalidatiecentrum het Roessingh in Enschede.
Meer informatie
- Wil je zelf een speeltuin testen, kijk dan naar de tips op de site van de Speeltuinbende en download de Speeltuin testkaart.
- Wil je weten hoe inclusief een speelplek zou kunnen zijn? Lees dan dit artikel over inclusieve speeltuinen.
- Ervaringsverhaal: Een inclusieve speeltuin? Zo hoe pakt De Gibraltar in Amsterdam het aan.at aan?
- Speelplekeigenaren kunnen voor het aanpassen van speelplekken eventueel een beroep doen op het SamenSpeelFonds, een initiatief van Jantje Beton en Stichting het Gehandicapte Kind.
