Pascal Kamperman is sinds 2017 projectleider van het regionaal initiatief Achterhoek in Beweging. Uit deze samenwerking (zie kader) kwam onder andere het regionale Beweeg- en Sportakkoord Achterhoek 2020 – 2030 tot stand. Pascal licht de regionale samenwerking toe: “De gemeenten wilden samen de positie van sport verstevigen.
Als relatief kleine gemeenten heb je ieder op zich weinig slagkracht, maar het bundelen van krachten biedt wel kansen. Al snel werden enkele grote regionale spelers aangehaakt, die zich wilden verbinden met sport en beweegactiviteiten. Zorgverzekeraar Menzis bijvoorbeeld; vanuit de behoefte om een gezondere leefstijl te bevorderen waarmee de aanspraak op zorg kan worden verminderd. Ook de Rabobank, die zich wilde inzetten voor de duurzame Open Club gedachte, sloot zich aan. Zo had iedere partij een eigen inbreng.”
Over Achterhoek in Beweging
Het programma is in 2016 opgezet namens 8 wethouders Sport van de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost-Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk. Pascal Kamperman – gedetacheerd vanuit de voetbalbond KNVB en zelf Achterhoeker – onderzocht samen met de 8 gemeenten en 11 strategische regionale partners zoals bedrijven, de provincie en enkele regionale zorg- en onderwijsinstellingen, hun behoeften en mogelijkheden om sportinitiatieven in de regio verder te ontwikkelen en te verstevigen.
Van lokaal belang naar regionale boodschap
Pascal: “Een belangrijke uitdaging was bijvoorbeeld een thema als ‘regionaal samenwerken en lokaal uitvoeren’. Want hoe verbind je acht lokale belangen en visies aan elkaar? En hoe vertaal je dat vervolgens naar een regionale boodschap? We hebben bijvoorbeeld veel aandacht gegeven aan hoe sportbeleidsmakers, sport als middel kunnen introduceren voor vraagstukken van andere gemeentelijke domeinen. Door sport ook buiten het sportdomein een rol te geven, leg je namelijk andere verbindingen. We hebben alle gemeenteraden actief betrokken bij dat proces. Want alleen vanuit een breed gemeentelijk draagvlak konden we regionale strategische partijen benaderen met een werkelijk mandaat.”
Verbinding met preventie
De verbinding tussen preventie en sport komt in de Achterhoek op verschillende manieren tot stand. Zo is Pascal ook verbonden aan een ander regionaal samenwerkingsverband: 8RHK Ambassadeurs, dat de ontwikkeling van de Achterhoek vanuit 6 brede maatschappelijke thema’s stimuleert. Ook hier werken gemeenten, provincie, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven samen. Van één van de thema’s, De Gezondste Regio, is Dorien van der Meer programmaregisseur. Zij werkt onder andere aan de ontwikkeling van een Regionaal Preventieakkoord.
Vertaalslag naar regionale doelen
Dorien vertelt: “Aan de bestaande leefstijlthema’s van het landelijke preventieakkoord zoals alcohol, roken en overgewicht, hebben wij een aantal regionale doelen toegevoegd. Daarbij gaat het vooral over de voorwaarden die we willen realiseren, om mensen in staat te stellen werkelijk voor een gezonde leefstijl te kiezen. Denk dan bijvoorbeeld aan armoede en schuldenproblematiek: we willen financiële drempels wegnemen. Denk ook aan het realiseren van toegankelijke ontmoetingspunten en aan het verbeteren van de mentale weerbaarheid van kinderen.”
Verbinding met regionaal sportakkoord
“Doordat er al een regionaal sportakkoord lag, was samenwerking met Achterhoek in Beweging logisch”, gaat Dorien verder. “We hebben op twee manieren de verbinding gelegd: enerzijds door preventiethema’s in de sportwereld te introduceren. Zoals het vertalen van Achterhoek Rookvrij naar de rookvrije sportarena. Daarnaast hebben we sport en bewegen binnen de zorginstelling ingezet, bijvoorbeeld door beweegstimulering voor ouderen. Dat draagt niet alleen bij aan fysieke fitheid maar biedt ook een sociale ontmoetingsmogelijkheid. Daarmee kun je bijvoorbeeld ook eenzaamheid onder ouderen voorkomen.”
Pascal vult aan: “We hebben binnen het Regionale Beweeg en Sportakkoord vier deelakkoorden geformuleerd: Gezonde Jeugd, Vitaal Ouder Worden, Open Club en Uniek Sporten. Daarbij nemen we steeds preventiedoelen mee. Dit is nog niet allemaal ingevuld, maar door de regionale samenwerking kunnen we de onderwerpen breed inzetten en verbinden met lokale uitvoerders.”
Succesfactoren regionale aanpak
Pascal: “Als initiatiefnemers zijn we heel duidelijk in onze rol: wij zijn brengers van ideeën. We adviseren bij het leggen van nieuwe contacten, maar we doen niet de uitvoering. Die blijft bij de gemeenten en de partners. Het gaat dus vooral om stimuleren en bewustwording, we dwingen niets af. En we werken met een agenda die vooraf heel nadrukkelijk is doorgesproken en gedeeld.”
Dorien: “Heel belangrijk is dat er échte besluitkracht is, omdat de gemeenten en andere partners zich hebben gecommitteerd. Daarmee loop je niet het risico dat het vrijblijvend blijft. De verbinding betekent ook iets, het zit verknoopt aan de Achterhoekvisie, het is vastgelegd in akkoorden. Daarnaast is het belangrijk om een bestuurlijke trekker te hebben. Wij hebben een wethouder en een vertegenwoordiger van Menzis, die zich bestuurlijk hebben gecommitteerd. Zonder die bestuurlijke trekkracht is het echt veel moeilijker om werkelijke resultaten te boeken.”
Overdraagbaarheid naar andere regio’s
Een regionale samenwerking in de Achterhoek is niet zomaar één op één over te zetten naar bijvoorbeeld een grotere gemeente of een andere regio. Maar er zijn wel vergelijkbare elementen. Pascal: “Voor kleine gemeenten in andere regio’s geldt sowieso dat samenwerking kansen ook daar biedt. Voor grotere gemeenten lijkt het misschien alsof zo’n regionale aanpak niet toepasbaar is, maar: ook zij kunnen in hun wijken en kernen precies hetzelfde doen. OP het kleine niveau van kernen en wijken moet het immers ontstaan. Als die er geen behoeften aan hebben, hoef je er niet aan te beginnen.” Ook is het al vroeg betrekken van andere maatschappelijke partijen, bedrijven en instellingen een belangrijk leerpunt, volgens Pascal. “Door de verbreding van de focus kun je makkelijker sportdoelen verbinden aan preventieve doelen.”
Dorien vult weer aan: “We hebben gezien hoe belangrijk het is om aan de onderwerpen in het landelijke preventieakkoord een aantal eigen regionale onderwerpen toe te voegen. Daarmee wordt het een meer gedragen verhaal, dat ook de specifieke regionale situatie vertaalt. Bovendien ga je dan uit van waar de energie al zit, daar is ook de meeste kans op succes.”
Tips
Pascal Kamperman heeft tenslotte nog wat tips voor programmaleiders of andere coördinatoren die een dergelijk project in de regio willen opzetten: “Reserveer voldoende tijd om partijen bij elkaar aan tafel te krijgen. Voor het leggen van verbindingen is het nodig om je werkelijk in te leven in de stakeholders, te willen begrijpen wat hun drijfveren en motivaties zijn. Wat hier in de Achterhoek ook belangrijk is gebleken, was de keuze voor een onafhankelijke projectleider, een externe partij zonder een verbinding met een gemeente of een bedrijf. Het helpt ook als je ‘de taal spreekt’ van de regio en als je weet wat er in de regio speelt. Ik zou mijzelf dit bijvoorbeeld niet zien doen voor een provincie als Zeeland.”
