De Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018 laat zien dat in de Nederlandse samenleving het aandeel ouderen toeneemt, net als de gemiddelde leeftijd die wordt bereikt. Dit geeft niet alleen medische problemen (meer chronische aandoeningen en dementie), maar ook sociale problemen (meer eenzaamheid). De (in)formele zorg komt door deze ontwikkelingen onder druk te staan en er zal een toenemend beroep worden gedaan op voorzieningen. De gemeente Rheden, en het dorp Velp specifiek, scoort hoog wat vergrijzing betreft en ziet daardoor de aanspraak die wordt gemaakt op de WMO alleen maar stijgen.
Vraag naar doelgroepactiviteiten
In Velp spreekt men al tien jaar over een nieuw zwembad. Tegenwoordig zijn zwemaccommodaties steeds meer voorbereid op bijzondere doelgroepen en dat blijkt in Velp niet anders. Ouder en kind zwemmen, zwemmen voor mensen die iets aan hun gewicht willen doen, zwemmen met dementie en bijvoorbeeld fysio zwemmen vonden al plaats in het verouderde zwembad. De deelname vanuit groepen die gebruikmaken van de WMO is echter relatief laag. Zwemmen is voor hen een aantrekkelijke sport- en beweegactiviteit (lage drempel en minimale kans op blessures), maar op dit moment onvoldoende toegankelijk. In het oude zwembad is het te druk, te lawaaierig en te koud.
Economische waarde sport en bewegen
“Als een gemiddelde Nederlander duurzaam gaat sporten en bewegen kan dat 25.000 tot 100.000 euro opleveren aan maatschappelijke winst. Vooral de toename van arbeidsproductiviteit, afname van ziekteverzuim en de verbetering van de gezondheid dragen bij aan dit positieve resultaat. De positieve effecten op sociaal kapitaal kunnen (nog) niet in euro’s uitgedrukt worden, maar zijn aanzienlijk.”
(Lees meer over de economische waarde van sport en bewegen.)
Ontmoeting sport en WMO
Sport en WMO hebben elkaar op het gebied van vitaliteit gevonden in de gemeente Rheden. Door vanuit de WMO meer te investeren in algemene voorzieningen, in dit geval een doelgroepenbad, gaan deze groepen vaker zwemmen, verkeren in een betere conditie en zijn vaak minder eenzaam en gaan daardoor later of minder frequent een beroep doen op maatwerkvoorzieningen vanuit de WMO.
Bovenstaande is vooralsnog een aanname en zal nauwkeurig gemonitord moeten worden. Enkele belangrijke vragen zijn: Om welke mensen gaat het? Uit welk netwerk (zorg, verzekeraars, revalidatie etc.) komen zij? Hoe komen ze (logistiek) naar het zwembad? Welke WMO voorzieningen worden nu al gebruikt door de doelgroep en neemt dit gebruik daadwerkelijk af door het zwembadbezoek?
Maatschappelijke kosten-baten analyse
Een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) kan helpen in de besluitvorming rond dit soort projecten. Idealiter maak je namelijk een goede afweging tussen de kosten én de baten. Bij een aardgasloos zwembad met doelgroepenbad kun je dan denken aan baten als gezondheidswinst, een betere zwemvaardigheid/minder risico op verdrinking, meer banen en een milieubaat, maar ook aan sociale baten door de inzet van vrijwilligers, die hiermee contacten opdoen en onderhouden en maatschappelijk nuttig bezig zijn en daarnaast meer sociale ontmoetingen, wat zich dus eventueel weer vertaald in een lagere aanspraak op de WMO. Dit is een voorbeeld van zo’n analyse.
Bestuurlijke ondernemerszin en moed
Mede vanwege de bereidheid bijzondere doelgroepen te helpen en om de vergrijzing tegen te gaan, werd besloten een zogeheten doelgroepenbad aan het nieuwe zwembad in Velp toe te voegen. De bouw van een doelgroepenbad was mede mogelijk vanwege het WMO-budget voor algemeen toegankelijke voorzieningen. In 2013 was er vanuit de meerjarenfinanciering van de WMO al een structureel budget vrijgemaakt voor bijzondere initiatieven. Uit dit budget is nu 184.000 euro beschikbaar voor het doelgroepenbad. Het doel was niet om een kostendekkende exploitatie te realiseren in Velp, maar de kosten te verlagen.
Er is moed getoond door het college en de raad bij dit besluit, want aan het eind van het jaar zal er geld bij moeten om de bouw van het zwembad te realiseren. Het besluit zal dan ook niet zomaar door andere gemeenten overgenomen kunnen worden, maar kan wel dienen als inspiratie.
Rheden als voorbeeld voor andere gemeenten
De Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) is in ieder geval te spreken over de plannen van de gemeente Rheden. Rheden kreeg eind 2018 de Innovatieprijs Zwembaden 2018 omdat de VSG Rheden als voorbeeld ziet voor andere gemeenten met de keuze om sport meer onderdeel te laten uitmaken van het sociale domein.
Lees het uitgebreide artikel over deze unieke vorm van financiering.
