“De games zijn veel meer dan een fantastisch sportfeest. Het gaat ons vooral om de legacy van dit evenement voor Friesland.”
Dit grote vijfdaagse breedtesportevenement kende 50 bijzondere cultuursporten uit 20 Europese landen, met 200 deelnemers en tienduizenden bezoekers. Op de projectsite, in een speciaal boek en in een aftermovie is een goed beeld te krijgen van de impact van deze Games, die deels gefinancierd zijn geweest vanuit het Erasmus+ Sport programma van de EU.
Ellie Groot projectleider preparation program en Marije Plantinga, projectleider aangepast sporten, beiden bij Sport Fryslân, vertellen in dit artikel – geschreven voorafgaand aan de Games – enthousiast over hun werk. “Kwetsbare groepen in Friesland laten meeprofiteren van dit evenement, zoals verstandelijk gehandicapten, kansarme jongeren, eenzame ouderen en statushoudende asielzoekers: dat was voor ons de insteek voor dit bid”, vertelt Groot. “We willen meer dan alleen een sportfeest. Er zijn zoveel mensen in Friesland die misschien wel willen sporten, maar die duidelijk over de streep getrokken moeten worden. Daar kunnen we dit evenement goed voor gebruiken.”Benieuwd naar hoe dat uitpakte? Bekijk dan hier de aftermovie van het preparation program van Sport Fryslan.
Spin-off effect
Dat is mooi gezegd, maar hoe organiseer je dat? Groot: “Samen met onze landelijke partner NOC*NSF, zijn we meteen begonnen om allerlei lokale partijen erbij te betrekken zoals sportverenigingen, buurtsportcoaches, zorginstellingen, woongroepen en docenten ouderensport. Die hebben we gemobiliseerd, omdat we daar in de toekomst ook op terug moeten vallen. Wij faciliteren als Sport Fryslân allerlei sportclinics in makkelijk toegankelijke sporten zoals shuffelboard (een kruising tussen jeu de boules, curling en sjoelen), G-zeilen, Japanse krijgskunsten en walking football. We brengen de partijen samen, organiseren het aanbod en vervolgens is het aan de vereniging of bond om dat ook in de toekomst te blijven doen.”
Extra boost via het preparation program
“Het G-zeilen bestond al in Friesland”, vertelt Plantinga. “We hebben dat nu via dit preparation program een extra boost kunnen geven. Het is zo ontzettend leuk om te zien hoeveel plezier verstandelijk gehandicapten beleven in een zeilboot. Daar gaat het uiteindelijk allemaal om. Je wilt zoveel mogelijk niet-sporters laten kennismaken met allerlei nieuwe vormen van sport en bewegen. Zo hebben we ook de ‘open dojo dagen’ georganiseerd in de maand april, bij 21 sportscholen in Friesland. Sporten als karate en specifiek aangepaste Japanse krijgskunsten, werden op een leuke manier aan de man gebracht via een vrije inloop. Iedereen was welkom. Dat heeft inmiddels al resultaat opgeleverd. Woon-zorgcentrum Noorderburg is gestart met een G-karate groep in Leeuwarden.”
Cijfers en monitoring
Friesland ligt qua sportparticipatie (69%) weliswaar iets boven de norm van het landelijk gemiddelde (61%), maar van de 650.000 Friezen zijn er 200.000 inactief. Het gaat hier dan met name om de kwetsbare groepen. Kijk je bijvoorbeeld naar het speciaal onderwijs in Friesland, dan blijkt uit onderzoek van Sport Fryslân dat slechts 25% van de leerlingen uit het speciaal onderwijs structureel aan sport doet. “Dat is relatief laag, hier kan het voorprogramma ook een rol in spelen”, aldus Groot.
“Juist de kennismaking met nieuwe sporten en beweegvormen is voor deze groep heel belangrijk”, vertelt projectmedewerker Sport Fryslân Riemke Schiphof. “Je moet deze groepen goed begeleiden. Als ze eenmaal enthousiast zijn, wordt het een stuk makkelijk om ze ook in toekomst te laten sporten.”
“Het is voor ons belangrijk om te zien wat de resultaten zijn van het voorprogramma”, stelt Groot. “We houden alle deelnamecijfers aan de clinics nauwkeurig bij en ook de acties voor de toekomst. Want dat is natuurlijk waar het uiteindelijk om gaat. Je wilt de verschillende doelgroepen blijvend aan het sporten krijgen. Ook na de evenementweek. Samen met sportverenigingen en ouderen- en andere maatschappelijke organisaties gaan we dit oppakken.”
Kosten van de sport
Hoe zit het dan met de kosten? Groot: “Alle clinics die wij geven zijn gratis. Als de deelnemers in de toekomst lid willen worden van een vereniging, zullen ze lidmaatschapsgeld moeten betalen. Wij kunnen bijvoorbeeld kansarme jongeren hier wel bij helpen door gebruik te maken van het Jeugdfonds Sport en Cultuur. Of door de contributie stapsgewijs te laten oplopen.”
Bijzondere (cultuur)sporten
Tijdens de European Games, dat ook een Europese subsidie ontvangt, staan allerlei Europese cultuursporten centraal. Je moet dan denken aan wijnvatrollen, fierljeppen, polynesisch kanovaren enzovoorts. Een andere doelstelling van Sport Fryslân is om de eigen cultuursporten te promoten, vooral bij Friese jeugd en statushouders, zoals fierljeppen, skûtsje silen, schaatsen, Friese paardensport, keatsen en Frysk Damjen. “Dit doen we bijvoorbeeld via clinics van Friese sporten op basisscholen en in diverse gemeenten”, vertelt Groot.
Hoewel er wel een relatie is met het hoofdprogramma, zijn de sporten in het preparation program vooral afgestemd op de behoeften van specifieke doelgroepen. “Zowel bij senioren als bij verstandelijk gehandicapten kun je het beste een beweegvorm aanbieden die niet veel kracht kost en makkelijk toegankelijk is. Voorbeelden hiervan zijn shuffleboard, Walking football, G-zeilen en Martial Arts.”
Belang van het maatschappelijke aspect
Met de organisatie van de European Sports for All Games heeft Sport Fryslân een primeur. Het is voor de opdrachtgever TAFISA de eerste keer dat ze Europese games organiseren. “Dat legt wel een extra druk op ons” zegt Groot. “Wij zijn een voorbeeld voor andere landen die dit evenement in de toekomst wellicht gaan organiseren. Als het lukt om dit goed op de kaart te zetten, hopen we natuurlijk dat TAFISA hier mee doorgaat.”
Voor Sport Fryslân is het heel belangrijk om het concept met het voorbereidingsprogramma verder uit te rollen. Groot: “Zo maak je het event een stuk breder en meer maatschappelijk. Natuurlijk is het leuk om een week lang allerlei culturele sporten in je provincie te organiseren en Friesland zo op de kaart te zetten, Maar wij vinden de maatschappelijk kant van sport en wat je daarmee kunt bereiken voor je eigen doelgroep eigenlijk nog belangrijker.”
“Wat we de toekomstige organisatoren nog wel mee willen geven is dat ze het tijdselement niet moeten onderschatten”, merkt Plantinga op. “Het mobiliseren van de lokale partijen kost veel tijd. En dan hebben wij nog het voordeel dat we een heel groot en toegankelijk netwerk hebben. Voordat je met elkaar aan tafel zit en afspraken kunt maken, ben je zo een paar weken verder. Achteraf bezien hadden wij wel wat meer tijd kunnen gebruiken. We zijn pas in november 2017 gestart. Ik denk toch dat je een heel jaar voor de organisatie moet uittrekken.”
Kenniscentrum Sport heeft op 7 augustus 2018 in Heerenveen de internationale Kennissafari ‘The Big Five’ georganiseerd (voor professionals/bestuurders/wetenschappers in sport en cultuur). Ook hield TAFISA voorafgaand daaraan in het Posthuistheater een miniconferentie ‘A life long sport and play’. Kijk hieronder naar het filmpje over dit kennisevent:
