Esports: gewoon een game of echte sport?

Foto: Florian Olivo on Unsplash

Op het EU Sportforum in maart 2017 was het de meest verrassende presentatie voor velen. Zelfs voor de organisatoren van de Europese Commissie zelf, die een dergelijke sessie op dit prestigieuze podium een jaar geleden nog niet voor mogelijk hadden gehouden. Is esports echte sport? Het publiek van wetenschappers, beleidsmakers en sportbestuurders vond vooraf in meerderheid van niet, of had geen idee. Slechts één op de vijf vond het wel een sport. Aan het eind van de sessie waren de ‘onwetenden’ naar het ja-kamp overgestapt en kwam er een fiftyfifty – uitslag van een online enquete.

In dit artikel deelt Kenniscentrum Sport & Bewegen aan de hand van een aantal veel gestelde vragen de highlights van deze presentatie op Malta. Met de expertise van James Watson (hoofd esports bij Sportradar), Kevin Carpenter (juridisch consultant esports) en de Nederlander Koen Weijland, die Ajax vertegenwoordigt in de esports-wereld in de game FIFA.

Wat is esports?

Esports – ook wel met e-sport of electronic sports aangeduid – is de wedstrijdvorm van computerspellen.

Amateurteams of professionele spelers gaan met elkaar de strijd aan, individueel of in teamverband. Voor een groot deel gebeurt dit online, maar ook op grote evenementen. In Europa is ESL groot (The Electronic Sports League) groot, maar er zijn ook wereldkampioenschappen zoals de International Esports Federation (IESF) en de World Cyber Games (WCG). Grote spellen zijn League of Legends (100 miljoen spelers, wereldwijd gespeeld), Dota 2 (vooral populair in Rusland, China en Zuid-Korea), Counter Strike (vooral in West-Europa, Verenigde Staten en Canada) en een nieuwe populaire game is Overwatch. StarCraft wordt in een reportage van de Wall Street Journal zelfs ‘de onofficiële nationale sport van Zuid-Korea’ genoemd!

En vergeet vooral FIFA niet, het voetbalspel waarmee meervoudig wereldkampioen Koen Weijland zijn brood verdient. De jongen die op zijn zesde ervan droomde om bij Ajax te spelen en dat nu ook daadwerkelijk doet, maar dan als esporter in dienst van Ajax. Op YouTube is inmiddels een E-divisie kanaal te vinden waar de matches van alle esporters van Nederlandse eredivisieclubs te vinden zijn.

Hoe groot is de esports-wereld?

Het is de ‘geheime miljard dollar industrie’: met professional videogaming is ook serieus geld gemoeid. In 2016 was het prijzengeld voor één toonaangevend kampioenschap – voor insiders: The International Dota 2 Event – 20,8 miljoen dollar. Ter vergelijking: het prijzengeld voor de heren-tennissers op Wimbledon en de US Masters Golf was in datzelfde jaar rond de 10 miljoen dollar en het winnende team van de Superbowl ging met 5 miljoen dollar naar huis.

Een opvallend gegeven daarbij is dat 19 miljoen van die bijna 21 miljoen bij elkaar wordt gebracht door ‘crowd funding’. De fans van het spel Dota 2 dragen allemaal bij aan het prijzengeld.

Vergelijkbaar met Netflix is Twitch: daar vinden fans van de grote videospellen elkaar en volgen ze online het spel op de voet. In 2015 had dat kanaal maar liefst 100 miljoen unieke bezoekers. Naar verwachting zullen er in 2017 145 miljoen esports-fans zijn. Daarmee halen ze bijvoorbeeld al ruim het wereldwijde aantal fans voor ijshockey in (94 miljoen) en binnenkort komen ze zelfs dichtbij het aantal supporters voor American football (151 miljoen fans). 13 miljoen van hen zijn zelf ook in lokale of regionale esports-competities actief, amateur of professional.

Waarom kijken tienduizenden mensen naar een esports-kampioenschap?

Madison Square Garden in New York, een van de populairste arena’s ter wereld, compleet uitverkocht. Niet voor een popconcert, niet voor de NBA of NHL wedstrijden, maar voor fans van esports die hun favoriete teams naar de overwinning willen schreeuwen. De helden zijn gekleed in sportshirts en spijkerbroeken, een koptelefoon hoort bij hun standaard uitrusting en zo gaan ze achter beeldschermen samen de strijd aan met andere teams. Wie het filmpje aan het begin van dit artikel bekijkt, ziet dezelfde emoties die je ziet bij supporters van grote sportevenementen: ongeloof, enthousiasme, gekte, spanning. En bij de spelers precies hetzelfde beeld. Die gedeelde emotie, het live bijwonen van een event dat je normaal gesproken alleen vanuit je huiskamer beleeft, dat is een deel van de magie.

Overigens komt deze enorme belangstelling niet uit de lucht vallen: in 1980 kwamen de eerste supporters al kijken bij nationale Atari toernooien, waar wereldwijd 10.000 spelers aan deelnamen. In Zuid-Korea was in 2005 het eerste mega-event rond esports. Sindsdien blijft het groeien. Tijdens het EU Sport Forum werd de suggestie gedaan dat esports een onderdeel zouden kunnen vormen van de Youth Olympic Games. “Eerlijk gezegd zal dat de esporters niet zo interesseren”, zegt James Watson van Sportradar. “Esports heeft zijn eigen parallelle wereld opgebouwd en die zal alleen maar groter worden. De Olympische gedachte is daarbij niet zo belangrijk voor hen.”

Hoe voorkom je matchfixing en gokschandalen bij esports?

De snelle groei van esports heeft een groot nadeel volgens Kevin Carpenter, expert op het terrein van integriteit en de negatieve kanten van sport: matchfixing, doping en machtsverstrengeling. Al deze elementen spelen al een rol in esports. “Er is nog geen samenhangend systeem. Er zijn grote events, professionele spelers, maar professionaliteit in aansturing van esports ontbreekt nog grotendeels. En dat is een probleem, want integriteit wordt nu een factor. We zien dat games gemanipuleerd worden voor wedden en gokken. De vraag is nu: wie heeft en neemt verantwoordelijkheid voor de integriteit in esports? En spelen landsgrenzen daarin een rol?”, aldus Carpenter. Hij leidt een panel dat disciplinaire straffen oplegt aan esporters via ESIC, de Esports Integrity Coalition. Dat is een coalitie van alle stakeholders die esports ‘schoon’ willen houden cq krijgen.

“Zelfs producers van de videogames zijn soms compleet verbijsterd dat ze onderdeel blijken te zijn van een groot goksysteem om hun game”, aldus Carpenter. Koen Weijland heeft ook in FIFA bedrog van dichtbij gezien: “Vooral op kleinere toernooien, waar men het idee heeft dat niemand ziet als je net iets te langzaam reageert.” Watson vindt zelfs bookmakers redelijk naief in dit kader.

Hoe ontdek je dan dat een game gemanipuleerd wordt?

Hierin speelt data-analyse een heel belangrijke rol: wat zijn opvallende gokpatronen rond een wedstrijd? Op basis hiervan wordt ingezoomd op het gedrag van de spelers. Die spelers hebben een eigen speelwijze die tot op de seconde als patroon terug te halen is uit eerdere games: iemand die plots een seconde te laat reageert op een ‘schot voor open doel’, wordt onderwerp van verdere inspectie.

Kevin Carpenter van de Esports Integrity Coalition: “We zullen ons nooit alleen baseren op wat er in het online game gebeurt, maar we combineren het met het commentaar van de fans op Twitch en de gegevens over de weddenschappen die worden afgesloten. Dat wat afwijkt, krijgt onze speciale aandacht. En waar nodig, grijpen we in. Maar dit is nog maar een begin van ‘good governance’ in esports: er is dringend behoefte aan een robuust systeem.” En daarin lijkt esports ineens wel weer op de traditionele sport, waar ‘goed bestuur’ een van de belangrijkste topics is momenteel.

Leven die esporters wel gezond?

Het stereotype van een esporter is een couch potato die met fast food en energy drink bij de hand tot diep in de nacht naar een beeldscherm zit te turen. Koen Weijland, de esporter van Ajax, kent natuurlijk ook zulke ‘nerdy guys’, maar zijn beeld is anders. “Fit zijn is van het grootste belang om optimaal te kunnen presteren in de game. Ik heb dat nodig voor focus en uithoudingsvermogen. Om te kunnen presteren op grote internationale toernooien moet je je als een atleet gedragen. Dus gezond eten, goed slapen en intensief sporten. Ook om te voorkomen dat je blessures oploopt. “

Hij ziet zichzelf ook als een rolmodel voor de jeugd: hij promoot een gezonde leefstijl en is met zijn vele volgers op Twitch en YouTube een ‘social influencer’ van formaat. “Als ik in mijn filmpjes zeg dat je niet alleen FIFA moet spelen of kijken, maar ook buiten moet gaan voetballen, dan heeft dat effect, omdat ik een soort held voor hen ben.”

Blessures die voorkomen bij esports zijn die in vingers, pols en rug. Goede work-outs kunnen bijdragen aan preventie van gamingblessures. De mentale druk op spelers is ook groot: het verlies van een belangrijk toernooi kan ook depressieve klachten opleveren. Er zijn zelfs al artsen die gespecialiseerd zijn in het behandelen van esporters, met hun specifieke klachten.

Het eerste wetenschappelijke onderzoek naar esporters is zes jaar geleden opgestart door de Duitse Sportuniversiteit in Keulen. Uit het onderzoek van professor Ingo Froböse komt onder andere naar voren dat een esporter extreem geconcentreerd moet zijn, vergelijkbaar met een racecoureur. Hij maakt zich zorgen dat veel esporters zich nog niet bewust zijn van de druk waaronder zij presteren en hun leefstijl nog onvoldoende aanpassen aan dit topsportleven: als het aan Froböse ligt, zouden de trainingen minder voor het computerscherm en meer in de fitnesszaal moeten plaatsvinden.

Een interessante vraag die nog niet beantwoord werd bij het EU Sport Forum, is of nieuwe games met virtual reality brillen en sensoren meer fysieke activiteit tijdens het gamen zelf kan opleveren. Voorlopig is het verhaal vanuit de esports-wereld vooral dat een team van esporters alleen de top bereikt als het zich met gezonde voeding en voldoende beweging en slaap in topconditie weet te houden. Of de supporters en spelers van lokale teams daar ook een boodschap aan hebben, dat is nog niet bekend.

Esports, alleen iets voor jonge mannen?

De meerderheid van de spelers is tussen de 18 en 25 jaar en man. Een perfecte doelgroep voor grote merken en dat is een deel van de verklaring waarom er zoveel geld omgaat in esports . Toch zijn de competities open voor vrouwen en mannen: er is geen aparte dames- en herencompetitie in esports. En kijk je naar de supporters van esports, dan zijn vrouwen daar ook goed vertegenwoordigd. Een vraag die nog open bleef bij het EU Sport Forum is of vrouwen zich mogelijk door de mate van geweld en de macho-sfeer van de games minder aangesproken voelen.

Dat kan onverwacht nog een voordeel opleveren voor het terugdringen van gezondheidsverschillen tussen mannen en vrouwen. Als supporters van esports tóch in meerderheid het prototype mannelijke coach potatoes blijken te zijn, kunnen vrouwen in die tijd hun tijd anders besteden. En wie weet, levert dat wel een hogere sportparticipatie van vrouwen op, tegen een hogere esports-participatie van mannen…

Kenniscentrum Sport & Bewegen zal de ontwikkelingen op het gebied van esports op de voet volgen en via AllesoverSport delen.

Waar vind ik meer informatie over esports?

Via onderstaande links vind je meer achtergrondinformatie over de definitie van sport, de trends voor de komende jaren voor sport en bewegen in Nederland, de kracht van games als Pokemon Go, de belangstelling van jongeren voor het esports-game FIFA en research naar de stress die esporters ondervinden.

• Ebook esports, gaming en gamification
• Blog ‘Jongeren kijken liever naar FIFA dan naar de echte eredivisie’
• Wetenschappelijk artikel Duitse Sporthogeschool over stress bij esporters (in het Duits)
• Het Nielsen esports Report 2017 onderzoek naar digitale gaming landschap in Nederland