De integrale verbinding is een fundament voor een gerichte wijk-, lokale en regionale aanpak van preventie, gezondheid en sociale basis in iedere gemeente. Het doel is een gezonde generatie in 2040. Daarin staat het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid centraal. De focus ligt op het verminderen van vermijdbare gezondheidsachterstanden vanaf de eerste 1000 dagen van een kind en voor mensen in kwetsbare situaties.
Ook is er aandacht voor volwassenen, (het behoud van) de vitaliteit van het groeiende aantal ouderen en een gezonde leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten. Dit zijn geen nieuwe doelen. De focus ligt vooral op het integraal werken en elkaar op die manier zo veel mogelijk versterken. Meer impact door meer samenhang, een betere afstemming, kijkend naar alle factoren die een rol spelen bij gezond en actief zijn en blijven.
Financieel arrangement Brede SPUK
Het GALA, Sportakkoord II en de BRC zijn voor gemeenten ondergebracht in één Brede Specifieke Uitkering (Brede SPUK). Deze regeling loopt van 2023 tot en met 2026 en wordt uitgevoerd door DUS-I. De voor gemeenten beschikbare middelen komen neer op circa € 300 miljoen per jaar; daarvan is € 195 miljoen per jaar structureel. Om de IZA-doelen te kunnen realiseren, is er vanuit dat akkoord nog eens € 150 miljoen structureel beschikbaar.
De Brede SPUK-middelen worden over gemeenten verdeeld op basis van inwoneraantal en het aantal inwoners met gezondheidsachterstanden (gebaseerd op inkomens- en opleidingsniveau). Lees meer over de Brede SPUK.
De belangrijkste akkoorden
Hieronder lees je meer over de belangrijkste programma’s en akkoorden:
- Integraal Zorgakkoord Samen werken aan gezonde zorg (IZA, september 2022);
- Programma Wonen en Zorg voor Ouderen (WOZO, november 2022);
- Hoofdlijnen Sportakkoord II. Sport versterkt (december 2022);
- Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA, februari 2023);
- Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC, februari 2023).
Sportakkoord II en de Brede Regeling Combinatiefuncties
Het Sportakkoord II, met ambities als het verstevigen van het fundament van de sport, het vergroten van het bereik en meer betekenis geven aan sport en bewegen, krijgt nog een concretiseringsslag. Deze ambities leveren voor het behalen van de doelen van het GALA een belangrijke bijdrage. De Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC) kende tussen 2008 en 2023 al meerdere uitbreidingen, met als doel dat meer mensen kunnen sporten en bewegen in de buurt, het tot stand brengen van verbindingen tussen andere sectoren en het versterken van sport-, beweeg- en cultuuraanbieders. Vanaf 2023 dienen de ambities en doelen uit onder andere het Hoofdlijnen Sportakkoord II en GALA als leidraad bij de inzet van deze functionarissen. Nieuw hierin is de rol van de coördinator sport en preventie.
Ondersteuning VSG/VNG
Van gemeenten wordt de komende tijd veel gevraagd:
- een inventarisatie van de huidige situatie inclusief data;
- aanvragen van de Brede SPUK;
- een herijking van het lokale sportakkoord (deadline 30 juni 2023);
- een integraal plan van aanpak (deadline 30 september 2023).
Vanuit Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) en Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is hier ondersteuning voor beschikbaar. Hierbij wordt nauw samengewerkt met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en diverse kennis- en ondersteuningspartijen. Zo zijn er regionale bijeenkomsten, vragenuurtjes, ruimte voor veelgestelde vragen, etcetera.
Er is ook ondersteuningsbudget beschikbaar voor het doen van de Brede SPUK-aanvraag en voor het opstellen van het integrale plan van aanpak sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026. Dit is een budget van € 7.400 per gemeente (exclusief btw) dat tot 1 juli 2023 aan te vragen is. Dit budget kan ook in gezamenlijkheid met andere gemeenten aangevraagd worden. Een procesbegeleider kan dan bijvoorbeeld lokaal aan de slag gaan om vervolgens op regionaal niveau afspraken te maken. Voor actuele informatie, zie de website van de VSG.
Een kennisgedreven aanpak
De opgaven zoals benoemd in het GALA en Sportakkoord II zijn complex en leiden lokaal en regionaal tot een toenemende kennis- en innovatiebehoefte. Het is belangrijk dat kennis vanuit meerdere disciplines wordt gecombineerd om de kwaliteit en effectiviteit van de activiteiten te vergroten. Hoe kan bijvoorbeeld meer samen bewegen in het kader van valpreventie ook een belangrijke bijdrage leveren aan het tegengaan van eenzaamheid en aan het bereiken van een gezond gewicht? Of hoe benut je de leefomgeving, met zowel de inzet van gezondheidsbevordering (onder andere sport- en beweegstimulering, vergroening en ontmoeting) als gezondheidsbescherming (onder andere minder vervuiling en geluidshinder) om te komen tot gezondheidswinst?
Op de verschillende thema’s en levensfases beschikken diverse kennisinstituten, zoals RIVM, Pharos, Movisie, Trimbos Instituut, LKCA, over veel kennis en data en stimuleren zij kennisuitwisseling. Kenniscentrum Sport & Bewegen reikt kennis aan om sport en bewegen integraal in te zetten bij de verschillende onderdelen binnen de Brede SPUK. En draagt zo inhoudelijk bij aan de totstandkoming van deze integrale plannen van aanpak en dus uiteindelijk aan een socialer en vitaler Nederland. Bekijk dit document voor een eerste beeld van bruikbare kennis op het gebied van leefstijl, leefomgeving en kansengelijkheid en de (on)mogelijkheden van sport en bewegen hierbinnen.
