We geven een overzicht van de 12 belangrijkste internationale organisaties op gebied van sport en bewegen. Organisaties die beleid ontwikkelen, onderzoek doen of geld beschikbaar stellen. Wat doen ze precies, wie in Nederland is erbij betrokken en wie in Nederland heeft er iets aan?
Sportbeleid
Voor sommige internationale organisaties is het deelgebied sportbeleid maar een klein onderdeel van hun doelstelling. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Wereldgezondheidsorganisatie en de Verenigde Naties. In Europees verband is vooral de Europese Commissie een belangrijke partij voor het internationaal ontwikkelen van sportbeleid. Vanuit de EU komt ook een belangrijke subsidiestroom voort. Maar ook de Raad van Europa agendeert het onderwerp.
World Health Organization
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is de internationale autoriteit op het gebied van gezondheid. De WHO heeft als doel wereldwijde aspecten van de gezondheidszorg in kaart te brengen. Ze coördineert activiteiten die de gezondheid van de wereldbevolking bevorderen. Het hoofdkantoor van de WHO zit in Genève. Het regiokantoor voor Europa zit in Kopenhagen.
Op het gebied van bewegen ontwikkelt de WHO beleid, kennis en richtlijnen. Verder houdt de WHO zich bezig met het in kaart brengen van beweegbeleid, trends en good practices. De WHO heeft een adviesrol richting de individuele lidstaten.
De WHO heeft veel toonaangevende publicaties uitgegeven, zowel wat richtlijnen betreft als ter ondersteuning van de beleidsvoering. Belangrijk voorbeeld is de Physical Activity Strategy: een document dat veel organisaties gebruiken. Een ander interessant voorbeeld is de HEAT. Dat is een tool waarmee gemeenten het effect kunnen meten van wandel- en fietsprogramma’s. In Nederland is de tool ook gebruikt voor de ontwikkeling van interventies.
UNESCO
UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation) is de intellectuele poot van de Verenigde Naties. UNESCO is opgericht omdat men van mening was dat politieke en economische verdragen niet genoeg zijn om vrede te bewaren. Vrede wordt bereikt op basis van menselijke moraal en intellectuele solidariteit. Om deze solidariteit te vergroten zet de UNESCO in op onderwijs, het bouwen van intercultureel begrip en wetenschappelijke samenwerking. Een belangrijk document in dit verband is het International Charter of Physical Education, Physical Activity and Sport.
Europese Commissie
De Europese Commissie is voor Nederland een belangrijke internationale organisatie. Enerzijds omdat daar het Europese beleid gemaakt wordt, anderzijds zeker ook omdat de Europese Commissie projectsubsidies en financiering biedt.
Lees ook
Twee Directoraten binnen de EC hebben sport en bewegen in portefeuille. Het Directoraat DG SANCO is verantwoordelijk voor gezondheid vanuit het streven naar gezondheidswinst. Het Directoraat DG EAC houdt zich bezig met breedtesport, competitiesport en de sociaal-maatschappelijke waarde van sport. Vanuit het Directoraat DG EAC is ook het Erasmus programma gelanceerd. Dat financiert Europese projecten die de uitdagingen waarvoor de sport staat aangaan. De subsidies vanuit het Erasmus -programma zijn beschikbaar voor allerlei soorten organisaties, zowel publieke als private. Ook in Nederland werken verschillende organisaties aan projecten met Erasmus -subsidie.
Het RIVM is het focal point HEPA (Health Enhancing Physical Activity) voor Nederland. RIVM is daarmee het aanspreekpunt voor Europa over Nederlandse gegevens over sport en bewegen en rapporteert daarover aan Brussel. Factsheet Nederland WHO in samenwerking met EU: Netherlands Factsheet Physical Activity.
EPAS
De Enlarged Partial Agreement on Sport (EPAS) is onderdeel van de Raad van Europa. Het is opgericht om sport te promoten en de positieve waarden ervan te benadrukken. Daartoe ontwikkelt zij een pan-Europees platform voor bestuurlijke samenwerking. Ook ondersteunt EPAS overheden en sportbonden van de lidstaten om sport gezonder, eerlijker en beter bestuurd te maken. In 2021 heeft EPAS onder meer een diversiteitsconferentie georganiseerd, met aandacht voor de rechten van transgender en intersex sporters.
SPORTONDERZOEK
Onderstaande internationale organisaties houden zich met name bezig met onderzoek op het gebied van sport en bewegen. Doel is kennis bevorderen en delen. Veel van deze instituten onderbouwen met hun onderzoek het beleid of de programma’s van de organisaties die we hierboven besproken hebben.
ICSSPE
De International Council of Sport Science and Physical Education is een internationale organisatie die wetenschappelijk onderzoek over sport en lichamelijke opvoeding verspreidt. De ICSSPE heeft haar zetel in Berlijn en heeft ongeveer 300 leden. Dat zijn allemaal nationale en internationale instellingen die zich bezighouden met onderzoek en wetenschap over sport en bewegen. De ICSSPE is adviseur van de grote internationale wereldorganisaties, zoals WHO, IOC en UNESCO. De ICSSPE functioneert ook als coördinator van internationaal onderzoek, gefinancierd vanuit het Erasmus -programma van de EU. Voor belangstellenden is het een vindplaats van interessante wetenschappelijke artikelen.
ISPAH
ISPAH is the International Society for Physical Activity and Health. In november vond het zesde ISPAH Congress in Thailand plaats. Daar werd The Bangkok Declaration on Physical Activity for Global Health and Sustainable Development uitgegeven.
HEPA Europe
HEPA Europe is het European Network for the promotion of health-enhancing physical activity. HEPA is verbonden aan de Europese tak van de Wereldgezondheidsorganisatie. HEPA Europe is een netwerk dat zich inzet voor bevordering van de gezondheid van alle mensen die in Europa wonen. Het ontwikkelt en ondersteunt activiteiten die een hogere sportparticipatie en gezondere leefstijl bevorderen. Het onderzoek dat HEPA Europe doet gebeurt ook deels in opdracht van de Europese Commissie. Vanuit Nederland zitten onder anderen Wanda Vos (RIVM) en Willem van Mechelen (VUmc) in het bestuur. In 2013 vergeleek HEPA Europe het sportparticipatiebeleid in zeven Europese landen.
EASS
De EASS is de European Association of Sociology of Sports. EASS zet zich in om sociale wetenschappen en onderzoek te bevorderen in Europa. Het kantoor van de EASS is gevestigd in Wenen. Vanuit Nederland zit Remco Hoekman (Mulier Instituut) in het bestuur van de organisatie.
SPORTPRAKTIJK
Tot slot houdt een groot aantal internationale organisaties zich bezig met het bevorderen van sport en bewegen in de praktijk. Ook alle internationale sportbonden vallen in deze categorie, met als meest bekende het Internationaal Olympisch Comité. Andere organisaties houden zich meer bezig met breedtesport, ongeorganiseerde sport of andere beweegactiviteiten.
IOC/IPC en EOC/EPC
Het International Olympic Committee en International Paralympic Committee zijn natuurlijk vooral bekend door het organiseren van de Olympische Spelen. Maar zowel de wereldorganisaties als de Europese EOC en EPC doen meer dan dat. Voor de leden van EOC bijvoorbeeld geeft het EOC een nieuwsbrief uit, waarin vaak interessante onderwerpen aan de orde komen of subsidiemogelijkheden worden toegelicht. In Nederland ontvangt NOC*NSF die nieuwsbrief, die het op verzoek ook verder verspreidt.
ENGSO
ENGSO is de European Non-Governmental Sports Organisation en behartigt de belangen van een groot aantal sportbonden en -organisaties in Europa. Binnen ENGSO gebeurt dat vooral vanuit de invalshoek van de vrijwilliger die in de sport actief is. De congressen en trainingen die zij voor vrijwilligers in de sport organiseert zijn het vermelden waard.
TAFISA
TAFISA is The Association for International Sport for All en richt zich met name op de breedtesport. Deze wereldwijde organisatie (ruim 300 leden uit meer dan 150 landen) richt zich op de bevordering en het voor iedereen toegankelijk maken van sport en bewegen. Vanuit Nederland zit Peter Barendse als vicevoorzitter in het bestuur; Kenniscentrum Sport & Bewegen en NOC*NSF zijn bekende Nederlandse lidorganisaties van TAFISA. Voor gemeenten heeft TAFISA samen met het IOC het TripleAC programma gelanceerd, waarmee de sportdeelname bevorderd kan worden. Ook aan de totstandkoming van de Europese Sportweek heeft TAFISA een grote bijdrage geleverd.
ISCA
ISCA is de International Sport and Culture Association en is een internationaal platform voor organisaties die zich bezighouden met de bevordering van sport en bewegen en culturele activiteiten. Het kantoor van ISCA staat in Kopenhagen. Bekendste activiteit van ISCA is de MOVE campagne, waarvoor zij een handboek ontwikkeld heeft.
Kenniscentrum Sport & Bewegen internationaal
Kenniscentrum Sport & Bewegen is actief binnen enkele internationale netwerken, zoals TAFISA en HEPA Europe. Zo blijven we goed op de hoogte van internationale trends en ontwikkelingen. Integriteit, matchfixing en good governance en de achterstandspositie van vrouwen en meisjes in de sport zijn actuele thema’s. Bij sommige vraagstukken en thema’s loopt Nederland voorop, bij andere kunnen we leren van de kennis en ervaring uit het buitenland. Kenniscentrum Sport& Bewegen ontsluit kennis en informatie uit Europa en andere landen voor Nederlandse geïnteresseerden op www.allesoversport.nl. Sportfolio is een online Engelstalige etalage die juist aan buitenlandse belangstellende partijen een overzicht biedt van goede Nederlandse sportproducten, – kennis en -expertise met internationale ambitie. Ook verzamelde het kenniscentrum informatie over de uitkomsten van het Europees Voorzitterschap en schreef het het (Engelstalige) verslag over de Anti-Doping Conferentie die minister Schippers in juni 2016 in Amsterdam organiseerde. Bekijk ook de Engelstalige factsheet Guide to Sports and Physical Activity in the Netherlands.
Heb je vragen over Europese en/of internationale ontwikkelingen, of tips over andere interessante internationale organisaties? Neem dan contact op met Jacqueline Kronenburg .
