Blauwe ruimte: watersport en waterrecreatie

Grote kans dat je bij de begrippen watersport en waterrecreatie direct allerlei beelden hebt: zwemmen, zeilen, waterskiën, surfen, schaatsen. In dit tweede artikel over blauwe ruimte zetten we een breed plaatje neer van wat watersport en waterrecreatie zijn. Misschien brengt het je op nieuwe ideeën. Maar in elk geval kan dit artikel je helpen om lokaal het gesprek over de blauwe ruimte goed te voeren met collega’s uit verschillende domeinen. Vanuit de vraag: waar zet je lokaal nou precies op in?

Water heeft verschillende functies

In het eerste artikel over blauwe ruimte zagen we al dat water vele gebruiksfuncties heeft. Van viswater tot vaarwater tot zwemwater. Voor veel van deze functies is er al expliciet lokaal beleid. Sport en bewegen verdienen óók een plek in beleid rondom water. In dit artikel kijken we naar twee specifieke gebruiksfuncties van de blauwe ruimte: waterrecreatie en watersport.

Deze twee begrippen worden vaak door elkaar gebruikt. Dat is geen probleem. Waar het om gaat is dat je lokaal een gedeelde visie ontwikkelt op de kansen die waterrijke gebieden bieden voor sport en bewegen. Sport en recreatie hebben immers niet altijd dezelfde doelgroep. Iemand die rustig wil genieten van een activiteit op het water heeft bijvoorbeeld andere behoeften dan een sporter die het beste uit zijn sportprestaties wil halen. Inrichten voor sport, vraagt soms ter plekke iets anders dan inrichten voor recreatie. En als je een watergebied wilt inrichten voor sport, heb je misschien ook andere partners nodig dan voor recreatie.

Sport en recreatie kunnen soms ook op gespannen voet staan met elkaar, of juist met andere beleidsterreinen. Want wil je in een openbaar meertje vooral ruimte om te pootje baden en zonnebaden? Of ga je er zwembanen aanleggen als locatie voor triathlons? En wil je inwoners verkoeling bieden in een openbaar meertje, of daar de lokale diersoorten beschermen? Waar zet je lokaal op in bij het ontwikkelen van locaties? En hoe stem je het gebruik door verschillende groepen, voor verschillende doelen, of verschillende tijden bijvoorbeeld goed af?

Wat is waterrecreatie?

Even terug naar de definities. Hier zul je al meteen zien dat er geen duidelijke scheidslijn is tussen watersport en -recreatie. Toch is het wel belangrijk om voor jezelf duidelijk te hebben wat je hieronder verstaat, als je lokaal met dit thema aan de slag gaat.

Bij waterrecreatie gaat het om het ondernemen van activiteiten in de vrije tijd, voor ontspanning en plezier^{[1, 2]}. Waterrecreatie Nederland omschrijft het zo: “De waterrecreant is iedereen die op, aan of in het water zijn vrije tijd doorbrengt, of een sport beoefent.”^[3] Op het water kun je bijvoorbeeld varen, kanoën, of suppen. Aan of nabij het water kun je wandelen, vissen, of wadlopen. En in het water kun je duiken, of zwemmen. 

Kennisinstituut Deltares omschrijft waterrecreatie in de stad als “het water in de stedelijke leefomgeving gebruiken om aan, op of in te recreëren”^[4]. Ook is er toerisme op en om het water. Voorbeelden van watertoerisme zijn de cruisevaart, of meerdaagse zeiltochten.

Wat is watersport? 

Watersport kun je omschrijven als alle sportieve activiteiten die in, op of aan water plaatsvinden. Watersporten kunnen zowel in sportaccommodaties – zoals zwembaden, roeibanen en ijsbanen – als in de openbare ruimte – zoals kanalen, meren en zee – plaatsvinden. Al dan niet in wedstrijdverband. Al dan niet op topniveau of amateurniveau.

Er zijn verschillende manieren om watersport verder in te delen. Allereerst in gemotoriseerde en niet-gemotoriseerde watersport. 

• Denk bij het eerste aan motorboot varen of jetskiën, maar ook wakeboarden, waterskiën en tubing. Alles wat direct of indirect aangedreven wordt door een motor. 
• Niet-gemotoriseerde watersport gaat uit van menselijke kracht, of van windkracht. Zoals kajakken, suppen, surfen en zeilen. 

Een andere indeling van watersport is die in georganiseerde, anders georganiseerde en ongeorganiseerde sport^[5]. 

• Bij georganiseerde sport beoefent iemand de sport als lid van een sportvereniging, of sportbond. Dat kan bijvoorbeeld bij zwemmen, waterpoloën, roeien, zeilen, of surfen.
• Anders georganiseerde sport is sporten buiten een vereniging om. Bijvoorbeeld bij een sportschool, via welzijnswerk of met een personal trainer. Voorbeelden zijn (commerciële) zeilscholen, SUP-scholen of waterskibanen. 
• Bij ongeorganiseerde sport, sporten mensen zelf – alleen of in een groep. Zonder tussenkomst van een sportaanbieder. Voorbeelden zijn schaatsen, kanoën, of open water zwemmen.

Waar zet jij lokaal op in?

Waarom zijn al die definities nu belangrijk? Omdat niet iedereen hetzelfde bedoelt met watersport, waterrecreatie, of blauwe ruimte. Als je jouw lokale blauwe ruimte beweegvriendelijk wilt inrichten, is het goed om eerst eens met elkaar te bespreken: waar hebben we het eigenlijk over? 

Willen we een grote groep inwoners bedienen met lichte vormen van bewegen en waterrecreatie? Of willen we vooral de meer sportieve inwoners een plek bieden? Willen we ook gemotoriseerde sport toelaten? En wat is dan het gevolg voor de rust of de natuur in het gebied, als je dat ook voor recreatie bestemd hebt? Hoe past het bovendien in het beleid voor natuur of infrastructuur, bijvoorbeeld van Rijkswaterstaat? Hoeveel ruimte geef je aan de georganiseerde sport? En hoeveel ruimte is er voor inwoners die ongeorganiseerd willen sporten? Dat zijn allemaal relevante vragen als je aan de slag gaat met een beweegvriendelijke blauwe ruimte.

Overzicht van watersportactiviteiten in, op en aan water

Watersporten die je in de openbare ruimte kunt beoefenen zijn schuingedrukt.

Zelf aan de slag

Benieuwd hoe je onderbouwd beleid voor een beweegvriendelijke omgeving kunt opstellen? Bekijk dan eens ons Stappenplan beweegvriendelijke omgeving. Deze e-learning begeleidt je in 9 stappen door het gehele proces voor het maken van beleid voor een beweegvriendelijke omgeving. Met uitlegvideo’s, beschrijvingen, concrete tips en handreikingen.

En wil je watersportplekken, waterspeelplekken, zwemwater, een fijnmazig waternetwerk of een groen-blauwe structuur ontwerpen die uitnodigen tot bewegen? Gebruik dan ons e-book Bouwstenen van de beweegvriendelijke omgeving. Hierin vind je bouwstenen en ontwerpprincipes voor een fysieke omgeving die mensen verleidt om meer te fietsen, lopen, spelen en sporten. Het e-book geeft je ook inzicht in hoe je hiermee aan de slag kunt gaan met de Omgevingswet.