Op een druilerige woensdagochtend in oktober parkeer ik mijn auto net naast het Bijlmer Sportpark in Amsterdam Zuidoost. Het is vroeg in de ochtend. Omdat ik ruim op tijd ben voor mijn afspraak maak ik alvast een rondje om het sportpark. Tot mijn verrassing vinden op dit tijdstip al allerlei activiteiten plaats. Aan de ene kant van de weg is een groep jongeren op het kunstgrasveld druk met diverse sport- en spelvormen en aan de andere kant van de weg wordt gesprint op de atletiekbaan. Even verderop valt mijn oog op een groep die in legeruniform paraat staan. Hun oefeningen zijn onderdeel van een opleiding tot beveiligingsbeambte.
Het verwondert me dat het hier in de vroege ochtend al zo druk is. Waar komen deze groepen eigenlijk vandaan? Bij de centrale entree komt Roos Duijs mij ophalen. Zij is programmamanager van het Bijlmer Sportpark en weet alles over over de doorontwikkeling van het sportpark.
Het Bijlmer Sportpark ligt in het Nelson Mandelapark in Amsterdam Zuidoost en bestaat uit enkele kunstgrasvelden voor voetbal, honk- en softbal, hockey en cricket, een atletiekbaan en een multi-inzetbaar verenigingsgebouw met kleedkamers en een sportkantine. In de directe nabijheid van het sportpark liggen ook andere sport- en speelvoorzieningen zoals een skatebaan en een multicourt met een 3×3 basketbalveld. Het verenigingsgebouw biedt ook onderdak aan Sportloket Zuidoost waar mensen vragen kunnen stellen over het sportaanbod en -activiteiten, verenigingen en financiële tegemoetkomingen.
In beweging krijgen en in beweging houden
Van belang is dat het sportpark gebruikt wordt om jong en oud in Zuidoost in beweging te krijgen en te houden; op de lange termijn moet dat leiden tot een hogere sportparticipatie in dit stadsdeel van Amsterdam. “Want dat is nodig”, geeft Duijs aan, “Meer sporten en bewegen zal ook positief bijdragen aan andere sociale problemen in de wijk, zoals eenzaamheid. Wij proberen een gevarieerd sportaanbod te organiseren waardoor ieder naar eigen inzicht en vermogen kan sporten.”
“De urgentie is er wel, maar zorgen dat mensen in Zuidoost hier ook daadwerkelijk komen, is een enorme uitdaging. Zuidoost is een bijzonder stadsdeel met veel uitdagingen. Een mooi voorbeeld is dat je hier extra je best moet doen om mensen te bereiken met de boodschap dat sporten en bewegen leuk en gezond is. Sport niet in het DNA van veel ouders, waardoor kinderen het sporten niet van huis uit meekrijgen. Sociale problemen spelen ook een rol en zorgen dat een aanzienlijk deel van de bewoners in Zuidoost niet de financiële mogelijkheid hebben om zelf of hun kinderen te laten sporten bij een sportvereniging. Ouders die immers ook in het weekend moeten werken om financieel rond te komen, kunnen niets doen voor een sportvereniging,” vertelt Roos Duijs terwijl we over het kunstgras lopen.
“En toch wil je die doelgroep graag aan het bewegen krijgen. Dat betekent allereerst dat je de mensen moet bereiken om te laten zien wat je allemaal te bieden hebt. Omdat ook veel ouders van kinderen de Nederlandse taal niet voldoende beheersen, is dit soms al een fikse uitdaging. Je moet allerlei kanalen gebruiken en middelen inzetten om kenbaar te maken dat er een vrij toegankelijk sportpark is waar iedereen welkom is. Daarbij is het de kunst om het aanbod op het sportpark en in de wijk af te stemmen met en op de behoefte van de doelgroep. Dat vergt een andere aanpak dan gebruikelijk.”
In Zuidoost is bijvoorbeeld geen sprake van een fiets- of zwemcultuur en mensen hebben weinig affiniteit met de klassieke verenigingssport. ‘Amerikaanse sporten’ zoals American Football, basketbal en honkbal zijn daarentegen wel populair. Dat geldt ook voor vechtsporten.”De vorm waarin je het aanbod duidelijk maakt is ook heel belangrijk. Zo moet je bijvoorbeeld goed nadenken over laagdrempeligheid. Onze diverse evenementen en activiteiten zijn doorgaans zonder inschrijving of toegangsbewijs. We willen graag dat iedereen zich hier welkom voelt en altijd kan meedoen.”
Hoe zorgt Bijlmer Sportpark ervoor dat ambities waargemaakt worden?
Om de ambities te realiseren, zijn pijlers van het Bijlmer Sportpark benoemd. Binnen elke pijler zijn doelen gesteld, waaraan acties zijn gekoppeld. De pijlers zijn:
- Intensivering
- Open en toegankelijk sportpark
- Sterke sportaanbieders
- Schoon en veilig
Intensivering
Het doel is het verhogen van de sport- en beweegparticipatie in Zuidoost en het verbreden van de maatschappelijke rol van het Bijlmer Sportpark. “We willen dit bewerkstelligen door middel van een intensiever en innovatiever gebruik van het Bijlmer Sportpark.” Het probleem nu is dat het gebruik van het sportpark in de daluren te laag is. Je moet dus manieren vinden om mensen ook overdag hierheen te krijgen. Je moet ook iets bieden wat aansluit bij de behoefte maar ook maatschappelijk bijdraagt. Zo hebben we dit jaar ingespeeld op de vraag vanuit wijken om slagbal te organiseren en gaan we workshops valpreventie geven.Daar worden evenementen en activiteiten omheen georganiseerd. Vergelijkbaar met de zomersportweek zoals we in de zomervakantie samen met de verenigingen georganiseerd hebben. Een succes want er zijn ongeveer duizend bewoners op afgekomen.”
Het blijkt een behoorlijke uitdaging om de mensen in de wijk, zowel ouders als kinderen, te bereiken. Zo wordt er gebruik gemaakt van social media, flyers, radiozenders en grote banners verspreid over het hele stadsdeel. “Studenten van de Academie van de Stad ontwikkelen voor ons een app waarmee we de mensen in de wijk bereiken en waarin informatie wordt gedeeld over activiteiten. Die app gaat binnenkort live’. Toch is het niet makkelijk om mensen te bereiken. Kinderen tot 12 jaar en de groep 12 tot 18 jaar vinden we via scholen en Topscore-projecten. Middelbare scholieren zijn wel moeilijker te verleiden.”
“Het is een uitdaging om de mensen in de wijk, zowel ouders als kinderen, te bereiken.”
Door de samenwerking met het ROC te intensiveren wordt het sportpark overdag beter gebruikt. Op dit moment maken studenten van studierichtingen Sport & Bewegen en Veiligheid & Vakmanschap gebruik van de lokalen in het verenigingsgebouw. Ook vinden de praktijkopdrachten plaats op het sportpark.
Open en toegankelijk sportpark
De ontwikkeling tot een toegankelijk en open sportpark vergroot de mogelijkheden voor ongebonden en anders georganiseerde sporters. Door het Bijlmer Sportpark te integreren met de omliggende openbare ruimte wordt het aantrekkelijk om ook de nabijgelegen (sportieve) openbare ruimte te gebruiken. Het is de bedoeling een sportieve en functionele verbinding te realiseren tussen het sportpark en de omringende openbare ruimte, zoals fiets- en wandelpaden, groen en het sportpark. Mogelijk dat er in de toekomst in het nabijgelegen park ook outdoor faciliteiten komen zoals een obstacle course of outdoor fitness. “We hebben ook de openingstijden verruimd tot elf uur ’s avonds en we staan we op het punt te experimenteren met het concept ‘open hockeyveld’.
Sterke sportaanbieders
Een goed en gevarieerd aanbod van sport- en beweegactiviteiten is van belang is om als sportpark vitaal te zijn. Op het sportpark wordt samengewerkt met diverse aanbieders van activiteiten.“Er is een ‘shared-service-center’ ingericht dat de samenwerking tussen de diverse sport- en beweegaanbieders en verenigingen versterkt.” Dat begon heel praktisch, bijvoorbeeld met de aanschaf van een folderrek en brievenbussen. Inmiddels hebben de clubs meerdere thema’s ontdekt waarop het loont om samen te werken zoals administratie, (marketing)communicatie en (bestuurlijk en technisch) kader. Zulke werkzaamheden vragen heel veel tijd maar daarvoor zijn over het algemeen weinig vrijwilligers te vinden.
Het Shared Service Centre zorgt niet alleen dat de clubs op deze gebieden worden ontlast maar ook dat ze een kwaliteitsimpuls krijgen. Er is bijvoorbeeld al een gezamenlijk pr-plan ontwikkeld. De samenwerking tussen sportaanbieders stimuleert de doorstroming van jeugd naar structurele sportbeoefening. “Mooi voorbeeld is de Stichting Toekomst en Talent. Een belangrijke samenwerkingspartner die het schoolvoetbal en een jaarlijkse “kampioenparade” in Zuidoost organiseert.
Er wordt ook gestart met een wijksportvereniging op het sportpark. Bewoners kunnen lid worden voor een vast bedrag per maand en verschillende sporten beoefenen. Zeg maar een “multisport-aanbieder. “Dat is niet bedoeld als alternatief voor de traditionele verenigingen maar juist als aanvulling, een soort voorportaal. De verenigingen blijven immers dé plek om in competitieverband te sporten. Via de wijksportvereniging kunnen clubs juist experimenteren met nieuw aanbod en een nieuwe doelgroep.”
Schoon en veilig
Zoals je van ieder sportpark mag verwachten is het goed onderhouden, schoon en veilig. Op het Bijlmer Sportpark is een beheerder aanwezig van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. “Naast de hardware en het sport- en beweegaanbod is het gastheerschap ook bepalend voor de aantrekkingskracht van een accommodatie.” Het is de wens van Roos Duijs dat dit in de toekomst nog beter vorm gaat krijgen. “Gastheerschap is onderdeel van de rol van de beheerder. Zij worden hier nu al voor opgeleid”.
Visie op succes
Op vele vlakken kunnen nog stappen gezet worden om in de toekomst een plek te creëren waar sport, bewegen en ontmoeten bij elkaar komt en dit op een open en toegankelijke manier wordt gefaciliteerd. Een van de aspecten die door Roos Duijs wordt aangehaald is het versterken van de horecafunctie op het sportpark. Nu is de kantine een plek die voornamelijk gebruikt wordt door een voetbalvereniging, terwijl de ruimte er naar is om er veel meer mee te doen. We gaan er bijvoorbeeld starten met cursussen valpreventie.
De transitie naar een andere vorm van ‘sportpark-bedrijven’ vraagt veel van de organisatie. Roos Duijs wil de komende twee jaar de doelen binnen elke pijler behalen. “Het is van belang dat er ruimte is voor ondernemerschap. Dat begint bij het commitment van het bestuur en de ruimte die ambtelijk gegeven wordt. Toewerken naar een open karakter vraagt samenwerkingspartners ook om buiten de comfortzone denken. Ik ben blij dat ik een team om mij heen heb. Dat scheelt wel, maar dan nog zijn er wekelijks nog behoorlijk wat brandjes te blussen.”
Uiteindelijk is het mijn streven om hier de gezondste, leukste en sportiefste plek in Zuidoost te creëren
Roos Duijs
Bij dit soort programma’s is het altijd van belang jezelf de vraag te stellen waar dit toe leidt en wanneer spreken over een succes. “Uiteindelijk is het mijn streven om hier de gezondste, leukste en sportiefste plek in Zuidoost te creëren”, benadrukt Roos Duijs met een glimlach.
Om ambities waar te maken bepalen een aantal factoren of het gaat lukken. Communicatie is erg belangrijk. Jong en oud moeten ons weten te vinden en dit is nog steeds een behoorlijke uitdaging. Samenwerking tussen diverse partijen is cruciaal om de krachten te bundelen. Met het inrichten van het shared-service-center is al een mooie stap gezet. Maar ook een goede balans tussen aanbieders, verenigingen, bewoners en de gemeente is heel belangrijk om effectief te zijn. “De gemeente zal een faciliterende rol moeten pakken.” Voor een transitie als deze is in ieder geval passie en doorzettingsvermogen nodig.
