Gebrek aan bewegen is in Nederland jaarlijks verantwoordelijk voor naar schatting ruim 8.000 sterfgevallen (circa 6% van het totaal aantal sterfgevallen). Onderzoek bewijst dat een actief leven volgens de Nederlandse beweegrichtlijnen van minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen, spier- en botversterkende activiteiten en voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen, de gezondheid zeer positief beïnvloedt.
Kom NU in beweging! Beweegprofeet Erik Scherder bij Brandpunt
Neuropsycholoog prof. dr. Erik Scherder, ook wel de beweegprofeet genoemd, bij Brandpunt.
Waarom is inactiviteit, stil zitten, zo schadelijk en hoe eenvoudig kun je hier iets aan doen?
Inactiviteit
Wanneer meer mensen lichamelijk actief worden, kunnen we veel van de meest voorkomende ziekten in onze maatschappij, zoals hart- en vaatziekten, kanker en type 2-diabetes, voorkomen. Zo is één op de vijf nieuwe beroertes te wijten aan inactiviteit. Hetzelfde geldt voor acute hartinfarcten en ongeveer één op de tien gevallen van diabetes.
Uit onderzoek uit het Verenigd Koninkrijk blijkt dat inactiviteit bijdraagt aan:
- 10,5% van de coronaire hartziektegevallen
- 18,7% van de darmkankergevallen
- 7,9% van de borstkankergevallen
- 13,0% van de diabetes type 2-gevallen
- 16,9% van de gevallen van vroegtijdig overlijden
Kanker
KWF Kankerbestrijding meldt dat voldoende bewegen het risico verlaagt op kanker. De British Heart Foundation geeft aan dat op basis van wetenschappelijk onderzoek het risico op dikkedarmkanker met twintig tot dertig procent kan worden verlaagd, het risico op borstkanker met twintig tot veertig procent en het risico op baarmoederkanker met 27 procent. Ook zouden mensen die lichamelijk actief zijn tot dertig procent minder kans hebben op longkanker. Ook bij borstkanker reduceert het de kans dat de kanker terugkeert met vijftig procent. Daarmee is de overlevingskans twee keer zo groot.
Diabetes type 2
Er is een duidelijk verband tussen beweging en het voorkomen van diabetes type 2. Naar schatting zijn op elke honderd gevallen van diabetes type 2 er zeven te voorkomen met een actieve leefstijl. Bij mensen die al diabetes hebben kan lichamelijke activiteit helpen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden en complicaties te voorkomen. Diabetes is bijvoorbeeld een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Ruim één op de drie mensen met diabetes blijkt vaatproblemen te hebben, wat weer een belangrijke oorzaak is van hartproblemen.
Voldoende lichaamsbeweging zorgt ervoor dat mensen met diabetes type 2, maar bijvoorbeeld ook mensen met een hoge bloeddruk of depressieve klachten minder of soms zelfs geen medicatie meer nodig hebben.
Mentale gezondheid
De Romeinen spraken al van ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’. Want bewegen is niet alleen belangrijk voor de lichamelijke, maar ook voor de geestelijke gezondheid. Aangetoond is dat sporters anderhalf keer minder kans lopen op een psychische stoornis vergeleken met niet-sporters. Zij hebben vooral minder kans op stemmings- en angststoornissen (respectievelijk 1,8 en 1,7 keer minder). Bovendien blijkt dat sporters vaker van hun psychische stoornis herstellen dan niet-sporters. Bij angststoornissen stijgt de herstelkans het meest: sporters herstellen hiervan 1,7 keer vaker. Ook andere onderzoeken laten zien dat bewegen angst en depressie kan voorkomen (Brandt, 2011; Paluska e.a., 2000; Valois e.a., 2004). Wanneer iemand al mentale klachten heeft verminderen deze door te bewegen.
“Met frisse tegenzin naar de sportschool”
Hans Boogaarts (68) komt uit de scheepvaart. Hard werken aan het bureau, stress wegroken en een borrel na het werk. Dat alles zette aan. In combinatie met zijn COPD maakte dat elke beweging – van douchen tot naar de overkant van de straat lopen – moeilijk. Oplossing? Afvallen en bewegen.
“Twaalf jaar geleden was ik doodziek. Ik moest naar het ziekenhuis en lag een paar dagen in coma. Dat doet wel wat met je. Toen ging de knop ook om. Mijn gezondheid kwam op de eerste plaats. Maar het echte omslagpunt kwam toen bij mijn vrouw diabetes werd geconstateerd. “Ga jij ook eens voor controle”, zei ze. Nou, ik bleek ook suiker te hebben. Sindsdien sta ik onder controle, sindsdien sport ik en sindsdien weeg ik rond de 88 kilo. De laatste keer dat ik in het ziekenhuis lag moest ik elke ochtend op de weegschaal. Die gewoonte heb ik overgenomen. 89 mag nog! Als ik in de 90 weeg, kom ik in actie. Dan ga ik minderen! En ietsje meer bewegen.
Bewegen is goed voor me. Ik weet en ik voel dat sporten, bewegen en met mate eten en drinken gezond is en mij goed doet. Dus ga ik elke maandag en vrijdag naar de sportschool. Met frisse tegenzin. Dat wat me motiveert is het gevoel achteraf; als ik geweest ben heb ik meer lucht. Mijn suikerwaarde is gehalveerd, ik neem twee keer minder medicatie en mijn bloeddruk is keurig. En dat ik nu bij de legpress 170 kilo in plaats van 95 omhoog til? Dat is natuurlijk wel leuk!”
Levensverwachting
In 2030 stijgt de levensverwachting van mannen naar gemiddeld 82 jaar, die van vrouwen naar 85. Mede door de vergrijzing en een ongezonde leefstijl telt Nederland dan ongeveer 7 miljoen mensen met een chronische ziekte. Dat is ongeveer veertig procent van de bevolking. De verschillen in levensverwachting zijn daarbij groot. Wie gezond leeft, heeft een langer leven. Een ongezonde leefstijl ligt ten grondslag aan de ontwikkeling van veel chronische ziekten.
Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB)
- NNGB voor volwassenen: minstens een halfuur matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal vijf dagen per week.
- NNGB voor 4- tot 17-jarigen: minimaal één uur matige lichamelijke activiteit, waarbij minimaal twee keer per week kracht-, lenigheid- en coördinatieoefeningen voor het verbeteren of handhaven van de lichamelijke fitheid.
- NNGB voor ouderen (55 ): een halfuur matig intensief bewegen op minimaal vijf dagen per week.
Bronnen
- Bobbert, M., Osse, J., Savelberg, H.H.C.M. & Buiter, R. (2012). Bewegen doet leven: hoe bewegen onze gezondheid beïnvloedt. Den Haag: Stichting bio- wetenschappen en maatschappij.
- Brandt, E. (2011, 27 maart). Beweeg voor je brein (het is nooit te laat om te beginnen). Uit: Trouw.
- British Heart Foundation National Centre for Physical Activity and Health (2013). Making the case for physical activity. BHF.
- Gelinck, R. (2016). Hoeveel moet je bewegen? Ede: Kenniscentrum Sport.
- Have, M. ten, Graaf, R. de & Monshouwer, K. (2009). Sporten en psychische gezondheid: resultaten van de Netherlandse mental health survey and incidence study (NEMESIS). Utrecht: Trimbos-instituut.
- KWF Kankerbestrijding (z.d.). Bewegen en kanker. Geraadpleegd op 1 februari 2016, van: https://www.kwf.nl/preventie/gewicht-voeding-bewegen-alcohol/Pages/Bewegen-en-kanker.aspx.
- Paluska, S.A. & Schwenk, T.L. (2000). Physical activity and mental health: current concepts. (Sports Medicine, 29(3), 167-180).
- Panhuis – Plasmans, M. in ’t, Luijben, A.H.P. & Hoogenveen, R.T. (2012). Zorgkosten van ongezond gedrag: kosten van ziekten notities 2012-2. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
- Valois, R.F., Zullig, K.J., Huebner, E.S. & Drane, J.W. (2004). Relationship between life satisfaction and suicidal ideation and behaviors among adolescents. (Social Indicators Research, 66(1), 81-105).
