Welke beweeg- en sportvormen worden beoefend door mensen met een handicap? Op welk niveau? De antwoorden op deze vragen zijn niet uitputtend, maar worden hieronder beschreven.
Bewegen voor sommigen niet vanzelfsprekend
Niet voor alle mensen met een handicap is sportdeelname vanzelfsprekend. Voor een grote groep mensen begint het met meer bewegen in het dagelijks leven. Van bewogen worden tot tuinieren, wandelen en fietsen. Maar bijvoorbeeld ook de trap nemen in plaats van de lift, lopend of met de fiets boodschappen doen. Ook met kleine stappen wordt al snel veel bereikt! Mensen worden blijer en de fysieke en mentale gezondheid stijgt.
Voor mensen met een ernstige meervoudige beperking (EMB) is bewegen helemaal geen vanzelfsprekendheid, zij hebben veel begeleiding nodig bij het bewegen. Er zijn verschillende methodieken gericht op bewegingsstimulering van deze doelgroep. Een voorbeeld is Watsu. Dit is een ontspanningsmethodiek in lichaamswarm water. De rug wordt ontlast, de wervelkolom en de gewrichten worden soepel bewogen, waardoor het lichaam wordt gerekt en gestrekt in vloeiende bewegingen. Een ander voorbeeld is Sherborne. Deze methodiek is behalve op motorische en cognitieve ontwikkeling ook gericht op sociaal en emotioneel vlak. De begeleider volgt, met als basis contact, de handelingen van de deelnemer en zorgt er tegelijkertijd voor dat dit veilig gebeurt.
Verminder belemmeringen!
Door regionale samenwerkingen is het mogelijk veel belemmeringen weg te nemen waardoor mensen met een beperking meer kunnen sporten. Lees meer over het opzetten van een regionale samenwerking.
Sportaanbod: verschillende niveaus
Mensen met een handicap kunnen, net als de rest van de bevolking, op verschillende niveaus sporten. Daarom is er ook voor hen een breed aanbod, van topsport tot breedtesport.
Recreatiesport
Het merendeel van de sporters beoefent recreatiesport of sportieve recreatie. Bij recreatiesport gaat het erom sporters vaardigheden aan te leren die enerzijds aansluiten bij hun motorische ontwikkeling en anderzijds bijdragen aan nog meer spelbeleving. Het is bij deze groep niet van belang prestaties van sporters met elkaar te vergelijken. De bewegingservaring en het plezier staan voorop. Binnen de recreatiesport wordt wel aandacht besteed aan spelregels en regelhantering.
Breedtesport
De meeste mensen met een handicap sporten voor hun ontspanning, plezier, gezondheid en om de uitdaging met andere sporters aan te kunnen gaan. Sport is voor hen een leuke en waardevolle vrijetijdsbesteding. Een kleiner aantal sporters beoefent (aangepaste) wedstrijdsport. Het principe van sporten in de georganiseerde (breedte)sport luidt: ‘Gewoon wat gewoon kan, speciaal wat speciaal moet’. Een groot gedeelte van de sporters beoefent de wedstrijdsport dan ook binnen een reguliere sportvereniging.
Topsport
Binnen topsport wordt gestreefd naar de hoogst bereikbare prestaties. Vaak zijn die grensverleggend. De internationale resultaten bepalen of iets topsport is of niet. Daarin onderscheidt topsport zich van breedtesport. Dit geldt zowel voor de sporter met als de sporter zonder handicap. Beiden moeten een perfecte conditie hebben om een optimale prestatie te kunnen leveren.
Classificatie
Uitgangspunt voor sport en met name wedstrijdsport is vanzelfsprekend een eerlijke strijd. Om dit mogelijk te maken vindt er in de gehandicaptensport een indeling in handicap-klassen naar gelang van de functionele mogelijkheden plaats; de zogenaamde classificatie. In internationaal verband zijn hiervoor uiteenlopende klassen ontwikkeld. Zo zijn er aparte klassen voor mensen met een lichamelijke, zintuiglijke en verstandelijke handicap. De indeling in handicap-klassen is te vergelijken met de indeling naar sekse, gewichtsklasse of leeftijdscategorie. Met een classificatiekeuring worden sporters ingedeeld in handicap-klassen.
Ben je op zoek naar een passend sportaanbod voor bij jou in de buurt? Dan heb je verschillende mogelijkheden om dit te vinden.
Sportmogelijkheden voor mensen met een handicap
Voor mensen met een handicap zijn er veel mogelijkheden om te sporten. NOC*NSF heeft een overzicht met sportaanbod voor mensen met een lichamelijke, visuele, auditieve of verstandelijke handicap. Sportaanbod voor mensen met een beperking is vaak een van de vormen die worden aangeboden. Met aanpassingen, in een aparte competitie of zelfs met specifieke aangepaste vormen voor mensen met een handicap. De verantwoordelijke sportbond kan meer vertellen over de sportmogelijkheden. Een aantal sporten worden hier uitgelicht.
Wintersport
Voor mensen met een beperking is wintersport toegankelijk. Voor mensen met een lichamelijke handicap bestaan bij alpineskiën en bij langlaufen de mogelijkheden staand (op een of twee ski’s) of zittend te skiën. In het snowboarden bestaat alleen de mogelijkheid tot staand.
Boccia
Boccia is een sportvorm speciaal ontwikkeld voor mensen met een handicap. De sport is geschikt voor mensen met Cerebrale Parese en mensen met een zware motorische handicap. Het spel lijkt qua vorm op jeu de boules en vergt veel tactisch inzicht. Het is een indoor balsport die zowel individueel als in teamverband wordt gespeeld.
Zwemsport
Zwemmen is geschikt voor mensen met een lichamelijke, visuele of verstandelijke beperking. De kracht van het water maakt dat zij zich vrijer en makkelijker kunnen bewegen in het water, het vermindert pijn, werkt therapeutisch en versterkt de conditie. Zwemmen kan in allerlei leeftijdscategorieën, zowel recreatief als op wedstrijdniveau. Het gehandicapten zwemmen is opgesplitst in waterbasketbal, wedstrijd zwemmen en topsport.
Goalball
Goalball is speciaal ontwikkeld voor mensen met een visuele beperking. Goalball is een teamsport, waarbij concentratie en uithoudingsvermogen belangrijk zijn. Het spel wordt gespeeld in twee teams met drie spelers, met aan beide zijden van het speelveld een doel. Er wordt gespeeld met een rinkelbal die over de doellijn van de tegenstander gegooid moet worden. De sport wordt ook af en toe beoefend door mensen zonder visuele handicap. Zij dragen, net als de rest van het team, een geblindeerde bril.
Voetbal
Voetbal kent een aanbod voor mensen met een lichamelijke handicap (CP-voetbal) en voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke handicap (G-voetbal). CP-voetbal wordt gespeeld door voetballers die als gevolg van een hersenbeschadiging een motorische beperking hebben. Het is een internationaal beoefende sport, gespeeld op een kleiner voetbalveld met zeven spelers in een team. Voor G-voetballers is er een competitie aanbod voor zowel jeugd als voor senioren. Als voetballers met een lichamelijke, verstandelijke of auditieve handicap mee kunnen met de reguliere teams, dan kunnen ze gewoon deelnemen aan de reguliere competitie.
Rolstoelbasketbal
Rolstoelbasketball is een snelle, veelzijdige en attractieve sport om te beoefenen met een lichamelijke handicap. Jeugd kan in drie leeftijdscategorieën rolstoelbasketballen: Peanut, Mini en Junior rolstoelbasketball. Er zijn 4 competities waar rolstoelbasketballteams aan deel kunnen nemen: Toernooidivisies A, B & C en voor teams op het hoogste niveau de Eredivisie. Deelname aan de competitie staat vrij voor iedereen.
Ik vind het mooi dat je bij rolstoelbasketball iedereen nodig hebt om te presteren, je moet als team ruimte krijgen.
Inge Huitzing, winnares brons Paralympische Spelen 2012
Badminton
Aangepast badminton wordt in drie (georganiseerde) vormen gespeeld: rollers, staanders en zitters. Het aangepast badminton wordt gespeeld volgens de spelregels van het reguliere badminton, met af en toe een aanpassing. Denk hierbij aan een kleiner veld en een lager net.
Wielrennen
Wielrennen kent diverse vormen van aanbod voor mensen met een handicap: tandem, driewieler, handbike en indien mogelijk op een gewone racefiets. In de categorie tandem, zowel op de weg als op de baan, fietst een wielrenner met een visuele beperking op een tandem, met voorop een piloot. De piloot is de ogen van de wielrenner.
