Feiten en cijfers sport in Westland
Maxim de Zeeuw is beleidsadviseur Sport en Maryke Verheul is senior beleidsmedewerker Participatie. Beiden werken bij het Cluster Beleid in gemeente Westland. Deze gemeente bestaat uit 11 dorpskernen die tussen de 4.000 en 22.000 inwoners tellen.
- Wat meteen opvalt, is dat driekwart van de jongens en twee derde van de meisjes van 12-16 jaar lid is van een sportvereniging. Daar waar de afname landelijk gezien vanaf 15 jaar begint.
- Uit de cijfers van NOC*NSF uit 2019 die blijkt bovendien dat 73,9% van de Westlandse jongeren van 10-14 jaar een lidmaatschap heeft bij één of meer sportbonden. In de provincie Zuid-Holland was dat 57,6% en landelijk was dat 63%.
- En van de jongeren van 15-19 jaar is dat 52,3% waar dat in de provincie Zuid-Holland 39% en landelijk gezien 43,7% was.
Sportclub als hart van het sociale leven
Maxim legt uit: “Doordat Westland uit 11 kernen bestaat en geen bruisende winkelstraten of veel uitgaansmogelijkheden kent, is de sportclub voor veel jongeren het hart van het sociale leven. Het gebeurt in en rondom de sportvereniging. Ouders willen dat hun kind meedoet met leeftijdsgenoten en stimuleren mede daarom een lidmaatschap van een club.”
Er is een reden waarom Westland zoveel sportfaciliteiten kent: “We zijn een fusiegemeente en bijna elke kern had eigen faciliteiten. In vergelijking met andere gemeenten hebben we twee keer zoveel sporthallen dan berekend op basis van de kengetallen van NOC*NSF. Elke kern heeft nu nog steeds een eigen brede variëteit aan sport. Het Westland telt ook vijf zwembaden. Ouders zien hun kinderen het liefst sporten en zwemmen in de eigen kern. Populair zijn vooral binnensporten als handbal en korfbal”, aldus Maxim.
Kindpakket met kortingspas
Maryke: “In Westland groeit ongeveer één op de twaalf jongeren arm op. Dat is wel lager dan in de grote steden. Ouders kunnen gebruikmaken van het Kindpakket. Dat verstrekken we via de Westlandpas. Daarmee kunnen hun kinderen voordelig of gratis leuke dingen kunnen doen op sportief, cultureel, recreatief of educatief gebied. In het kindpakket zit ook buitenkleding en schoolzwemmen tot en met 7 jaar.”
Ze vertelt meer over de pas: “Met de pas kunnen kinderen en jongeren bijvoorbeeld een lidmaatschap van één van de vele sportverenigingen die Westland rijk is betalen, maar ze kunnen er ook sportkleding van financieren. En sinds dit jaar kunnen kinderen ‘m ook gebruiken voor een kennismakingsles op het gebied van sport of cultuur.”
Verbeterpunten voor de kortingspas
Hier haakt Jochem Immerzeel, sociaal ondernemer voor gemeente Westland en bedenker en beheerder van de Westlandpas op in: “We hebben deze pas nu sinds 2018 en we krijgen een steeds beter beeld van wat goed werkt en wat verbeterd kan worden. Ik kreeg geluiden uit het veld van kinderen die vroegtijdig afhaakten, omdat de sport hun toch niet beviel. Dan was hun tegoed op en konden ze geen andere sport meer doen. Op de pas staat, Maryke noemde het al, nu dus ook een kennismakingslestegoed van € 25, zodat kinderen een betere keuze kunnen maken voor een sport.”
Jochem vertelt dat kinderen uit de doelgroep vaak automatisch kiezen voor een standaardsport, omdat hun vriendjes of vriendinnetjes daar ook op zitten. Bovendien hebben ze thuis vaak stress en is er weinig ruimte om na te denken over wat ze nu echt graag willen of leuk vinden. “Met het kennismakingslestegoed kunnen ze in ieder geval een betere keuze maken. Maar ik ben nog niet tevreden!”, zegt hij. “Ik wil dat elk kind een budget krijgt dat hij of zij kan ‘inrichten’ naar eigen keuze. Daarover ben ik al in gesprek met de gemeente. Ik geloof er namelijk in dat je armoede kan bestrijden als je mensen regie geeft.”
Maryke heeft nog wat cijfers over de Westlandpas: “Met deze pas bereiken we de juiste doelgroep, 90% van de kinderen die arm opgroeien heeft inmiddels zo’n pas en 80% maakt er gebruik van.”
Kinderen in een volwassen positie
De Westlandpas heeft dus een groot bereik. Iets waar ze zich alle drie hard voor maken. Een enkele keer gaat het mis met de pas, als een kind bijvoorbeeld lid is geworden van twee verenigingen. Jochem vertelt: “Dan krijg ik een telefoontje van de vereniging en moeten we ons de vraag stellen hoe we hiermee omgaan. Of ik krijg een kind van tien, elf jaar aan de lijn, die vertelt dat er iets mis is gegaan bij de vereniging. Sommige kinderen spreken vaak beter Nederlands dan de ouders en worden zo in een volwassen positie gebracht. Ook dat is een belangrijk thema, waar aandacht aan besteed moet worden.”
Dat een kind lid wordt van twee verenigingen heeft vaak te maken met de startdatum van de pas: de gemeente hanteert een boekjaar van 1 januari tot en met 31 december, terwijl een sportseizoen vaak van september in het ene jaar tot en met mei in het volgende jaar loopt. Dit geeft problemen rond het innen van contributie.
Systeem ombuigen is een uitdaging
Jochem ziet nog een struikelblok: “Ieder jaar moeten de niet-uitkeringsgerechtigden de pas weer opnieuw aanvragen. Ouders bellen mij dan met de vraag waarom de pas van hun kind het niet doet. Er moet dan eerst nagegaan worden of ze nog recht hebben op de pas. Het ombuigen van het systeem is moeilijk, de systeemwereld -de wereld van regels, protocollen en prestatienormen- is vaak leidend. Hiervoor moeten we dus oppassen!”
Meer doen aan communicatie
Jochem signaleerde dit jaar tijdens de eerste lockdown dat het gebruik van de pas afnam. En dat het na de lockdown weer steeg. Hij hoopt dat het gemiddelde effectieve gebruik – een pas waarvan het tegoed helemaal wordt opgebruikt – meer en meer stijgt. “Ik vind de pas echt een succes als iedere jongere met de Westlandpas ook deelneemt aan sport en cultuur. Qua communicatie en marketing kunnen we nog verbeteren en ervoor zorgen dat de Westlandpas goed zichtbaar en goed herkend worden. Via basisscholen, via reclamezuilen langs de weg. Hierover ben ik ook in gesprek met de gemeente.”
Samenwerking
Jochem werkt samen met de sportaanbieders en wordt daarin gefaciliteerd door de gemeente. Sportaanbieders kloppen bij hem aan als er vragen of problemen zijn met de betalingen of actieve deelname. Hij zegt: “Door de jaren heen, heb ik veel contacten opgedaan met ouders en kinderen aan de éne kant en sportaanbieders aan de andere kant. Ik wil niet beweren dat ik een expert ben, die zijn er al genoeg”, lacht hij. “Nee, ik ben een verbinder.”
Jochem overtuigde de gemeente, de sportaanbieders en de welzijnsorganisatie van het belang van een pas. Daarmee heeft namelijk iedereen, dus ook kinderen en jongeren die arm opgroeien, toegang tot sport en cultuur. Bovendien, zo vindt hij, wordt de economie op deze manier ook nog eens gesteund. “Ik ben voor inclusie: iedereen heeft recht om te sporten, te dansen of een culturele cursus te volgen.”
Hij werkt ook nauw samen met de Sociaal Makelaars: “We weten elkaar te vinden wanneer het nodig is en hebben regelmatig contact. Laatst had ik een gesprek met één van hen. Een kind wilde graag naar een sportvereniging die nog niet aangesloten is op de Westlandpas. Dan stel ik vragen, benader de aanbieder en zoeken we een oplossing.” Hij is ervan overtuigd dat ze veel kunnen bereiken mede dankzij de goede samenwerking tussen alle partijen, gemeente, aanbieders en scholen.
De gemeenteraad is sportminded
Naast de goede samenwerking tussen de diverse partijen, is de gemeenteraad ook ‘sportminded’. Door de inzet van verenigingen, bedrijfsleven en de gemeente heeft Westland de beschikking over kwalitatief hoogwaardige sportaccommodaties. De gemeente is verantwoordelijk voor de voorzieningen, terwijl de daadwerkelijke uitvoering plaatsvindt in de praktijk.
Maryke is trots op het aanbod van sport en bewegen: “De gemeente is strak in het aanbieden van financiële regelingen, maar heeft hart voor het aanbod.” Ze vertelt dat een kritisch rapport van de Rekenkamer in 2016 van de gemeente werd gezien als kans om het participatiebeleid sterker in te zetten op lokale partners. En om de verschillende regelingen beter inzichtelijk te maken of te combineren.
Rol van welzijn en Sociaal Makelaars
Maryke geeft aan dat Vitis Welzijn een belangrijke rol heeft om inwoners te ondersteunen en te informeren. Vitis stimuleert mensen om te participeren, om elkaar te ontmoeten en om te zien naar elkaar. De organisatie heeft Welzijnsadviseurs (voor volwassenen), Jongerenwerkers (voor jongeren tussen de 12-23) en Sociaal Makelaars in dienst. Sociaal Makelaars weten wat er leeft en speelt in de buurt en ondersteunen initiatieven in de kernen. Ze slaan bruggen tussen inwoners, organisaties en professionals en werken veel samen met sport- en cultuurverenigingen.
Maxim: “De Sociaal Makelaar zet zich in voor een eigen kern en brengt de verbinding met sport tot stand om zodoende de sportparticipatie zo groot mogelijk te maken. Jongerenwerker en Sociaal Makelaar zitten in hetzelfde uitvoerende team en kunnen altijd bij de gemeente aankloppen.”
De lijntjes in Westland tussen uitvoering, beleid en bestuur zijn kort en dat werpt zijn vruchten af: de sociale cohesie binnen de wijken en kernen is groot en daarin speelt sport een belangrijke rol. “Ja, we zijn gezegend met een gemeente die zo sportminded is. Ik heb eigenlijk zelden te klagen over de middelen die de gemeenteraad inzet voor sport!”, concludeert Maxim.
Tip Westland voor andere gemeenten
Ga in gesprek met sportverenigingen, zij weten ook heel goed aan te geven welke kinderen ze niet zien.
Meer lezen?
- Tipkaarten jeugd-armoede-sport-bewegen
- Checklist jeugd -armoede-sport-bewegen
- Onderzoek Kan ik meedoen? Sport en bewegen voor iedere jongere
- Onderzoek van Bureau Bartels (2020: Ministerie SZW, Tussenevaluatie Bestuurlijke Afspraken Kinderarmoede, 2018: Ministerie SZW, Tussentijdse evaluatie inzet extra middelen voor kinderen in armoede)
- Onderzoek Kansen voor Kinderen: een postcodetombola? (Save the Children & Defence for Children, 2019)
- Verwelkom kinderen met een laag inkomen bij sport: 14 tips
Meer weten?
Neem contact op met Laura Butselaar of Jamilla Vervoort.
