Overzichtsartikel: jongeren binden en behouden bij sport

Wat zeggen de cijfers over jongeren, sport en bewegen?

• Van de kinderen is 80% aangesloten bij een sportclub. Van de jongeren vanaf 12 jaar is dat nog maar 56% ^[1].
• Van de kinderen voldoet 56% aan de beweegrichtlijnen van dagelijks minimaal één uur matig intensief bewegen. Van de jongeren vanaf 12 jaar is dit nog maar 40% ^[2].
• En helaas neemt bij deze leeftijdsgroep ook het zitgedrag toe van 7 uur voor kinderen, naar 10,4 uur per dag voor jongeren ^[3].

Dit zeggen jongeren zélf over hun motivatie

We vroegen jongeren op straat hoe ze over sport denken. En wat hun redenen zijn om uit te vallen, of juist door te gaan.

Ook interviewden we 6 jongeren waarom zij juist wél doorgaan met sporten. De jongeren komen uit Amsterdam West en hebben in hun leven te maken gehad met tegenslagen, soms in de sport die ze deden. Toch vonden zij om verschillende redenen de motivatie om door te gaan. Bijvoorbeeld omdat je plezier beleeft met leeftijdsgenoten. Of omdat het goed is voor je gezondheid en je lichaam en je je fitter voelt.

Dé 14 factoren om sportuitval te voorkomen

Een groot Europees samenwerkingsproject ‘Keep Youngster Involved’ (zie kader) heeft 14 factoren opgeleverd waarvan is aangetoond dat zij een belangrijke rol spelen in het voorkomen van sportuitval bij jongeren. Het gaat om factoren zoals gevarieerd sportaanbod, support van ouders en zelfvertrouwen. Lees hier alle 14 factoren om jongeren te behouden bij sport.

Om een idee te krijgen hoe de factoren eruit zien, geven we een voorbeeld van factor 3: Verwantschap. Hiermee bedoelen we: elke jongere wil het gevoel hebben dat ze zijn opgenomen in het team, of onderdeel zijn van de club. Jongeren moeten zelf en met anderen een gevoel van warmte, genegenheid, veiligheid en acceptatie voelen. Dit kun je als club en trainer bevorderen door bijvoorbeeld teamuitjes te organiseren. Of door met de jongeren in gesprek te gaan over de teamspirit en welke behoefte ze hierin hebben.

Op deze manier vind je alle 14 factoren beschreven die sportuitval voorkomen. Als je als aanbieder deze 14 factoren goed in orde hebt, dan heb je het goed geregeld bij je club. Al hier actief mee aan de slag wilt, kun je ook het kaartspel gebruiken dat bij de factoren hoort (zie verderop in dit artikel).

In deze factsheet vind je alle factoren. Lees hier verder voor de onderbouwing van het project Keep Youngsters Involved en hoe het projectteam is gekomen tot de 14 factoren.

Aan de slag: toolkit met kaartspel

Zodra je inzicht hebt in de 14 factoren, wil je natuurlijk zelf aan de slag. Daarvoor hebben we een toolkit gemaakt voor professionals in de sport die met jongeren werken. Centraal in de toolkit is een kaartspel met concrete tips, aanwijzingen en oefeningen, die door experts van verenigingen zijn gegeven.

De kaarten corresponderen met de 14 factoren. Door de acties van een specifieke kaart in te zetten, draag je bij aan het verbeteren van één van de 14 factoren. Door kaarten te prioriteren, werk je naar een actieplan toe met allemaal acties die uitgevoerd kunnen worden om de club nog jeugdvriendelijker te maken.

Het kaartspel kan gespeeld worden met jongeren van 12 tot 18 jaar en met de vrijwilligers en professionals van de club die actief zijn met jongeren. Als je het spel speelt volgens een van de methoden ervaar je dat het voor jongeren laagdrempelig is om in gesprek te gaan en hun mening te geven. En dat je op die manier snel inzicht hebt in wat zij belangrijk vinden en hoe je het nog leuker kunt maken voor bij de club.

De toolkit bestaat uit de volgende onderdelen:

• De factsheet waarin de 14 factoren van uitval in sport worden behandeld.
• Het kaartspel met tips, aanwijzingen en oefeningen.
• De methodieken / spelregels van het kaartspel.
• Op deze infographic staan de hoofdlijnen van het project afgebeeld.

De producten zijn in 6 verschillende talen beschikbaar: Nederlands, Frans, Engels, Roemeens, Portugees en Fins.

De ervaring van TOF tennis met het kaartspel

TOF tennis staat voor Tennis Ontwikkelings Fases en is een programma dat tennisclubs ondersteunt op het gebied van ontwikkeling en behoud van jeugdspelers. De trainers van dit programma speelden het spel met een groep 13 tot 18 jarigen en kwamen tot opmerkelijke inzichten!

Trainer Michel van der Meijden: “Het kaartspel maakte duidelijk welke onderwerpen de jongeren zelf belangrijke thema’s vinden binnen de club en binnen hun tennisprogramma. Je denkt al gauw dat de jongeren zaken zoals ‘zijn er voldoende trainingsmogelijkheden’ of ‘kan ik wel in het juiste team competitie spelen’ het belangrijkst vinden. Dit vinden ze wel een punt van aandacht. Maar zeker zo belangrijk vonden zij zaken zoals ‘kan elke speler meedoen met het programma’ en ‘kunnen we met z’n allen iets leuks organiseren’. Dat was een echte eye-opener en het heeft ons geholpen om ons programma op dat vlak completer te maken!”

Andere tips en instrumenten voor binden en behouden jongeren

Actieve jeugdparticipatie

Hoe kun je de jeugd actief laten participeren in jouw sportvereniging? Hoeveel verantwoordelijkheid geef je ze? Is het niet heel veel werk om ze te begeleiden? Hoe pak je dat aan en wat levert het op? Gebruik de Jeugd Participatieladder Sport om te zien hoe actief jouw vereniging jongeren al betrekt. Bekijk aan de hand van de ladder ‘op welke trede’ je staat en waar je naartoe wilt. Bij dit instrument vind je ook 5 praktijkvoorbeelden.

Jeugdvriendelijkheid score

Wil je weten jeugdvriendelijk jouw sportclub is? Met de J-score krijg je snel en eenvoudig inzicht in de jeugdgerichtheid van de sportvereniging. Laat de vragenlijst invullen door verschillende personen en ook door jeugdleden zelf. De J-score geeft een totaalscore voor jeugdgerichtheid en aanknopingspunten om de jeugdgerichtheid te verbeteren.

Motivatie jongens en meisjes en verschillen

Verschillen tussen meisjes en jongens zijn een actueel onderwerp. Vaak wordt er in stereotypen gedacht. Verschillen meisjes en jongens nu echt zoveel en wat zijn die verschillen? Hier lees je wat dat betekent dat voor de sportdeelname van meisjes en jongens. En: zo kun je jonge meiden specifiek motiveren om te blijven sporten. Lees ook hoe ze dat in Rotterdam en Amsterdam meiden laten sporten.

Stappenplan NOC*NSF

Ook NOC*NSF ontwikkelde een Stappenplan voor binden en behouden van jongeren bij de sport. Met daarin speciaal aandacht voor wat je als bestuur van een vereniging kunt doen.

Keep Youngsters Involved

Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft samen met acht Europese partners die het probleem van jongerenuitval in de sport herkennen, antwoorden gevonden op dit probleem. Het project Keep Youngsters Involved biedt instrumenten voor coaches, trainers, buurtsportcoaches, verenigingsadviseurs of beleidsmedewerkers. Keep Youngsters Involved was een Erasmus sportproject – gesubsidieerd door de EU – en liep van januari 2017 tot oktober 2019. Op www.keepyoungstersinvolved.eu vind je alle informatie over dit bijzondere project in 6 verschillende talen.