De sportvereniging staat wekelijks voor lekker sporten en bewegen, veel plezier hebben, nieuwe vrienden maken, (van elkaar) leren, samenwerken en jezelf en je prestaties verbeteren. Ook laat promotieonderzoek van HAN onderzoeker Willem de Boer heel voorzichtig zien dat in wijken waar meer mensen in clubverband sporten, de zorgkosten zelfs lager zijn.
Schade voor de sport
Ten tijde van deze coronacrisis berichten verenigingen echter steeds vaker dat ze dreigen om te vallen. Stichting Waarborgfonds Sport schatte de schade voor enkel de breedtesport in eerste instantie op € 100 miljoen, later volgde een aanpassing naar € 300 miljoen. Een bredere kijk door NOC*NSF (dus naast verenigingen onder andere ook evenementen, ondernemers in de sport, betaald voetbal en inkomstenderving sportbonden) leidde tot een schatting van € 950 miljoen schade tot en met augustus dit jaar.
Inkomstenbronnen voor de sport
Cijfers van het CBS laten zien dat de inkomsten van sportverenigingen al sinds 2009 rond de € 1,2 miljard liggen. Die inkomsten worden tegenwoordig echter opgebracht door minder clubs en minder leden. Leden die (wat meer) contributie betalen en (duurdere) aankopen doen in de kantine, zijn de twee belangrijkste inkomstenbronnen (met verschillen in binnen- en buitensport). De top drie van inkomstenbronnen wordt gecompleteerd door sponsoring. Bij verenigingen met een eigen accommodatie zijn ook (verborgen) subsidies van belang (zie ook hoofdstuk 8 van het brancherapport sportverenigingen).
Invloed van een veranderend uitgavenpatroon
De financiële situatie van sportverenigingen is over het algemeen gevoelig voor bezuinigingen en voor veranderingen in het uitgavengedrag van consumenten, bedrijven en overheden. En laat dit juist nu aan de hand zijn.
Het Mulier Instituut liet eerder al zien dat gemeenten (ten opzichte van 2013) bezuinigingen hebben doorgevoerd op sportgebied. Er gaan minder subsidies naar sportverenigingen. Ook investeren gemeenten minder in sportvoorzieningen en in de exploitatie van sportaccommodaties in eigen beheer. Dat heeft voor verenigingen dus consequenties voor de huurprijzen, of voor de financiering van een nieuwe accommodatie of verbouwing.
Gevolgen coronacrisis
Sponsoren tonen misschien even begrip voor de crisis waarin we nu zitten, maar als ze zelf ook hard geraakt worden door de coronamaatregelen, dan komen ze ook sneller tot een nieuwe afweging over sponsorcontracten (quote Bob van Oosterhout in Trouw).
Sport is niet het eerste waarop consumenten bezuinigden in een eerdere recessie (Hoekman & Straatmeijer, 2013). Onderzoek heeft zelfs aangetoond dat tweederde van de verenigingsleden bereid is meer te betalen voor het lidmaatschap, wanneer hun sportvereniging wordt geconfronteerd met hogere kosten en/of lagere inkomsten. Maar nu veel leden zelf minder kunnen of mogen werken, opdrachten wegvallen of klussen afgezegd worden, ziet de wereld er ineens heel anders uit.
De huidige situatie maakt alles nog kwetsbaarder, omdat de uitgaven (met op nummer 1 accommodatie- of huisvestingskosten, gevolgd door bondsafdrachten, overigen, personeelskosten, kantine-inkopen, sport- en spelmaterialen, energielasten en verzekeringen) bij veel clubs gewoon doorlopen.
Financiële positie sportverenigingen stond al onder druk
Het Mulier Instituut liet in een factsheet uit 2019 zien dat verenigingsbestuurders redelijk positief zijn over hun financiële positie. Op kleine verenigingen en zaalsporten na – waren de meeste clubs gezond, met jaarlijks een positief financieel resultaat en ruimte in de begroting voor onverwachte uitgaven. De data uit 2019 lieten echter zien dat de financiële situatie van sportverenigingen licht verslechterd is ten opzichte van 2016.
Een boodschap met een verregaandere strekking horen we vanuit Stichting Waarborgfonds Sport (SWS). Zij controleren de jaarstukken van sportorganisaties en zien dat de financiële positie van verenigingen in het laatste decennium is verslechterd. SWS werkt met kwalificaties en geeft aan dat eind 2019 bijna de helft van de verenigingen de kwalificatie ‘redelijk’ krijgt, terwijl ze eerder hoger scoorden. Dit betekent dat ze nog wel hun bancaire aflossingen kunnen voldoen, maar niet in staat zijn om liquiditeit op te bouwen voor hun toekomst. Er is ingeteerd op reserves, waardoor toekomstige investeringen problemen gaan opleveren. De financiële toekomst was dus al een aandachtspunt.
Daarom werd al gezocht naar andere financieringsvormen (zoals clubacties), kon er geprofiteerd worden van een lage rentestand en kwam er de BOSA subsidie. Door te investeren in toegankelijkheid of duurzame maatregelen kan een extra subsidie van 10% worden verkregen en die maatregelen en eventueel samenwerking met anderen kunnen leiden tot kostenbesparingen. Maar de huidige situatie maakt de nood op dit moment echt hoog.
Regelingen en initiatieven
De sport heeft al gezamenlijk de noodklok geluid. En gelukkig ontstaan er al goede regelingen en initiatieven in het land. In een eerder artikel hebben we besproken welke tegemoetkomingen de overheid doet richting de sport. Dit heeft onder andere betrekking op omzet, personeelskosten en uitstel van belastingen. Het Coronanoodfonds Sport is een aanvulling op de regelingen vanuit de overheid. Hoe Rotterdam Sportsupport deze regelingen overzichtelijk heeft vertaald voor de sportverenigingen lees je hier. Ook Sportservice Noord-Brabant geeft duidelijk inzicht voor sportverenigingen en benoemt als extra aandachtspunt de gemeente- en waterschapsbelastingen. Banken en Stichting Waarborgfonds komen clubs tegemoet met maatregelen rondom uitstel. Hier is nadrukkelijk het advies contact te zoeken met je eigen bank.
Compensatie huur accommodaties?
De Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) werkt hard aan het compensatievraagstuk gericht op de gemeentelijke kosten voor derving huurinkomsten, zwembaden, sportbedrijven etc. Duidelijkheid over een brede compensatieregeling voor gemeenten (in samenwerking met VNG en Binnenlandse Zaken) volgt half april. VSG heeft een uitgebreide Q&A lijst.
Gemeenten hebben vooral vragen over het wel of niet in rekening brengen van huur voor het gebruik van sportaccommodaties. In veel gevallen – waarbij bijvoorbeeld de accommodatie het hele jaar door gebruikt wordt door één vereniging – laten ze de huur doorlopen met de mogelijkheid tot uitstel van betaling.
- De uren die zijn verhuurd aan sportverenigingen, recreatiegroepen of incidentele huurders worden bijvoorbeeld in Den Bosch en Lelystad niet in rekening gebracht.
- Ook in Utrecht wordt er aan een plan gewerkt om het innen van huur tijdelijk stop te zetten of kwijt te schelden.
- In de gemeente Hoeksche Waard hoeven verenigingen geen huur te betalen voor hun accommodaties voor de periode dat ze dicht moeten zijn en krijgen ze meer tijd om hun leningen aan de gemeente terug te betalen.
- Uitstel van betaling zien we ook terug in Deventer.
Andere vragen in de Q&A van de VSG gaan over handhaving op onder andere sportaccommodaties en sportparken, outdoor toestellen en speeltuin of -plekken of het naar voren halen van werkzaamheden. Ook sportstimulering, verenigingsondersteuning en het sportakkoord komen aan bod.
Wat kan ik doen als vereniging?
Voor verenigingen is het lastig om nu vooruit te kijken, ook omdat een ALV voor toestemming van grote investeringen niet gehouden kan worden. Hier lijkt nu verandering in te komen door deze spoedwetgeving. Dit kan ervoor zorgen dat er via een (digitale) ALV bijvoorbeeld beslist kan worden over duurzame maatregelen als ledverlichting en zonnepanelen. Waar je als vereniging verder allemaal aan kunt denken, is terug te vinden in een handige checklist van NOC*NSF.
Voor verenigingen is een veelgestelde vraag: ‘moeten we contributie blijven incasseren?’
- In de Q&A lijst van NOC*NSF voor sportclubs, sporters en sportbonden komt hier het standpunt in terug dat we de kosten die we maken zoveel mogelijk met z’n allen dragen.
- Hoe het juridisch zit met betalingsverplichtingen lees je op Sportknowhowxl.
- Verenigingsbestuurders kunnen in dit Webinar Verenigingen en Corona ook juridische vragen stellen aan een jurist verenigingsrecht.
- Ook sportbonden hebben coronadossiers op hun websites en doen oproepen om contributie te blijven betalen om je vereniging te steunen (nieuwsbrief KNLTB). Dit appel komt ook van een aantal topsporters (gericht op sportscholen) en van Minister Koolmees.
- Mooie voorbeelden zijn er inmiddels ook, VV Beekbergen is een actie gestart en daar doneren leden massaal extra contributie.
Welke acties heeft jouw vereniging ondernomen? Laat het ons weten!
Het Mulier Instituut doet onderzoek bij sportverenigingen naar de impact van corona op sportverenigingen. Hiernaast wordt onderzocht in hoeverre verenigingen geholpen zijn met de noodmaatregelen. Ben je bestuurder van een sportvereniging, vul dan deze vragenlijst in. Er wordt tevens een vragenlijst bij gemeenten uitgezet. Dit is nodig om meer inzicht te krijgen in de huidige situatie en eventuele aanvullende maatregelen voor de sport- en beweegsector. De KNVB gaat ook haar sportverenigingen bevragen.
Blik op de toekomst
De komende periode wordt allesbepalend; in de eerste plaats natuurlijk voor ieders gezondheid. Maar ook om als sport- en beweegsector en dus als sportvereniging de continuïteit te waarborgen. Om ook na corona weer die plek te zijn waar zoveel Nederlanders met plezier kunnen sporten en bewegen en elkaar kunnen ontmoeten.
Recent heeft Kenniscentrum Sport & Bewegen laten aantonen dat sport en bewegen ook van meerwaarde is voor de maatschappij en dat veel van de baten onder andere komen van de preventieve werking die sport en bewegen op de gezondheid heeft. En daar draait het nu zeker om.