Soms hebben mensen met een beperking een andere motivatie om te sporten dan mensen zonder beperking. Ook kunnen de sport- en beweegactiviteiten onvoldoende toegankelijk blijken te zijn. En soms heeft een trainer niet of nauwelijks ervaring met het begeleiden van mensen met een beperking. Bovendien is het vaak moeilijker om ze te bereiken met informatie. Ook dergelijke praktische factoren kunnen meespelen bij wel of niet sporten of bewegen voor deze doelgroep. Als zorgverlener, activiteitenbegeleider of sportaanbieder is het belangrijk dat je de sport- en beweegdrijfveren van mensen met een beperking kent én weet hoe je hen kunt bereiken. Tevens is het van belang dat je op de hoogte bent van de eisen aan sport- en spelmateriaal en accommodatie, en dat je voldoende kennis en ervaring hebt opgedaan om mensen met een beperking goed te begeleiden.
Samenwerken is cruciaal
Ga eens na in je buurt en/of regio welke partijen zich richten op mensen met een beperking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan sportservicebureaus, sportaanbieders, regionale samenwerkingsverbanden/gemeenten en medewerkers aangepast sporten bij sportbonden. Kijk niet alleen binnen je eigen gemeente, maar ook daarbuiten. Of ga eens in gesprek met sociale wijkteams, een school voor speciaal onderwijs of een zorg- of revalidatie-instelling in de buurt over de uitdagingen en mogelijkheden voor deze groep.
Zo kent een flink aantal ziekenhuizen en revalidatie-instellingen zogenaamde Sportloketten. Hier kunnen mensen tijdens en na hun revalidatieperiode terecht voor advies over sport en bewegen. Organiseer je bijvoorbeeld bij jouw vereniging een cursus handbiken en heb je niet genoeg deelnemers? Vraag dan eens bij andere partijen na of zij mogelijk mensen met een beperking kennen die willen handbiken. Er bestaan al flink wat samenwerkingsverbanden waarbij je terecht kunt. Deze hebben veel informatie over en contacten in de wijk, zodat je op hun kennis kunt voortbouwen en niet alles zelf op hoeft te pakken.
Uniek Sporten
Begeleid je mensen met een beperking die op zoek zijn naar passend sport- en beweegaanbod, kijk dan eens met hen op het platform Uniek Sporten. Je vindt hier sport- en beweegaanbod in de buurt. Ze kunnen via dit platform bovendien op zoek naar een maatje om mee te sporten. Heb je als sportaanbieder aanbod voor mensen met een beperking? Communiceer dat dan ook via Uniek Sporten. Dit platform is in een groot aantal gemeenten werkzaam en verwacht in de tweede helft van 2017 in 90% van alle gemeenten actief te zijn.
Cijfers over sportdeelname
Sport- en beweegaanbod voor mensen met een lichamelijk beperking blijft achter bij dat voor mensen zonder beperking. In Nederland leven 1,6 miljoen mensen met een lichamelijke beperking en 142.000 mensen met een verstandelijke beperking. De wekelijkse sportdeelname van mensen met een beperking bedraagt 27%. Voor mensen zonder beperking is dat 60%. Van iedereen met een lichamelijke beperking is 17% lid van een club; tegenover 32% van de mensen zonder beperking (bron: Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS in samenwerking met RIVM, 2019). Dat zijn flinke verschillen, die vragen om extra aandacht en actie. Dit contrast is dus zeker iets om je als sportaanbieder, zorgverlener of activiteitenbegeleider bewust van te zijn.
Wil je als sportaanbieder sport- en beweegaanbod voor mensen met een beperking opzetten, uitbreiden of versterken? Wil je de trainers op jouw club meer kennis en ervaring op laten doen met het begeleiden van mensen met een beperking? Lees dan het artikel 3 Tips voor het starten of versterken sportaanbod voor mensen met een beperking. Of laat je inspireren en lees het praktijkvoorbeeld van Voetbalvereniging Delta Sports ’95.
G-sport
Als je om je heen vraagt of iemand sportactiviteiten kent voor mensen met een beperking, dan krijg je negen van de tien keer de reactie: G-sport, en dan veelal gericht op sporters met een verstandelijke beperking. Dat is natuurlijk een prima aanbod. Opvallend is hierbij echter dat het aanbod voor sporters met een verstandelijke beperking in verhouding groot is, terwijl het aantal mensen met een lichamelijke beperking veel groter is dan met een verstandelijke beperking.
Belemmeringen en motieven
Werk je met mensen met een beperking of wil je iets voor hen organiseren? Dan is het goed je te realiseren dat de stap naar sport en bewegen voor hen niet altijd even gemakkelijk is. Voor iemand met een motorische (lichamelijke) beperking geldt niet alleen de vraag: “Waar kan ik sporten?”, maar eerder: “Kan ik wel sporten?”. Uit recent onderzoek van RIVM blijkt dat gebrek aan fitheid, vermoeidheid en pijn vaak belemmeringen vormen om te sporten en bewegen. Het verbeteren van je fysieke capaciteiten en het ontdekken van je persoonlijke mogelijkheden kunnen daarentegen motieven zijn om te gaan sporten en bewegen. Ook blijkt dat mensen die hun beperking minder accepteren, ook minder sporten en bewegen. Tegelijkertijd kunnen sport- en beweegactiviteiten juist bijdragen aan acceptatie van beperkingen en leiden tot meer zelfwaardering en zelfvertrouwen.
De belangrijkste motieven voor mensen met een motorische (lichamelijke) beperking om te sporten zijn: gezondheid (85%), sterker worden (49%), plezier en ontspanning (47%), gezelligheid en sociale contacten (31%) en afvallen (21%). De belangrijkste motieven voor mensen met een verstandelijke beperking zijn: gezondheid (58%), plezier en ontspanning (56%), gezelligheid en sociale contacten (41%), afvallen (21%) en energie kwijtraken (4%). Sluit bij het ontwikkelen van sport- en beweegaanbod en het werven van mensen met een beperking zoveel mogelijk aan bij deze motieven.
Begeleiden van sporters met een beperking
Er bestaan verschillende brochures en publicaties met tips en praktijkvoorbeelden over het begeleiden van sporters met een beperking. Ook sportbonden hebben diverse producten en diensten ontwikkeld. In dit artikel vind je een overzicht van handige tools die je kunt inzetten. Het begeleiden van sporters met een beperking vraagt om extra inzet en betrokkenheid van trainers, coaches, begeleiders, enz. Ook meer kennis, achtergrondinformatie en specifieke vaardigheden kunnen bijdragen aan een optimale begeleiding van mensen met een beperking. De Academie voor Sportkader (ASK) biedt opleidingen en bijscholingen aan in het kader van dergelijke begeleiding. In dit artikel lees je meer over de scholingsmogelijkheden.
Kortom: er spelen veel zaken mee bij het betrekken van mensen met een beperking bij sport- en beweegactiviteiten. Samenwerken met andere partijen, sport- en beweegactiviteiten die aansluiten bij de wensen en mogelijkheden van mensen met een beperking, goed geschoolde trainers: dat alles draagt eraan bij dat meer mensen met een beperking die willen sporten en bewegen ook daadwerkelijk kunnen sporten en bewegen!
